پارکینسون چیست و چه عواملی در وقوع آن نقش دارند؟

پارکینسون یک بیماری پیشرونده سیستم عصبی است که روی حرکت فرد تاثیر می‌گذارد. علائم به صورت تدریجی و گاهی اوقات با یک لرزش خیلی خفیف در یک دست آغاز می‌شوند. لرزش ها شایع هستند، اما بیماری پارکینسون معمولا موجب خشکی یا کند شدن حرکات نیز می‌شود.

در مراحل اولیه پارکینسون، صورت شما ممکن است،  نشان دهنده احساسات شما نباشد و آن را بروز ندهد. دست های شما احتمالا هنگام راه رفتن تاب نمی‌خورند. حرف زدن شما احتمالا آهسته یا مبهم  می‌شود. علائم بیماری پارکینسون با پیشرفت بیماری در طول زمان بدتر می‌شوند.

اگرچه پارکینسون قابل درمان نیست، اما داروها می‌توانند به طور قابل توجهی علائم را بهبود ببخشند. گاهی اوقات پزشک شما برای تنظیم مناطق خاصی از مغزتان و بهبود علائم جراحی را پیشنهاد می‌کند.

بیماری پارکینسون چه علائمی دارد؟

علائم بیماری پارکینسون می تواند در هر فرد متفاوت باشد. علائم اولیه ممکن است خفیف بوده و فرد  متوجه ان نشود. نشانه های این بیماری اغلب به صورت یک طرف در بدن بروز می کنند و حتی اگر بیماری سمت دیگر را هم درگیر کند،  معمولا در همان سمت علائم بدتر باقی می ماند.

علائم  و نشانه های پارکینسون می تواند شامل:

• لرزش. لرزش معمولا در یک اندام و اغلب از دست یا انگشتان آغاز می شود. ممکن است دائما انگشت اشاره و شست خود را به عقب و جلو ببرید که همانند غلتاندن یک شئ کوچک مثل قرص در دست بوده و به آن لرزش غلتاندن قرص (pill-rolling tremor)  گفته می شود. دست شما ممکن است در هنگام استراحت نیز لرزش داشته باشد.

 

• آهسته شدن حرکات (برادی کینزی). با گذشت زمان، بیماری پارکینسون ممکن است موجب آهسته شدن حرکات شما شود و کارهای ساده را برایتان به کارهایی دشوار و زمان بر تبدیل کند. قدم های شما هنگام راه رفتن کوتاه تر خواهد شد. بلند شدن از صندلی برای شما دشوار خواهد شد. ممکن است هنگام راه رفتن پای خود را روی زمین بکشید.
• عضلات خشک. خشکی عضلات ممکن است در هر قسمتی از بدن شما رخ دهد. عضلات خشک می توانند دردناک باشند و دامنه حرکات شما را محدود کنند.
• تعادل و حالت بدنی مختل. حالت بدن شما ممکن است خمیده شود و یا ممکن است مشکل تعادل داشته باشید.
• فقدان حرکات خودکار. ممکن است توانایی شما برای انجام حرکات ناخودآگاه مثل پلک زدن،لبخند زدن یا تاب خوردن دستان حین راه رفتن کاهش پیدا کند.
• تغییر در حرف زدن. شما ممکن است آرام، سریع یا مبهم حرف بزنید یا قبل از حرف زدن مکث داشته باشید. حرف زدن شما ممکن است به جای داشتن آهنگ، به صورت یکنواخت باشد.
• تغییر در نوشتار. ممکن است نوشتن برای شما سخت باشد و دستخط شما ریزتر شود.

 

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

سیر علائم پارکینسون به این صورت است که در ابتدا بیماران از خستگی و کندی شکایت دارند. دست خط بیمار تغییر کرده و ریز و بد می‌شود. همچنین دردهای عضلانی و احساس سفتی در اندام فوقانی شایع است. مدتی بعد از این علائم لرزش در حالت استراحت و کندی و خشکی عضلات بارز می‌شوند. بیماری به طور معمول در یک دست شروع شده و به قسمت‌های دیگر نیز منتقل می‌شود.

در صورتی که هر گونه علائم مرتبطی با بیماری پارکینسون در خود مشاهده کردید ( نه فقط برای تشخیص بیماری خود، بلکه برای رد دیگر عللی که ممکن است موجب این علائم شده باشند) به پزشک مراجعه کنید.

