چگونه یک دستگاه سونوگرافی مناسب انتخاب کنیم؟
دستگاه سونوگرافی، یک نوع دستگاه تصویر برداری با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا است، که نتیجه آن نمایش اندام و ساختارهای داخل بدن می‌باشد. متخصصان کاردیولوژی از سونوگرافی برای مشاهده قلب، رگ‌های خونی، کلیه و احشا شکمی و همچنین متخصصین زنان و زایمان از آن برای دیدن و بررسی وضعیت جنین در دوران بارداری استفاده می‌کنند. بر خلاف اشعه ایکس، این امواج برای انسان مضر نیست.
باید گفت سونوگرافی بدون خطر و بدون درد است و با استفاده از امواج التراسوند، تصاویری از داخل بدن به پزشک نشان می‌دهد. امواج صوتی با فرکانس بالا، از طریق پروب دستگاه، به همراه ژل سونوگرافی که روی ناحیه خاصی زده می‌شود، منتقل می‌گردد.
در ادامه بیشتر با عملکرد این دستگاه آشنا خواهید شد.
خرید و فروش دستگاه های سونوگرافی دست دوم و استوک
انواع سونوگرافی
در ذهن اغلب ما سونوگرافی در دوران بارداری شکل گرفته است؛ به همین دلیل بهتر است با یک دسته بندی کلی از سونوگرافی آشنا شوید.
- سونوگرافی معمولی: در این نوع از معاینه، در نواحی مختلف مانند شکم، تصویر دو بعدی از جنین گرفته می‌شود.
- سونوگرافی تخصصی: این نوع معاینه شبیه سونوگرافی معمولی است اما یک مشکل مشکوک را هدف قرار می‌دهد و در آن از تجهیزات پیچیده‌تر استفاده می‌شود.
- سونوگرافی سه بعدی: این نوع از سونوگرافی، به کمک پروب‌های مخصوص و نرم افزارهای تخصصی، تصاویر سه بعدی تهیه می‌کند.
- سونوگرافی سه بعدی داینامیک یا ۴ بعدی: با استفاده از اسکنرهای مخصوص طراحی شده و به طور مثال برای نگاه کردن به صورت و حرکات کودک قبل از زایمان استفاده می‌شود.
- سونوگرافی رنگی یا کالر داپلر: این نوع تصویربرداری کمک می‌کند تا پزشکان جریان خون را از طریق رگ‌های قسمت‌هایی مانند بازوها، پاها و گردن ارزشیابی کنند. این ارزشیابی می‌تواند خون‌های مسدود شده یا کاهش جریان خون را نشان دهد که این اختلال‌ها می‌تواند منجر به سکته شود.
- سونوگرافی ترانس واژینال: ترانس واژینال اغلب در دوران اولیه بارداری استفاده می‌شود و در آن پروب واژینال در داخل واژن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- اکوکاردیوگرافی جنینی: این نوع تصویر برداری در جهت کمک به ارزیابی اختلال نقص قلب مادرزادی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- سونوگرافی ترانس رکتال یا داخل رکتوم: در آقایان برای بررسی بهتر پروستات می،توان از پروبی که در داخل رکتوم گذاشته می‌شود، استفاده کرد.
- سونوگرافی لگنی: در این نوع، پروب در زیر شکم گذاشته شده و اعضا داخل لگن از خارج بدن بررسی می‌شود. در این روش برای بررسی رحم و ضمائم باید مثانه پر باشد.
می‌توان گفت در همه این انوع، با وجود روش‌های متفاوت، روند اصلی یکسان است.
سونوگرافی چه کاربرد‌هایی دارد؟
سونوگرافی یک روش تشخیصی مهم است، که به تشخیص بیماری‌ها توسط پزشک کمک می‌کند. به طور کلی این دستگاه می‌تواند درد، وروم و عفونت و همچنین اختلالات در نواحی زیر را تشخیص دهد:
- کلیه، پانکراس، طحال، کبد، کیسه صفرا
- مثانه، رحم و تخمدان، اسکروتوم
- چشم و تیرویید
- مغز، لگن و ستون فقرات در نوزادان
- بافت نرم و پستان، الاستوگرافی کبد، الاستوگرافی توده‌های پستانی
سونوگرافی چگونه انجام می‌شود؟
برای انجام سونوگرافی لازم است که ابتدا فرد روی تخت دراز بکشد. سپس با توجه به دستور پزشک و انتقال بهتر امواج صوتی محل مورد نظر با ژل پوشیده می‌شود؛ چون هوا نباید بین پروب و بدن قرار بگیرد.سپس پزشک پروب را روی بدن شما، حرکت می‌دهد. در این زمان پزشک می‌تواند امواج برگشتی را به وسیله دستگاه سونوگرافی به صورت تصویر ببیند. مهم است که پزشک مهارت کافی برای تهیه تصاویر مناسب و درست داشته باشد، ناحیه مورد نظر را به خوبی پیدا کند و از زاویه درستی تصویر برداری را انجام دهد.
