۷ مواد غذایی که افراد مبتلا به ام اس نباید مصرف کنند!

مالتیپل اسکلروزیس یا همان ام اس یک بیماری مزمن است، که بر روی سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز، نخاع و اعصاب بینایی تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد طیف گسترده‌ای از علائم در سراسر بدن فرد می‌شود. برخی از افراد مبتلا به این بیماری، علائم خفیفی مانند تاری دید و بی حسی در اندام‌ها را تجربه می‌کنند، اما موارد شدید، فرد ممکن است تحرک و بینایی خود را از دست بدهد. این بیماری تا حد زیادی تحت تاثیر شرایط روانی افراد بوده و قابل پیشگیری و درمان می‌باشد. در سال‌های اخیر، دانشمندان بسیاری روش‌های درمانی جدیدی برای این بیماری یافته‌اند، که می‌توانند از برگشت بیماری جلوگیری کرده و اثرات بیماری را کند کنند.

بیماری ام اس چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟

مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس(MS) یک بیماری خود‌ایمنی است که باعث اختلال در سیستم عصبی مرکزی می‌شود. در بیماری‌های خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم حمله می‌کند. در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به غلاف میلین که رشته‌های عصبی را احاطه کرده و از آنها محافظت می‌کند، حمله کرده و باعث التهاب می‌شود. غلاف میلین به اعصاب اجازه می‌دهد تا سیگنال‌های الکتریکی را سریع و راحت هدایت کنند. هنگامی که این غلاف میلین در مناطق مختلف از بین رود یا آسیب ببیند، زخمی ایجاد می‌شود که به آن پلاک گفته می‌شود. هر چه تعداد این پلاک‌ها بیشتر شود، رشته‌های عصبی بیشتری آسیب می‌بینند. در نتیجه، پیام‌های الکتریکی مغز  به سمت عصب مورد نظر جریان پیدا نکرده و باعث می‌شوند که در روند عملکردهای خاصی از بدن مانند راه رفتن اختلال ایجاد شود. ام اس می‌تواند مشکلاتی در بینایی، تعادل، کنترل ماهیچه‌ها و سایر عملکرد‌های اساسی بدن ایجاد کند.

علل و عوامل خطر بیماری ام اس کدامند؟

پزشکان به طور دقیق علت این بیماری را کشف نکرده‌اند، اما عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند احتمال ایجاد این بیماری را بیشتر کنند. این عوامل شامل موارد زیر می‌باشند:

• ژنتیک: افرادی که دارای ژن‌های خاصی هستند، ممکن است شانس بیشتری برای ابتلا به ام اس داشته باشند.
• سیگار کشیدن: سیگار نیز ممکن است خطر ابتلا به ام اس را افزایش دهد.
• ویروس: برخی از افراد ممکن است پس از ابتلا به عفونت ویروسی، مانند ویروس اپشتاین بار یا ویروس تبخال انسانی که باعث می‌شوند سیستم ایمنی بدن از کار بیفتد، به این بیماری مبتلا شوند.
• عفونت: عفونت ممکن است باعث بیماری ام اس شود.
• سن: اکثر افراد مبتلا به ام اس، بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سال قرار دارند.
• جنسیت: زنان دو برابر مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
• کمبود ویتامین D: بیماری ام اس در افرادی که کمتر در معرض نور شدید خورشید قرار می‌گیرند، شایع‌تر است. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که ویتامین D، ممکن است سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و از شما در برابر بیماری ام اس محافظت کند.
• کمبود ویتامین B12: بدن برای تولید میلین از ویتامین B استفاده می‌کند. به همین دلیل کمبود این ویتامین ممکن است خطر بیماری‌های عصبی مانند ام اس را افزایش دهد.

بیماری ام اس چند مرحله دارد؟

ام اس دارای ۴ مرحله می‌باشد:

• سندروم بالینی جدا شده (CIS): علائم این مرحله حداقل ۲۴ ساعت طول می‌کشد. اگر این علائم ادامه دار باشند، پزشک ممکن است ام اس عود کننده را تشخیص دهد.
• ام اس عودکننده (RRMS): این رایج‌ترین شکل ام اس می‌باشد. حدود ۸۵ درصد از مبتلایان به ام اس ابتدا در مرحله RRMS تشخیص داده می‌شوند. RRMS شامل دوره‌هایی از علائم جدید است که پس از آن دوره‌های بهبودی طی شده و علائم بیماری به طور جزئی یا کامل از بین می‌روند.
• ام اس پیشرونده اولیه (PPMS): در این مرحله علائم به تدریج بدتر شده و بهبود نمی‌یابند. برخی از افراد ممکن است در این مرحله به صورت دوره‌ای علائمشان تشدید شده و سپس بهبود یابند. حدود ۱۵ درصد از افراد مبتلا به ام اس، PPMS دارند.
• ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS): در ابتدای این مرحله، افراد دوره‌های تشدید و سپس بهبودی را تجربه می‌کنند، اما پس از آن، بیماری به طور پیوسته شروع به پیشرفت می‌کند.

