روش‌های انجام تست اسپیرومتری با دستگاه

اسپیرومتری یا نوار ریه، تستی است که برای تشخیص COPD( بیماری مزمن انسداد ریوی)، تشخیص آسم و بیماری‌های دیگری که بر عملکرد ریه تاثیر می‌گذارند، استفاده می‌شود. در واقع اسپیرومتری دستگاهی است که حجم‌های دمی و بازدمی، یا به عبارتی جریان ورودی هوا به ریه‌ها و جریان خروجی از آن‌ها را اندازه می‌گیرد. سرعت این جریان را می‌توان با رسم نمودار حجم در برابر زمان محاسبه کرد.

در این مقاله سعی کردیم تمام مواردی که نیاز است از این دستگاه و عملکرد آن بدانید، پوشش دهیم و بهترین برندها را جهت خرید دستگاه اسپیرومتری معرفی کنیم.

 

چه پارامترهایی توسط دستگاه اسپیرومتری اندازه‌گیری می‌شوند؟

به طور کلی اسپیرومتری مقادیر زیر را اندازه‌گیری می‌کند:

• FEV1: به حجم هوایی که در ثانیه اول یک بازدم فعال و پرفشار که بعد از یک دم عمیق انجام می‌شود، از ریه‌ها خارج می‌شود، گفته می‌شود؛ که به عنوان یکی از شاخص‌هاي اندازه‌گیري تخلیه هوا از ریه پر از هوا، به حساب می‌آید.
• VC: حداکثر هوایی است که توسط یک مانور تنفسی پرفشار یا آهسته، می‌تواند وارد ریه و یا از آن خارج شود.
• PEF: حداکثر میزان جریان بازدم می‌باشد و در مراحل ابتدایی مانور بازدم پرفشار رخ می‌دهد.

دستگاه اسپیرومتری چگونه کار می‌کند؟

اسپیرومتر دستگاهی است که حجم‌های دمی و بازدمی را اندازه می‌گیرد. سرعت جریان را می‌توان با رسم نمودار حجم در برابر زمان محاسبه کرد. به طور معمول، ظرفیت حیاتی (VC) به صورت تفاوت یک دم کامل تا ظرفیت کل ریه (TLC) با یک بازدم کامل تا حجم باقی مانده (RV) اندازه‌گیری می‌شود. سرعت جریان پس از واداشتن بیمار به انجام یک بازدم قوی از TLC به RV اندازه‌گیری می‌شود. چنین مانور بازدمی قوی ما را قادر می‌سازد تا حجم بازدمی با فشار در یک ثانیه (FEV1) و ظرفیت حیاتی با فشار (FVC) را اندازه‌گیری کنیم.

مقادیر ۸۰ تا ۱۲۰ درصد میزان تخمین زده شده برای PVC طبیعی تلقی می‌شود. به طور طبیعی، افراد می‌توانند بیش از ۷۵ تا ۸۰ درصد FVC را در ثانیهٔ اول، و قسمت اعظم مابقی را در عرض ۳ ثانیه از ریه‌ها خارج کنند. نسبت این دو متغیر به طور طبیعی بیش از ۸٫۰ می‌باشد.

تست اسپیرومتری چگونه انجام می‌شود؟

مراحل انجام اسپیرومتری که غابا 15 دقیقه طول می‌کشد، به ترتیب زیر می‌باشد:

1. بیمار باید صاف بنشیند و پاهای او کاملا روی زمین باشد. (ترجیحا برای بیماران از گیره بینی استفاده کنید، که از طریق دهان تنفس کنند.)
2. بیمار باید عمیق و کامل تنفس کند و محکم لب‌هایش را دور قطعه دهانی ببندد.
3. سپس تا آنجا که می‌تواند هوا را سریع و با شدت فوت کند، به‌ طوریکه ریه‌ها کاملا خالی شوند.
4. در مرحله بعد باید مجددا هوا را با شدت و کامل به داخل ریه‌ها بکشد. (البته اگر منحنی دمی مورد نیاز است.) اگر هدف فقط اندازه‌گیری حداکثر جریان بازدمی باشد (PEF)، بیمار فقط باید برای چند ثانیه بازدم انجام دهد.

