لوپوس چیست؟ چه عواملی در ایجاد آن نقش دارند؟

لوپوس (Lupus) یک نوع بیماری خودایمنی حاد است که می‌تواند در سراسر بدن التهاب ایجاد کند. بااین‌حال، اغلب به‌صورت یک عارضه موضعی بروز می‌کند و همیشه به شکل سیستمیک نیست. بیماری خودایمنی یک نوع عارضه غیرواگیردار است که در آن سیستم ایمنی بدن موجب التهاب و ازبین‌رفتن سلول‌های خود بدن می‌شود.

پزشکان بیماری لوپوس را معمولاً به چهار گروه تقسیم می‌کنند:

• لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
• لوپوس پوستی
• لوپوس نوزادی
• لوپوس ناشی از دارو (DIL)

بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس نوع خفیفی از آن را تجربه می‌کنند اما چنانچه به‌درستی درمان نشود، می‌تواند به شکل جدی در بیاید. در حال حاضر، هیچ درمان خاصی برای لوپوس وجود ندارد؛ بنابراین، درمان بیشتر روی کم کردن علائم و التهاب‌ها تمرکز دارد.

با شایع ترین انوع  بیماری لوپوس آشنا شوید!

عوامل به وجود آورنده لوپوس

با آن که پزشکان نمی‌دانند که دقیقاً چه عواملی باعث لوپوس می‌شوند، عقیده دارند که ممکن است ترکیبی از چندین عامل در بروز این بیماری نقش داشته باشند. این‌ها عبارت‌اند از:

• محیط: پزشکان چندین عامل احتمالی تحریک‌کننده لوپوس مثل استعمال دخانیات، استرس و قرارگرفتن در معرض سمومی مانند گردوغبار سیلیکا را شناسایی کرده‌اند.
• ژنتیک: بیش از ۵۰ ژن مرتبط با لوپوس شناسایی شده‌اند. بعلاوه، داشتن سابقه خانوادگی ابتلا نیز ممکن است خطر ابتلا به بیماری را در فرد بالاتر ببرد.
• هورمون‌ها: بعضی از مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند که غیرنرمال بودن سطح هورمون، برای مثال، افزایش میزان استروژن، می‌تواند در بروز لوپوس دخیل باشد.
• عفونت: پزشکان هنوز مشغول مطالعه بر روی ارتباط بین عفونت‌هایی مثل ویروس سیتومگالون و اپستین-بار و عوامل به‌وجودآورنده لوپوس هستند.

داروها: استفاده طولانی‌مدت از بعضی داروها مثل هیدرالازین (Apresoline)، پروکائین آمید (Procanbid) و کوئینیدین با بروز نوعی لوپوس موسوم به لوپوس اریتماتوز دارویی (DIL) مرتبط دانسته شده‌اند. همچنین بیمارانی که از داروهای مسدود‌کننده پروتئین TFN برای درمان روماتیسم مفصلی، بیماری التهابی روده (IBD) و اسپوندیلیت آنکیلوزین استفاده می‌کنند، ممکن است به لوپوس اریتماتوز دارویی مبتلا شوند. با این که احتمال پایینی دارد ولی تتراسکلین‌هایی مثل مینوسایکلین که برای درمان آکنه و روزاسه استفاده می‌شوند، نیز می‌توانند منجر به لوپوس اریتماتوز دارویی شوند. همچنین این احتمال وجود دارد که هیچ‌کدام از عوامل به‌وجود‌آورنده لوپوس که در این جا ذکر کردیم را تجربه نکرده باشید اما هنوز هم به این بیماری خودایمنی مبتلا شوید.

عوامل خطر لوپوس

بعضی از گروه‌های انسانی ممکن است بیشتر از بقیه با خطر ابتلا به لوپوس روبرو باشند. چند نمونه از عوامل خطر لوپوس عبارت‌اند از:

• جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به لوپوس قرار دارند اما بیماری می‌تواند در مردان خطرناک‌تر باشد.
• سن: با این که لوپوس می‌تواند در هر سنی بروز کند، بیشتر در افراد بین ۱۵ تا ۴۴ سال دیده می‌شود.
• سابقه خانوادگی: دارابودن سابقه ابتلا به لوپوس در خانواده به این معنی است که خطر ابتلا به لوپوس در شما بیشتر است.