تصاویر انتخابی می‌تواند بلافاصله تهیه شود و در اختیار بیمار قرار بگیرد. پزشک گزارش خود را می‌نویسد و همراه تصاویر به بیمار تحویل می‌دهد. بنابراین خیلی مهم هست که پزشک مهارت کافی و دستگاه دقت بالایی داشته باشد، تا تشخیص درست تری را ارائه نماید.
پروب دستگاه سونوگرافی هم در داخل بدن قرار می‌گیرد مثل سونوگرافی واژینال، هم در خارج بدن و از خارج بدن اعضاء داخلی را تصویر برداری می‌کند.
برای انجام سونوگرافی چه آمادگی‌هایی لازم است؟
به طور کلی سونوگرافی مگر در بعضی موارد خاص، نیاز به آمادگی خاصی ندارد؛ به طور مثال:
- در مورد سونوی شکمی، هوای داخل روده‌ها مانع ایجاد تصویر خوب می‌شوند؛ به همین دلیل سونوگرافی از روده‌ها به خوبی انجام نمی‌شود.
- در سونوگرافی کیسه صفرا، فرد باید یک صبحانه مختصر بخورد و بعد از آن تا حدود ۶ ساعت نباید به جز آب چیز دیگری بخورد، تا بتوان به خوبی تصویر کیسه صفرا را بررسی کرد.
- در سونوگرافی لگن و اعضاء داخلی آن مثل رحم و تخمدان ها، فرد باید به قدری آب بخورد که مثانه وی پر شود، تا بتوان به خوبی از قسمت‌های داخلی لگن عکس تهیه و آنها را بررسی کرد.
دستگاه سونوگرافی چه اجزایی دارد؟
اجزای دستگاه سونوگرافی شامل:
- پروب
- زاویه
- مانیتور
پروب‌های رایج دستگاه سونوگرافی
- پروب خطی Linear: یک کاوشگر خطی از امواج فراصوت با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری با وضوح بالا از ساختارهای نزدیک سطح بدن استفاده می‌کند. این پروب را برای تصویربرداری عروق و برخی از روش‌های خاص مانند قرار دادن خط مرکزی ایده‌آل می‌کند.
- پروب واژینال یا آندوکاویند: تکنسین یا پزشک سونوگرافی این پروب را وارد واژن می‌کند. ممکن است کمی ناراحت کننده باشد، اما آسیبی نخواهید دید. پروب با کاندوم و ژل پوشیده شده است. این کاوشگر امواج صوتی را منتقل کرده و بازتاب آن امواج را از ساختارهای بدن ضبط می‌کند.
- پروب pectorial
- پروب array phased
امروزه بیشتر پروب pectorial – Linear استفاده می‌شود، که در تمام طول دوران بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. کسانی که سابقه ab یا خونریزی در اوایل بارداری دارند، در ابتدا معاینه از پراب واژینال استفاده می‌کنند. البته پروب واژینال در اواخر دوران بارداری هم استفاده می‌شود؛ به طور مثال برای مشاهده اسکار سزارینه!
چگونه یک دستگاه سونوگرافی مناسب انتخاب کنیم؟
در هنگام خریداری دستگاه سونوگرافی، به موارد زیر دقت نمایید:
- یک دستگاه سونوگرافی که در مطب وجود دارد، با یک دستگاه سونوگرافی که در بیمارستان و درمانگاه وجود دارد، کاملا متفاوت است. پس قبل از خرید به حجم بیمارانی که به شما مراجعه می‌کنند توجه داشته باشید، که این موضوع برای خرید سونوگرافی به شما کمک زیادی می‌کند.
- در صورتی که یک پزشک متخصص بخواهد فقط در زمینه اکوکاردیولوژی فعالیت نماید، بهتر است که مبادرت به خرید سیستمی نماید که صرفاً مجهز به نرم افزارهای مناسب برای اکوکاردیولوژی و پروب‌های لازم برای این کار است و یا برای یک متخصص مامایی یا اورولوژی، باید دستگاه سونوگرافی خریداری شود، که دارای جداول مربوط به زمینه‌های فوق در حافظه سیستم و حداقل دو پروب یکی از نوع convex 3/5 MHZ و دیگری از نوع LINEAR 7.5 MHz و یک چاپگر باشد.
- در زمان خرید دستگاه سونوگرافی، باید به قابلیت ارتقاء دستگاه از نظر سخت افزاری (پروب‌های جدید و …) و نرم افزاری (قابلیت نصب نرم افزارهای جدید) در آینده، راهنمایی‌های لازم گرفته شود.