در این مواقع باید:

• تنفس کامل باشد.
• فاصله‌اي بین لب‌ها و قطعه دهانی، جهت نشست هوا نباشد.
• شروع مانور خیلی شدید و قوي باشد و آنقدر ادامه پیدا کند تا هواي بیشتري براي خروج از ریه‌ها وجود نداشته باشد.
• در طول تست، بیمار به سمت جلو خم نشود.

برای یادگیری بهتر کار با دستگاه اسپیرومتری می‌توانید فیلم های نحوه انجام اسپیرومتری را در فضای مجازی مشاهده کنید.

 

نحوه استفاده از اسپیرومتری تشویقی ( اسپیرومتری تشویقی سه توپ)

اسپیرومتری تشویقی وسیله ای است که بعد از عمل جراحی برای تقویت، بازتوانی و یا حفظ وضع تنفسی فعلی بیمار استفاده می گردد. همچنین اسپیرومتری تشویقی سه توپ برای افراد با اختلالات ریوی، مانند انسداد مجاری ریه یا ذات الریه، جهت افزایش حجم شش ها استفاده می‌شود و ریه ها را فعال، سالم و تمیز نگه می‌دارد.

مراحل استفاده از اسپیرومتری تشویقی:

1. بخش علامت را بر روی حجمی که پزشکتان توصیه کرده است قرار دهید.
2. بنشینینید یا بصورت صاف باییستید و اسپیرومتر را در مقابل صورت خود نگه دارید.
3. ابتدا یک نفس عمیق بکشید سپس قطعه دهانی را بین دو لب قرار دهید ( دقت کنید زبان نباید مانع از عبور هوا شود )
4. یک نفس آرام و عمیق بکشید. هنگامی که هوا را به درون ریه میکشید پیستون یا توپ ها شروع به حرکت میکنند.
5. تاجایی که در توان دارید با درون کشیدن هوا توپ ها یا پیستون را به عددی که پزشک تجویز کرده نزدیک کنید.
6. زمانی که دیگر توانایی داخل کشیدن هوا را ندارید نفس خود را برای چند ثانیه حبس کنید (۲ الی ۵ ثانیه)
7. هوا را بیرون داده و به راحتی نفس بکشید.
8. تمام موارد بالا را به تعدادی که پزشکتان توصیه کرده انجام دهید.
9. بعد از اتمام چند سرفه بکنید تا تمام مخاطی که در ریه جمع شده خارج شود و تنفس راحت تر گردد.

 

انواع مانورهای تنفسی در اسپیرومتری

در هر اسپیرومتري حداقل سه مانور تنفسی که از نظر نحوه انجام قابل قبول است، باید انجام شوند. به طوریکه بین دو اسپیروگرام که داراي بالاترین FEV1 هستند، نباید بیشتر از ۰.۲ لیتر در مقادیر FEV1 و یاFVC  اختلاف وجود داشته باشد و بزرگترین مقادیر باید مبنا قرار گیرند.

شاخص‌هایی براي اجراي مانورهاي صحیح توسط انجمن توراسیک امریکا تهیه شده است، که به صورت زیر می‌باشند:

1. FVC

• حداقل سه فوت قابل قبول است.
• بازدم حداقل ۶ ثانیه ب طول بکشد.
• شروع سریع یک ضرورت است.
• حجمی که در آن جریان بازدمی به حداکثر سرعت خـود می رسد، نباید کمتر از ۵ درصد FVC یا ۰.۱۵ لیتر باشد. هر کدام از مقادیر فوق که بیشتر است مبنا قرار می‌گیرد.
• بیمار ترغیب شود تا از گیره بینی استفاده نماید.
• بیمار در وضعیت نشسته و یا ایستاده باشد.
• قابلیت تکرارپذیري: بین دو مورد بالاترین مقادیرFVC حداکثر ۲ درصد اختلاف وجود داشته باشد.

2. FEV1

• بالاترین مقادیر FEV1 در نظر گرفته شود؛ حتی اگر مربوط به همان نموداري نباشد که داراي بهترین FVC باشد.
• منحنی صاف و سریع صعود کند بدون تاخیر، سرفه، نشست هوا از لب‌ها و یا پایان زود هنگام.
• تکرارپذیري: بین دوFEV1 که داراي بالاترین مقادیر هستند، نباید بیشتر از ۰.۲ لیتر اختلاف وجود داشته باشد.