به یاد داشته باشید که وجود عوامل خطر برای لوپوس به این معنی نیست که حتماً به لوپوس مبتلا خواهید شد. بلکه به این معنی است که ریسک ابتلای شما نسبت به افرادی که این عوامل خطر را ندارند بیشتر است.

 

تشخیص لوپوس

پزشکان هیچ نوع آزمایش خون یا تصویربرداری برای تشخیص لوپوس ندارند، بلکه آن‌ها علائم و نشانه‌های فرد را در نظر گرفته و احتمال دیگر بیماری‌هایی که احتمالاً این علائم را به وجود آورده باشند رد می‌کنند.

تحقیقات نشان داده است که آنتی‌بادی‌هایی وجود دارند که اختصاصی لوپوس عمل می‌کنند از جمله DNA دو رشته‌ای (ds-DNA) و آنتی‌بادی اسمیت (Sm). آنتی‌بادی اسمیت همچنین با بیماری کلیوی (نفریت) مرتبط با لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) ارتباط دارد.   

پزشک معالج در ابتدا سابقه پزشکی شما را درخواست می‌کند، یک معاینه بدنی به عمل می‌آورد و سپس در مورد علائم شما سؤالاتی خواهد پرسید، برای مثال، این که چه مدت این علائم را داشته‌اید و آیا سابقه خانوادگی در خصوص لوپوس یا دیگر بیماری‌های خودایمنی دارید یا خیر. علاوه بر پرسیدن جزئیات در خصوص سابقه خانوادگی و انجام معاینات، پزشک ممکن است تست‌های زیر را برای تشخیص لوپوس تجویز کند:

• تست خون: تست خون شامل شمارش دقیق سلول‌های خون است که پزشک از آن برای مشخص‌کردن تعداد و نوع گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌های خون استفاده می‌کند. دیگر تست‌هایی که پزشک ممکن است تجویز کند شامل: سرعت رسوب اریتروسیت، پروتئین واکنشی سی (CRP) و تست آنتی‌بادی ضد هسته، آنتی‌بادی ضد فسفولیپید، تست آنتی‌بادی ضد DNA و آنتی‌بادی ضد DNA دو رشته‌ای است که می‌توانند بالارفتن واکنش ایمنی بدن را نشان دهند.

 

• تست ادرار: استفاده از آنالیز ادرار بالارفتن میزان خون یا پروتئین در ادرار را مشخص می‌کند. این تست لوپوس را درصورتی‌که کلیه‌ها را تحت تأثیر قرار داده باشد، نشان می‌دهد.

 

• عکس‌برداری: اشعه ایکس قفسه سینه و اکو کاردیوگرام دو نوع عکس‌برداری هستند که وجود التهاب یا جمع‌شدن مایعات در یا اطراف قلب یا شش‌ها را نشان می‌دهند.

 

• بیوپسی بافت‌ها: پزشک ممکن است از قسمت‌هایی که دانه یا خارش پوستی شبیه به لوپوس دارند، بافت‌برداری (یا نمونه‌برداری سلولی یا بافتی) کند تا وجود سلول‌های مختص به بیماری لوپوس را مشخص کند. اگر کلیه آسیب‌دیده باشد، بیوپسی کلیه ممکن است برای کمک به پیداکردن روش درمان درست ضروری باشد.

 

• استفاده از بیومارکرها (مارکرهای زیستی): بیومارکرها شامل پروتئین‌ها، آنتی‌بادی‌ها و عوامل ژنتیکی است که به پزشک نشان می‌دهند که در درون بدن فرد مبتلا چه می‌گذرد و بدن چه واکنشی به درمان نشان می‌دهد.

استفاده از بیومارکرها به این دلیل مفید است که مبتلا بودن فرد به بیماری را حتی در نبود علائم اثبات می‌کند. لوپوس افراد را به روش‌های مختلفی تحت تأثیر قرار می‌دهد. این موضوع پیداکردن بیومارکرهای قابل‌اعتماد را دشوار می‌کند. بااین‌وجود، ترکیبی از تست خون و دیگر معاینات به پزشک در شناسایی بیماری کمک می‌کند.