- همچنین باید توجه داشت که کیفیت یک دستگاه سونوگرافی، ممکن است به مرور زمان کاهش یابد. لذا باید هر ۶ ماه یکبار دستگاه سونوگرافی بررسی شود و میزان رزولوشن تصویر و صحت عملکرد آن مورد بررسی قرار گیرد. اما در هنگام خرید دستگاه سونوگرافی اطلاع از سایر مراکزی که دستگاه مورد نظر را خریداری کرده‌اند، می‌تواند تجربه‌ای ارزنده در انتخاب دستگاه سونوگرافی داشته باشد.
- باید در حین خرید، دستگاه سونوگرافی مورد نظر را در حالات مختلف، از نظر مدهای کاری شرایط محیطی و تصویر برداری‌های معمول مورد بررسی قرار داد.
- در حین خرید باید بررسی نمود که تصویری که در مانیتور دستگاه سونوگرافی نشان داده می‌شود، با تصویر چاپی مطابقت داشته باشد. چرا که در برخی سیستم‌ها به سبب کیفیت پایین سیستم چاپ دستگاه سونوگرافی و عدم توجه به این مطلب در حین خرید، موجبات تشخیص‌های غیر قطعی و اشتباه در آینده فراهم می‌شود.
- یکی از مشکلات هرچند ساده محل قرارگیری و شکل پروب‌های دستگاه‌های سونوگرافی است که این مسئله حتما در حین خرید باید مورد نظر قرار گیرد.
نکاتی در نگهداری از دستگاه سونوگرافی
- پروب‌های دستگاه سونوگرافی به شدت حساس هستند، پس در وهله اول مراقب باشید که به پروب‌ها ضربه‌ای وارد نشود.
- پس از هر بار استفاده و کار با پروب مخصوص،سطح پروب را با دستمال مرطوب تمیز کنید.
- از کاورهای نگهداری پروب استفاده کنید و به هیچ وجه از الکل برای تمیز کردن پروب استفاده نکنید.
- رابط پروب و مانیتورها، که سیم هستند را گره نزنید، و روی آنها اجسام سنگین قرار ندهید.
- پس از پایان کار با دستگاه حتما آن را فریز کنید.
بیشتر بخوانید: بررسی انواع پروب های سونوگرافی
تفاوت دستگاه سونوگرافی با سایز تجهیزات تصویر برداری چیست؟
در دستگاه رادیولوژی و سایر دستگاه‌های تصویر برداری پزشکی، برای بررسی بدن بیمار و اعضای آن از اشعه ایکس استفاده می‌کنند؛ اما در دستگاه‌های سونوگرافی از اشعه التراسوند استفاده می،کنند که کاملا بی خطر می‌باشد.
همچنین دستگاه سی تی اسکن تصاویری که تولید می‌کند، همگی سه بعدی می‌باشند، اما برخی از دستگاه‌ها و روش‌های سونوگرافی، تصاویر سه یا چهار بعدی تولید می‌کنند.
دستگاه ام آر آی نیز همانند سونوگرافی از اشعه‌های بی خطر رادیویی استفاده می‌کند.
نکات تعمیراتی دستگاه سونوگرافی
-
برای بررسی اینکه کانکتورها در سر جای خود قرار گرفته‌اند، موارد زیر را بررسی کنید:
- شکستگی پین: عدم ارتباط یا ارتباط ضعیف، نویز به دنبال دارد.
- شکستگی میله‌ها: این شکستگی مانع ارتباط خوب میان پروب و سیستم می‌شود و مشکلات تصویری را به وجود می‌آورد.
- کانکتور ترک دار: نشان دهنده این است که مدار‌ها به خوبی در جای خود قرار نگرفته‌اند.
-
بررسی شرایط خوب کابل‌ها:
- پاره‌گی: پاره‌گی کابل‌ها باعث ایجاد نویز خواهد شد.
- سیم‌های روباز: سیم‌ها را بررسی کنید و در صورت صدمه، آنها را لحیم کنید.
-
بررسی اینکه آیا قسمت انعطاف پذیر انتهای پروب وضعیت مناسبی دارد:
- فاصله از بدنه: این مشکل سبب بریدگی، صدمه به کابل، و ایجاد نویز می‌شود.
- آلودگی: آلودگی مانند وضوح و کیفیت تصویر را کاهش می‌دهد.
-
صدمه دیدن بدنه پروب:
- ترک: ترک و شکاف، باعث نفوذ مایعات و خراب شدن تصویر می‌شود.
- لکه: ژل و لکه، کیفیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
-
لنز پروب‌ها:
- حفره و سوراخ: وجود حفره و سوراخ، سبب نفوذ مایعات به درون پروب و در نتیجه تخریب تصویر می‌شود.
- لایه لایه شدن: وجود یک حباب هوا زیر لنز سبب بزرگ شدن تصویر می‌شود.
- بی‌رنگ شدن مبدل: نشانه فرسودگی لنزها است، که در این حالت لنزها قبل از نفوذ مایعات باید تعویض شوند.