بیماری ام اس چه علائمی در بدن ایجاد می‌کند؟

 

ام اس می‌تواند هر قسمتی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد. شایع‌ترین علائم ام اس عبارتند از:

• ضعف عضلانی: افراد ممکن است به دلیل عدم تحرک در اثر درد یا آسیب عصبی دچار ضعف عضلانی شوند.
• بی حسی و سوزن سوزن شدن: احساس سوزن سوزن شدن یکی از اولین علائم بیماری ام اس است و می‌تواند در صورت، بدن، بازوها یا پاهای بیمار احساس شود.
• علامت لرمیت: ممکن است فرد مبتلا به ام اس، هنگام حرکت دادن گردن خود حسی مانند شوک الکتریکی را تجربه کند که به آن لرمیت گفته می‌شود.
• مشکلات مثانه: ممکن است برخی افراد مبتلا به ام اس در تخلیه مثانه مشکل داشته باشند یا نیاز به ادرار مکرر داشته باشند که به آن بی اختیاری فوری گفته می‌شود.
• مشکلات روده: ام اس می‌تواند باعث یبوست و بی اختیاری روده شود.
• خستگی: یکی از شایع‌ترین علائم ام اس، احساس خستگی مداوم و عدم توانایی فرد در انجام کارهای روزمره خود می‌باشد.
• سرگیجه: سرگیجه و عدم تعادل و هماهنگی، از دیگر مشکلات ایجاد شده در اثر ام اس هستند.
• اختلال در عملکرد جنسی: مردان و زنان ممکن است در اثر این بیماری، علاقه خود را به رابطه جنسی از دست بدهند.
• اسپاسم عضلانی: فیبرهای عصبی آسیب دیده در نخاع و مغز می‌توانند باعث ایجاد اسپاسم دردناک ماهیچه ها از جمله در پاها شوند.
• رعشه: برخی از افراد مبتلا به ام اس ممکن است دچار حرکات لرزشی غیر ارادی شوند.
• مشکلات بینایی: ام اس ممکن است باعث تاری دید و از دست دادن جزئی یا کلی بینایی در برخی افراد شود.
• مشکلات در راه رفتن: بیماری ام اس می‌تواند نحوه راه رفتن افراد را به دلیل ضعف عضلانی و مشکلات مربوط به تعادل، تغییر دهد.
• افسردگی: آسیب فیبرهای عصبی در مغز در اثر ام اس، ممکن است باعث ایجاد تغییرات احساسی و افسردگی شود.
• مشکلات حافظه: بیماری ام اس می‌تواند تمرکز، قدرت برنامه ریزی، یادگیری و اولویت بندی را برای فرد بیمار دشوار کند.
• درد: درد نوروپاتیک که ناشی از این بیماری است، علامت شایع ام اس می‌باشد.

علائم زیر کمتر رایج هستند اما ممکن است در برخی از افراد دیده شوند:

• سر درد
• از دست دادن شنوایی
• خارش
• مشکلات تنفسی
• تشنج
• اختلالات گفتاری
• مشکلات در بلع
• ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری
• حساسیت به گرما

رایج‌ترین روش‌های تشخیصی ام اس

پزشک ابتدا معاینه فیزیکی و عصبی را انجام داده، علائم بییماری در شما را می‌پرسد و سابقه پزشکیتان را بررسی می‌کند. در واقع هیچ آزمایشی وجود ندارد که ثابت کند شما مبتلا به ام اس هستید. اما پزشک از چند آزمایش مختلف برای رد سایر بیماری‌ها استفاده می‌کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آزمایش خون: از این آزمایش برای رد بیماری‌هایی با علائم مشابه مانند بیماری لایم و ایدز، استفاده می‌شود.
• اسکن MRI مغز و نخاع: این آزمایش ممکن است بتواند برخی ضایعات را نشان دهد.
• تجزیه و تحلیل مایع نخاعی: افراد مبتلا به ام اس معمولاً پروتئین خاصی در مایع مغزی نخاعی یا همان CSF خود دارند.
• آزمایش پتانسیل برانگیخته: این آزمایش فعالیت الکتریکی مغز را در پاسخ به محرک‌ها اندازه‌گیری می‌کند.
• OCT (توموگرافی انسجام نوری): از این روش برای تشخیص تغییرات در شبکیه، استفاده می‌شود.

اگر پزشک بیماری ام اس را در شما تشخیص دهد، سپس باید بررسی کند که نوع آن چیست و آیا فعال است یا خیر.