 

 

علائم لوپوس

علائم لوپوس به قسمتی از بدن که تحت تأثیر آن قرار گرفته است بستگی دارد. التهابی که در لوپوس دیده می‌شود می‌تواند بر اندام‌ها و بافت‌های مختلف بدن تأثیر بگذارد از جمله:

• مفاصل
• پوست
• قلب
• خون
• شش‌ها
• مغز
• چشم‌ها
• کلیه‌ها

 

سته به فرد علائم ممکن است متفاوت باشند اما می‌توانند:

• دائمی باشند
• به طور ناگهانی ناپدید شوند
• بعضی مواقع تشدید شوند

اگرچه هیچ دو مورد لوپوسی شبیه به هم نیستند، شایع‌ترین علائم و نشانه‌ها عبارت‌اند از:

• تب بالا
• بدن درد
• درد مفاصل
• دانه یا جوش از جمله بثورات پروانه‌ای روی صورت
• زخم‌های پوستی
• تنگی نفس
• سندرم شوگرن که شامل خشکی مزمن چشم و خشکی مزمن دهان است
• پریکاردیت و پلوریت (پلورزی) که هر دو می‌توانند باعث درد قفسه سینه شوند
• سردرد
• سردرگمی
• ازبین‌رفتن حافظه

 

التهاب‌های ناشی از لوپوس همچنین می‌توانند سبب عوارضی در اندام‌های مختلف شوند از جمله:

• کلیه‌ها
• خون
• شش‌ها

علائم اولیه لوپوس

علائم لوپوس معمولاً با ورود فرد به جوانی شروع می‌شوند. این مدت‌زمان می‌تواند بین نوجوانی تا بعد از ۳۰ سالگی باشد. بعضی از علائم اولیه عبارت‌اند از:

• خستگی
• تب
• دانه یا خارش پوستی
• ورم مفاصل
• خشکی دهان و خشکی چشم‌ها
• ریزش مو به‌ویژه در به‌صورت موضعی که به آن طاسی منطقه‌ای یا آلوپسی آره‌آتا می‌گویند
• مشکلات مربوط به کلیه‌ها، شش‌ها، تیروئید و دستگاه گوارش

این علائم با علائم دیگر بیماری‌ها شبیه هستند بنابراین داشتن آن‌ها لزوماً به معنی ابتلای شما به لوپوس نیست. بااین‌وجود، لازم است که با پزشک خود ملاقات کرده و در مورد این علائم صحبت کنید.

لوپوس در مردان

بروز لوپوس در مردان کمتر از زنان است. در واقع، برآورد شده است که تنها یک نفر از ۱۰ نفر مبتلا به لوپوس مرد است. به‌طورکلی، علائم لوپوس در مردان و زنان مشابه است. بااین‌وجود، ممکن است شدت علائم در زنان و مردان فرق داشته باشد. دلیل این اختلاف جای بحث دارد. مطالعات قبلی نشان داده بودند که مردان لوپوس شدیدتری را نسبت به زنان تجربه می‌کنند و ممکن است لوپوس در آن‌ها پیامدهای خطرناکی داشته باشد که شامل موارد زیر هستند:

• مشکلات کلیوی
• مشکلات سیستم عصبی
• مشکلات مربوط به خون و رگ‌های خونی.

تحقیقی که در سال ۲۰۱۶ صورت گرفت هیچ تفاوتی در خصوص ویژگی‌های لوپوس بین زنان و مردان پیدا نکرد به جز این که ریزش مو در مردان مشهودتر است. بااین‌وجود، این تحقیق نشان داد که مردانی که لوپوس دارند تشخیص بیماری در آن‌ها از طریق آزمایش بهتر است.

اگر شما مرد هستید و علائمی دارید که مشخصه لوپوس هستند، باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید. پزشک به شما کمک می‌کند تا ریشه بیماری را، چه لوپوس چه بیماری دیگری، پیدا کنید.

لوپوس در زنان

وقوع لوپوس در زنان بیشتر از مردان است. لوپوس بیشتر در زنانی شایع است که بین سنین ۱۵ تا ۴۴ قرار دارند. مبتلا شدن به لوپوس همچنین بروز بعضی از بیماری‌ها و عارضه‌ها را جلوتر می‌اندازد که عبارت‌اند از:

پوکی‌استخوان: بعضی از داروهای لوپوس می‌توانند موجب ازبین‌رفتن استخوان‌ها شوند. بعلاوه، پوکی‌استخوان نیز مثل لوپوس در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد.

بیماری‌های قلبی: لوپوس می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی شود چرا که بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس به فاکتورهای افزایش‌دهنده بیماری‌های قلبی مثل فشارخون و بالا بودن کلسترول نیز مبتلا هستند. احتمال داشتن درد قفسه سینه و حمله قلبی در زنان دارای لوپوس ۵۰ درصد بیشتر از زنانی است که لوپوس ندارند.

