تب در کودکان; علائم تب و راه های درمان

یکی از شایع‌ترین علائمی که تمامی کودکان در دوره‌ای به آن دچار می‌شوند، تب است. در اکثر مواقع تب علامت خطرناکی نیست و نشانه مقابله بدن با یک عامل بیماری‌زا است. به ندرت پیش می‌آید که تب، مقدمه و یا نشانه‌ای از یک بیماری خطرناک‌تر باشد. در هر صورت والدین و اطرافیان هر کودک با آغاز تب، نگران شده و نیاز دارند که از سلامت فرزند خود مطمئن شوند.

 

تب چیست؟

درجه حرارت نرمال در کودکان حدود 37 درجه است و تب معمولا به حرارت بالای 38 درجه گفته می‌شود. این حرارات بالا معمولا نشانه‌ای از فعالیت سیستم ایمنی، به خصوص در زمان وجود عفونت‌ است. موارد زیادی ممکن است منجر به ایجاد درجه حرارات بالا شوند که همه این موارد شامل تب نیست. به عنوان مثال پوشاندن بیش از حد کودکان و نزدیک بودن کودک به وسیله گرمایشی ممکن است منجر به افزایش درجه حرارت او و فرض بر تب شود. ایجاد تب همیشه هم خطرناک نیست مثلا تب می‌تواند پس از تزریق واکسن و یا در زمان رشد دندان‌ها نیز اتفاق بیفتد. این تب بدون خطر بوده و پس از چند روز خودبخود برطرف می‌شود.

 

چه زمانی وقوع تب در کودکان خطرناک است؟

در اکثر کودکان به خصوص زمانی که حال عمومی کودک خوب است، یعنی گریه کرده، هوشیار بوده، شیر می‌خورد و دست و پا می‌زند، وقوع تب ناشی از یک سرماخوردگی معمولی بوده و جای نگرانی ندارد. اما در موارد زیر ایجاد تب می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد و باید به پزشک مراجعه شود:

• وقوع تب در کودکان زیر 3 ماه، که باید به صورت اورژانسی توسط پزشک بررسی شود.
• در کودکانی که یک بیماری زمینه‌ای، به خصوص مشکلات مربوط به سیست ایمنی دارند.
• درجه حرارت بالاتر از 30 درجه
• علائمی به غیر از علائم معمول سرماخوردگی مانند ایجاد راش یا کهیر
• عدم قطع تب پس از گذشت دو الی سه روز
• عدم کاهش تب به دنبال مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
• کودکی که به شدت بی‌حال بوده و توانایی خوردن ندارد و یا به صورت شدید از طریق اسهال و یا استفراغ مایع از دست می‌دهد.

 

چنانچه کودک علاوه بر تب یکی از موارد گفته شده در زیر را داشت، باید به اورژانس مراجعه کرد:

• سفتی گردن
• تشنج در کودکی که سابقه وقوع تشنج ندارد
• کودکی که صورت و لب‌هایش کبود شده است
• بی‌حال بوده و گریه نمی‌کند
• به سختی نفس می‌کشد

 

علائم کودک مبتلا به تب چیست؟

کودکی که تب دارد ممکن است:

• در لمس گرم است
• بد خلق بوده و مرتب گریه می‌کند
• تنفس وی مقداری تندتر از حالت عادی است
• عرق کرده و یا لرز دارد
• پوستش قرمز شده است
• تمایل وی به خوردن کاهش پیدا کرده است

بهترین راه سنجش تب در کودکان، از راه رکتوم بوده اما در کودکان بزرگتر از 3 سال می‌توان از راه دهان و یا زیربغل نیز درجه حرارات را سنجید.

 

درمان تب در کودکان

درمان تب در کودکان به حال عمومی کودک بستگی دارد. چنانچه کودک هوشیار بوده، شیر می‌خورد و بی‌حالی وی زیاد نیست، احتیاجی به مصرف دارو نمی‌باشد. باید کودک را تحت مراقبت قرار داده و به وی مایعات داد. کاهش میل به غذا خوردن اتفاقی طبیعی در ابتلا به تب بوده و نباید کودکان را مجبور به غذا خوردن کرد. بهتر است فقط نوشیدن کودک حفظ شود.

در صورت ایجاد ناراحتی شدید برای کودک و یا تب شدید، پزشک داروهایی مانند قطره خوراکی استامینوفن را با دوز مشخص برای کودک تجویز می‌کند. توجه شود که به هیچ وجه در کودکان زیر 3 ماه نباید از داروهای تب‌بر استفاده کرد.

کودکان زیر 15 سال هرگز نباید از آسپرین استفاده کنند.

 

 

اقدامات مراقبتی و درمان خانگی برای تب کودکان

کودک مبتلا به تب نباید زیاد پوشانده شود. بهتر است یک لباس معمولی به همراه روانداز نازک برای کودک استفاده شده و دمای اتاق نیز معتدل نگه‌ داشته شود. بهترین کار استراحت در منزل و مصرف مایعات است. کودک بهتر است به مدت چند روز از فعالیت زیاد اجتناب کرده و از آب، سوپ و نوشیدنی‌هایی مانند ORS استفاده کند. نوشیدنی‌های کافئین‌دار، چای و نوشابه برخلاف تصور سبب کاهش مایعات بدن و تشدید کم آبی می‌شوند.

برای کودکانی که مدرسه می‌روند، بهتر است در منزل استراحت کرده و 24 ساعت پس از فروکش کردن تب دوباره به مدرسه بروند.

کارهایی مانند پاشویه و استفاده از اجسام سرد برای خنک کردن کودک توصیه نمی‌شود. در حقیقت پاشویه باعث ایجاد لرز و اذیت شدن کودک می‌شود.

دقت شود که هیچگاه از الکل و یا یخ روی سطح پوست برای خنک کردن استفاده نشود.

 

عوارض تب بالا

همانطور که گفتیم اکثر موارد تب، به صورت خودبخود برطرف شده و هیچ مشکلی برای کودک ایجاد نمی‌کند. اما در برخی موارد به خصوص در تب بالاتر از 39 درجه سانتیگراد، خود تب ممکن است سبب ایجاد عوارض شود. مهمترین عارضه تب بالا، عوارض سیستم عصبی به خصوص مغز است. درجه حرارات بالا به سیستم عصبی آسیب وارد کرده و ممکن است سبب ایجاد تشنج شود. آسیب تب اگر ادامه پیدا کند می‌تواند صدمات جبران ناپذیر به مغز وارد کرده و سبب ناتوانی‌هایی مانند اشکال در یادگیری، کند ذهنی، اشکال در راه رفتن و... شود. در موارد نادر و بسیار شدید، آسیب وارد شده ممکن است سبب ورود کودک به کوما و حتی مرگ وی شود.