علت وقوع بیماری پارکینسون

در بیماری پارکینسون، سلول های عصبی خاصی (نورون ها) در مغز به تدریج تجزیه شده یا می میرند. بسیاری از علائم به دلیل از دست رفتن نورون هایی است که یک پیام رسان شیمیایی به نام دوپامین را در مغز شما تولید می کنند. زمانی که سطح دوپامین کاهش پیدا کند، موجب فعالیت غیرعادی مغز شده و منجر به اختلال در حرکات و دیگر علائم بیماری پارکینسون می شود.

دلیل بیماری پارکینسون ناشناخته است، اما ظاهرا چندین عامل در آن نقش دارند که شامل موارد زیر می باشد:

• ژن ها. محققان جهش های ژنی خاصی را شناسایی کرده اند که می توانند موجب بیماری پارکینسون شوند. اما استثناهای نادری نیز در بعضی موارد که تعداد اعضای زیادی در خانواده ی آن ها درگیر پارکینسون بوده اند، مشاهده شده است.

با این که، ظاهرا ژن های خاصی خطر بیماری پارکینسون را افزایش می دهند، اما خطر مربوط به هر کدام از نشانگرهای ژنتیکی اندک است.

• محرک های ژنتیکی. مواجهه با سموم یا عوامل محیطی خاصی ممکن است خطر بیماری پارکینسون در سنین بالاتر را افزایش دهد، اما این خطر به نسبت اندک است.

محققان همچنین ذکر کرده اند که تغییرات بسیاری در مغز افراد دچار پارکینسون رخ می دهد، اگرچه دلیل وقوع این تغییرات مشخص نیستند. این تغییرات شامل:

•  وجود اجسام لوی (Lewy bodies). توده هایی از مواد خاص درون سلول های مغز نشانگرهای میکروسکوپی بیماری پارکینسون محسوب می شوند. این توده ها اجسام لوی نامیده می شوند و محققان باور دارند این اجسام لوی راهنمای مهمی برای علت بیماری پارکینسون هستند.
•  درون اجسام لوی آلفا-سینوکلئین یافت شده است. با این که مواد بسیاری درون اجسام لوی یافت شده است، اما محققان باور دارند یک ماده مهم آن، پروتئین طبیعی و منتشری به نام آلفا-سینوکلئین (a-synuclein) است. این پروتئین درون تمام اجسام لوی به شیوه ای متمرکز وجود دارد، به طوری که سلول ها نمی توانند آن را تجزیه کنند. در حال حال این مسئله مورد توجه تمام محققان بیماری پارکینسون است.

پارکینسون چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص این بیماری از آزمایشات و تصویر برداری‌های مختلفی کمک گرفته میشود اما از نظر بالینی وجود سه معیار برای تشخیص این بیماری ضروری است:

• وجود دو علامت از سه علامت اصلی یعنی خشکی و سفتی عضلات، کندی حرکت و لرزش در حالت استراحت
• پاسخ به درمان: اگر بیمار برای مدت مشخصی تحت درمان مخصوص پارکینسون قرار گرفته و بهبود نیابد، تشخیص زیر سوال میرود.

عدم وجود علائمی که احتمال تشخیص‌های دیگر را تقویت میکنند مانند علائم درگیری مخچه‌ای، سقوط مکرر در اوایل بیماری، محدودیت حرکات چشم، فراموشی زودرس و...

 

عوامل خطر

عوامل خطر بیماری پارکینسون شامل:

• سن. پارکینسون در میان افراد جوان به ندرت رخ می‌دهد. معمولا این بیماری در میانه یا اواخر زندگی رخ می‌دهد و خطر آن با افزایش سن، بیشتر می‌شود. افراد معمولا حدود 60 سالگی یا بالاتر دچار پارکینسون می‌شوند.
• ژنتیک. داشتن خویشاوند نزدیک دچار پارکینسون، احتمال ایجاد این بیماری در شما را افزایش می دهد. با این حال، این خطر اندک است، مگر اینکه تعداد افراد زیادی در خویشاوندان شما به این بیماری مبتلا باشند.
• جنسیت. شیوع این بیماری در هر دو جنس تقریبا به یک اندازه است.
• مواجهه با سموم. مواجهه فعلی با علف کش ها و آفت کش ها، کمی خطر ایجاد پارکینسون در شما را افزایش می‌دهد.