بیماری‌های کلیوی: بیش از نیمی از خانم‌هایی که لوپوس دارند مشکل کلیه نیز دارند.  

لوپوس در کودکان

لوپوس در کودکان نادر است. طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ انجام شد، برآورد می‌شود که میزان بروز لوپوس در بچه‌ها بین ۳.۳ تا ۸.۸ مورد از هر ۱۰۰،۰۰۰ کودک است. مشابه لوپوس در افراد بالغ، اغلب کودکانی که به لوپوس مبتلا می‌شوند دختر هستند. علائم متداول لوپوس در کودکان مشابه علائم بزرگسالان بوده و شامل موارد زیر است:

• خستگی
• تب
• بثورات پروانه‌ای
• کاهش وزن
• درد مفاصل
• ازبین‌رفتن اشتها
• ریزش مو
• التهاب گره‌های لنفاوی

بسیاری از کودکانی که لوپوس دارند علائم مشکلات کلیوی را نیز دارند. برآورد می‌شود که بیش از ۹۰ درصد از این بچه‌ها بعد از بروز لوپوس به بیماری‌های کلیوی نیز مبتلا می‌شوند.

به این دلیل که لوپوس در بچه‌ها نادر است و علائم آن شبیه به دیگر بیماری‌های کودکان است، تشخیص آن در کودکان ممکن است سخت باشد. مثل لوپوس مردان، لوپوس بچه‌ها نیز در زمان تشخیص خیلی فعال است. به همین دلیل درمان اولیه آن ممکن است کمی تهاجمی باشد.

لوپوس و بارداری

قابل‌ذکر است که زنانی که لوپوس دارند می‌توانند هنوز باردار شوند و بچه‌های سالم به دنیا بیاورند. بااین‌وجود، بارداری در زنان مبتلا به لوپوس یک ریسک بزرگ محسوب می‌شود به این دلیل که این زنان با عواقب متعددی روبرو هستند از جمله:

• تشدید ناگهانی لوپوس به‌دفعات بیشتر
• پری‌اکلامپسی
• فشارخون بالا
• مشکلات کلیوی
• دیابت

زنان مبتلا به لوپوس با خطرات بیشتری در زمان بارداری روبرو هستند. این شامل زنانی است که علاوه بر لوپوس به یکی از موارد زیر نیز مبتلا هستند:

• تشدید لوپوس در ۶ ماه گذشته
• فشارخون بالا
• ایست قلبی
• بیماری ریه
• بیماری یا ایست کلیه
• سابقه قبلی پی‌اکلامپسی

اگر قصد حامله شدن دارید، باید اطمینان حاصل کنید که لوپوس شما کاملاً تحت کنترل قرار دارد و در ۶ ماه گذشته رو به بهبودی بوده است. همچنین بهتر است با یک پزشک زنان و زایمان صحبت کنید که در بارداری‌های پرریسک تخصص دارد.

اغلب خانم‌های مبتلا به لوپوس نوزادان سالم به دنیا می‌آورند. هرچند نادر است اما در بعضی مواقع زنان مبتلا به لوپوس نوزادان مبتلا به لوپوس به دنیا می‌آورند. این نوع لوپوس معمولاً بعد از چندین ماه برطرف می‌شود. بااین‌وجود، بعضی از نوزادان مبتلا به لوپوس نوزادان ممکن است نقایص قلبی شدیدی داشته باشند.  

تشدید لوپوس

تشدید لوپوس زمانی رخ می‌دهد که علائم لوپوس بدتر شود و شما احساس بیماری کنید. تشدید‌ها می‌آیند و می‌روند. در بعضی مواقع، قبل از تشدید علائمی ظاهر می‌شوند. در دیگر مواقع، تشدید ممکن است بدون هیچ هشداری رخ بدهد.

چندین عامل وجود دارند که می‌توانند تشدید لوپوس را رقم بزنند. بعضی از این‌ها عبارت‌اند از:

• قرارگرفتن در معرض نور اشعه ماوراء بنفش (UV) مثل نور خورشید یا نور فلوئورسنت
• استرس
• نداشتن استراحت کافی
• داشتن عفونت یا آسیب بدنی
• مصرف بعضی از داروهای خاص
• کنارگذاشتن داروهای لوپوس

با این که مصرف داروهای لوپوس به جلوگیری از تشدید لوپوس کمک می‌کند، هنوز هم ممکن است تشدید را تجربه کنید. برای مثال، اگر شما ساعت‌های طولانی بدون استراحت کارکرده باشید، ممکن است لوپوس شما تشدید شود با وجود این که دارو نیز مصرف می‌کنید. 