به روزترین روش‌های درمان ام اس کدامند؟

هیچ درمان قطعی برای بیماری ام اس وجود ندارد، اما با استفاده از برخی روش‌ها می‌توان سرعت پیشرفت بیماری را کاهش و علائم آن را تسکین داد. گزینه‌های درمانی بیماری ام اس شامل موارد زیر می‌باشند:

• مصرف دارو: برخی از داروها می‌توانند روند پیشرفت بیماری ام اس را به خصوص در مراحل اولیه آن، کند کنند. پزشک ممکن است برخی از این داروها را به صورت خوراکی یا تزریقی برای شما تجویز کند. برخی از داروها در مراحل خاص مفیدتر هستند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است میتوکسانترون را در مراحل شدید ام اس تجویز کند. پزشک در هنگام تجویز دارو، نحوه عملکرد آن را از نظر عوارض جانبی کنترل می‌کند. عوارض جانبی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی شامل افزایش خطر عفونت و التهاب هستند. برخی از داروها همچنین ممکن است به کبد آسیب برسانند. داروهای تجویزی برای بیماری ام اس،  می‌توانند تغییرات رفتاری، مشکلات حرکتی، تعادل، لرزش، خستگی، درد، مشکلات مثانه و روده، افسردگی و تغییرات شناختی حاصل از این بیماری را کنترل کنند.

داروهای مورد استفاده برای ام اس

داروهای تزریقی

• اینترفرون بتا
• گلاتیرامر استات
• آلمتوزوماب
• میتوکسانترون
• اوکرلیزوماب
• ناتالیزوماب

 

داروهای خوراکی

• تریفلونومید
• فینگولیمود
• دی متیل فومارات
• کلادریبین
• مایزنت

 

• فیزیوتراپی: فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود تحرک و توانایی عملکردی فرد کمک کند.
• کاردرمانی: کار درمانی به حفظ عملکرد ذهنی و جسمی کمک می‌کند.
• توانبخشی شناختی: در این روش، مشکلات ادراک و مدیریت در افراد را درمان می‌کنند.
• تبادل پلاسما: تبادل پلاسما شامل برداشت خون از فرد، سپس برداشتن پلاسما، جایگزینی آن با پلاسمای جدید و انتقال مجدد آن به فرد می‌باشد. این فرایند باعث حذف آنتی‌بادی‌های موجود در خون، که به قسمت‌های مختلف بدن حمله می‌کنند، می‌شود. روش تبادل پلاسما معمولاً فقط برای درمان حملات شدید بیماری ام اس مناسب است.
• درمان با سلولهای بنیادی: دانشمندان به دنبال استفاده از سلول‌های بنیادی برای بازسازی سلول‌های مختلف بدن و بازگرداندن عملکرد به افرادی هستند، که به دلیل بیماری ام اس، تحرک خود را از دست داده‌اند. آنها امیدوارند روزی با استفاده از این تکنیک بتوانند آسیب‌های ناشی از ام اس را برطرف کرده و و عملکرد سیستم عصبی را بازیابی کنند.

درمان خانگی مناسب برای افراد مبتلا به ام اس چیست؟

• ماساژ برای تسکین درد
• طب سوزنی برای کاهش درد و کمک به تحرک بهتر
• مدیریت استرس و تنش
• ورزش و فعالیت بدنی مداوم برای حفظ قدرت، انعطاف پذیری وکاهش سفتی عضلات
• رعایت رژیم غذایی سالم شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات تازه و فیبر
• ترک سیگار

 

رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به ام اس

مواد غذایی که باید مورد استفاده قرار دهید، شامل:

• میوه‌ها و سبزیجات
• غلات
• آجیل و دانه ها
• ماهی تازه
• گوشت تازه
• تخم مرغ
• محصولات لبنی مانند شیر، پنیر، ماست و کره
• چربی‌های سالم مانند روغن زیتون، دانه کتان، نارگیل و آووکادو
• غذاهای غنی از پروبیوتیک مانند ماست، کفیر، کلم ترش و کیمچی
• دمنوش‌های گیاهی
• گیاهان تازه و ادویه جات

چه مواد غذایی برای بیماری ام اس مضر هستند؟

غذاهایی که در صورت ابتلا به ام اس باید از آنها اجتناب کرد، شامل:

• گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس، بیکن، گوشت کنسرو شده و گوشت‌های شور و دودی.
• کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند نان سفید، ماکارونی، بیسکویت.
• غذاهای سرخ شده مانند سیب زمینی سرخ کرده و مرغ و گوشت سرخ شده
• غذاهای فرآوری شده
• چربی‌های ترانس مثل مارگارین
• نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه
• نوشیدنی‌های الکلی

کلام آخر

با اینکه زندگی با بیماری ام اس دشوار است، اما خوشبختانه این بیماری در اغلب موارد کشنده نیست و حتی باعث ناتوانی‌های اساسی در افراد هم نمی‌شود. تنها برخی از عوارض شدید این بیماری مانند عفونت مثانه و قفسه سینه و همچنین مشکلات حاد در بلع، می‌توانند به مرگ منجر شوند. بنابراین اگر شما هم به این بیماری مبتلا هستید، سعی کنید بدون نگرانی و اضطراب، درمان خود را در پیش بگیرید.