 

 

پارکینسون چه عوارض و مشکلاتی را به همراه دارد؟

بیماری پارکینسون اغلب با مشکلات زیر نیز همراه است که ممکن است قابل درمان باشند:

• مشکلات تفکر. شما ممکن است دچار مشکلات شناختی (دمانس) و تفکر شوید. این مشکلات معمولا در مراحل آخر بیماری پارکینسون رخ می دهند. چنین مشکلات شناختی خیلی به داروها پاسخ نمی دهند.
• افسردگی و تغییرات احساسی. ممکن است دچار افسردگی شوید، که گاهی اوقات در مراحل اولیه رخ می دهد. دریافت درمان برای افسردگی می تواند مدیریت دیگر مشکلات بیماری پارکینسون را آسان تر کند.
• شما ممکن است تغییرات احساسی نیز داشته باشید، مثل ترس، اضطراب یا از دست دادن انگیزه. پزشکان ممکن است به شما داروهایی بدهند تا این علائم درمان شوند.
• مشکلات بلع. شما ممکن است با پیشرفت بیماری در بلع دچار مشکل شوید. بزاقتان ممکن است به دلیل بلع آهسته در دهان تجمع پیدا کند که منجر به بیرون ریختن آب  از دهان شود.
• مشکلات خوردن و جویدن. مراحل انتهایی بیماری پارکینسون عضلات موجود در دهان را تحت تاثیر قرار داده و جویدن را با مشکل مواجه می کند. این مسئله می تواند منجر به پریدن غذا به گلو یا سوءتغذیه شود.
• مشکلات خواب و اختلالات خواب. افراد دچار پارکینسون اغلب مشکلات خواب دارند که شامل بیدار شدن مکرر در طول شب، زود بیدار شدن یا به خواب رفتن در طول روز می باشد.
• مشکلات مثانه. بیماری پارکینسون ممکن است موجب مشکلات مثانه شود که شامل عدم توانایی کنترل ادرار یا مشکل در ادرار کردن می باشد.
• یبوست. بسیاری از افراد دچار پارکینسون دچار یبوست می شوند که عمدتا به دلیل حرکت آهسته تر لوله گوارش است.

همچنین ممکن است شما دچار مشکلات زیر شوید:

• تغییرات فشار خون. شما ممکن است هنگام بلند شدن به دلیل افت ناگهانی فشار خون دچار سرگیجه یا سبکی سر شوید (هایپوتنشن ارتواستاتیک).
• اختلال بویایی. شما ممکن است مشکلاتی در حس بویایی خود داشته باشید. ممکن است در شناسایی رایحه های خاص یا افتراق بوها از هم دچار مشکل شوید.
• خستگی. بسیاری افراد دچار پارکینسون به خصوص در اواخر روز، انرژی خود را از دست داده و دچار خستگی می شوند. علت این مسئله ناشناخته است.
• درد. بعضی افراد دچار بیماری پارکینسون دچار درد در نواحی خاصی از بدن می شوند.
• اختلال جنسی. بعضی افراد دچار پارکینسون دچار کاهش میل جنسی یا اختلال عملکرد جنسی می شوند.

درمان پارکینسون

بیماری پارکینسون در مراحل اولیه به درمان نیازی ندارد. داروهای استفاده شده در این بیماری شامل دسته‌های زیر میشود و دسته دارویی استفاده شده به نوع علائم غالب بیماری و تشخیص پزشک بستگی دارد و هر کدام از این گروه‌های دارویی عوارض خاص خود را دارند که باید تحت کنترل قرار بگیرد.

• داروهای آنتی کولینرژیک مانند بیپریدین و بنزتروپین
• آمانتادین
• لوودوپا
• کاربی دوپا
• آنتاگونیست‌های وپامین مثل برموکریپتین

جراحی: هنگامی که بیمار به درمان با داروهای ضد پارکینسون جواب ندهد و یا عوارض داروها برای بیمار شدید و غیر قابل تحمل باشند، درمان جراحی انجام می‌گیرد

نوعی از درمان نیز به نام تحریک عمقی مغز وجود دارد که ممکن است برای علائم حرکتی بیماری در حد جراحی مفید باشد.

راه های پیشگیری از پارکینسون

از آنجا که علت پارکینسون ناشناخته است، راه های پیشگیری از این بیماری نیز مشخص نیست.

بعضی تحقیقات نشان داده اند که ورزش هوازی منظم ممکن است خطر ایجاد پارکینسون را کاهش دهد.

بعضی مطالعات دیگر نشان داده اند که افرادی که کافئین مصرف می کنند ( که در قهوه، چای، و نوشابه وجود دارد) کمتر از افرادی که کافئین استفاده نمی کنند، به پارکینسون مبتلا می شوند. چای سبز نیز موجب کاهش ریسک ایجاد پارکینسون می شود. با این حال هنوز مشخص نشده است که آیا کافئین واقعا در برابر پارکینسون اثر محافظتی دارد یا به طریق دیگری با این بیماری مرتبط است. در حال حاضر شواهد و مستندات کافی برای نوشیدن نوشیدنی های کافئینی جهت پیشگیری از بیماری پارکینسون وجود ندارد.