علائم هشداردهنده تشدید لوپوس

علائم متعددی وجود دارند که خبر تشدید لوپوس را به شما می‌دهند. اگر بتوانید این علائم را تشخیص بدهید، زودتر می‌توانید برای درمان اقدام کنید و در نتیجه میزان تشدید در شما کمتر خواهد بود. این علائم هشداردهنده تشدید عبارت‌اند از:

• احساس خستگی بیش از حد نرمال
• دانه یا خارش پوستی
• درد به‌ویژه درد قفسه سینه که ممکن است از پریکاردیت یا پلورزی ناشی شده باشد
• تب
• ناراحتی معده
• احساس سرگیجه

• سندرم رینود
• التهاب گره‌های لنفاوی

تشدید‌های لوپوس می‌توانند از نظر شدت خفیف یا خطرناک باشند. بعضی ممکن است سبب خارش پوستی یا درد مفصل شوند، درحالی‌که تشدید‌های خیلی شدید می‌توانند باعث آسیب‌دیدن اندام‌های داخلی شوند. به همین دلیل، لازم است که همیشه به پزشک مراجعه کنید.

 

دلیل سرد شدن و بی حس شدن انگشتان دست (سندروم رینود) چیست؟

 

درمان لوپوس و مرهم‌های خانگی

در حال حاضر هیچ دارویی برای لوپوس وجود ندارد اما افراد مبتلا می‌توانند علائم و تشدید بیماری خود را با تغییر شیوه زندگی و دارو کنترل کنند.

هدف درمان این است که از تشدید بیماری جلوگیری کرده و آن را کنترل نماید.

دارو می‌تواند در موارد زیر مفید باشد:

• کاهش درد و آماس
• تنظیم فعالیت سیستم ایمنی بدن
• متعادل کردن هورمون‌ها
• کاهش یا جلوگیری از آسیب مفاصل و اندام‌ها
• مدیریت فشارخون
• کاهش خطر ابتلا به عفونت
• کنترل کلسترول

روش درمان به این بستگی دارد که بیماری چگونه بر فرد تأثیر گذاشته است. بدون درمان، تشدیدها رخ می‌‌دهند که حیات فرد را به خطر می‌اندازند.

روش‌های مکمل و خانگی برای پیشگیری و درمان لوپوس

جدای از مصرف دارو، روش‌های زیر ممکن است به کاهش درد یا کاهش ریسک تشدید لوپوس کمک کنند:

• به‌کاربردن سرما و گرما
• شرکت در تمرینات ریلکسیشن یا مدیتیشن (مثل یوگا یا تای‌چی)
• انجام تمرینات ورزشی منظم در صورت امکان
• خودداری از قرارگرفتن در معرض نور خورشید
• دوری از استرس تا جایی که امکان داشته باشد

 

 

بعضی از افراد از گیاهی به اسم”تاک خدای تندر“ به‌عنوان داروی مکمل استفاده می‌کنند. اما مرکز ملی طب‌های مکمل و سلامت تلفیقی ایالات متحده در مورداستفاده از این گیاه به دلیل خطر سمی بودن هشدار داده است. حتماً قبل از به‌کاربردن آن با پزشک خود مشورت کنید.

 

 

طول عمر افراد مبتلا لوپوس

درگذشته افرادی که به لوپوس مبتلا می‌شدند معمولاً بیش از ۵ سال زنده نمی‌ماندند. امروزه، پیشرفت‌های پزشکی و نوآوری در درمان توانسته است طول عمر فرد مبتلا به لوپوس را به طور معنی‌داری افزایش دهد. در واقع، بین ۸۰ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به لوپوس زندگی نرمالی را تجربه خواهند کرد.

درمان اثربخش می‌تواند مدیریت و کنترل لوپوس را ممکن سازد تا فرد بتواند زندگی فعال و سالمی داشته باشد. با افزایش اطلاعات دانشمندان از ژنتیک، پزشکان امیدوارند که روزی بتوانند لوپوس را در مراحل اولیه آن تشخیص دهند. این موضوع خواهد توانست از عواقب بیماری قبل از بروز آن جلوگیری کند.