3. FEF

• حداقل سه فوت قابل قبول است.
• شرایط ایستاده بیمار ترجیح داده می‌شود.
• به گیره بینی نیازي نیست.
• در طول تست بیمار نباید سرفه کند.
• مدت فوت ۱ تا ۲ ثانیه طول بکشد.

شایع‌ترین مشکلات مربوط به بیمار، در طول انجام مانور FVC کدامند؟

• تأخیر در شروع بازدم
• وضعیت قرار گیري نامناسب بدن
• نشت هوا از بین لب‌ها و قطعه دهانی
• عدم تلاش حداکثري بیمار جهت انجام مانور

قبل از انجام تست اسپیرومتری چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟

• انرژی شما برای انجام آزمایش مهم است؛ به همین دلیل بهتر است قبل از آزمایش، ورزش سنگین انجام ندهید.
• کشیدن سیگار در آزمایش شما تاثیر می‌گذارد؛ از این رو از روز قبل آزمایش، سیگار و دخانیات را فراموش کنید.
• شب قبل از انجام تست به خوبی بخوابید که کمبود خواب نداشته باشید.

در چه مواردی، نباید از اسپیرومتری استفاده کرد؟

موارد منع کاربرد اسپیرومتری شامل:  

• جراحی اخیر چشم
• جراحی اخیر قفسه سینه و شکم
• آنوریسم‌ها(مخصوصا آنوریسم‌هاي مغزي و شکم)
• وضعیت‌هاي ناپایدار قلبی
• تهوع و اسهال
• دردهاي قفسه سینه و شکمی

 

 

روش‌های انجام اسپیرومتری

انواع روش‌های انجام اسپیرومتری شامل موارد زیر می‌باشند:

• فلومتری: که خود شامل تکنیک‌های مختلفی است.
• اسپیرومتر حجمی
• اسپیرومتر نوع فلیسچ: فشار هوا در این دستگاه به وسیله مقاومت معینی که در داخل تیوپ ثابت شده است، اندازه‌گیری می‌شود.
• اسپیرومتر نوع لی لی (Lilly): فشار بر اثر اختلاف فشار در دو طرف یک مقاومت کوچک که در داخل تیوب ثابت شده است، اندازه‌گیری می‌شود.
• فلومتر توربینی: در این روش وقتی گاز از در محفظه جریان می‌یابد، پره چرخان به حرکت در می‌آید. فشار عبوری از محفظه با تعداد چرخش پره در واحد زمان متناسب است که این تعداد چرخش با استفاده از سیگنال‌هایی که از منبع نور پالسی به سلول نوری رسیده و شمارش می‌شود به دست می‌آید.
• فلومتر سیم داغ: این فلومتر شامل یک سیم پلاتینی باریک است که تا دمای معینی گرم شده و در مرکز محفظه قرار گرفته است. با عبور جریان هوا از فلومتر، این سیم سرد می‌شود و برای بازیابی دمای اولیه خود به انرژی الکتریکی نیاز خواهد داشت.

مشکلات احتمالی دستگاه اسپیرومتری

در اسپیرومترهاي حجمی باید دنبال نشت هوا از اتصالات لوله‌هاي لاستیکی گشت. در اسپیرومترهاي FLOW- SENSING نیز باید دنبال ترك و پارگی لوله ارتباطی نزدیک قطعه دهانی بود، و نهایتا در اسپیرومترهاي الکترونیک مشخصا می‌بایست مراقب کالیبراسیون و صحت کارکرد سیستم بود. استانداردها پیشنهاد می‌کنند که حداقل روزي یک‌بار کالیبراسیون دستگاه چک شود و یک خودآزمایی ساده از اسپیرومتر گرفته شود.

• نکته مهم در نگهداری از دستگاه اسپیرومتری: قطعه دهانی را بعد از هر بار مصرف شسته و یا تعویض کنید.

 

کلام آخر

هدف اسپیرومتری تشویقی، اطمینان از افزایش تدریجی حجم ورود هوا و انجام تنفس عمیق و عمیق تر توسط بیمار است.  فروشگاه ما، یک فروشگاه اینترنتی است که مدت‌ها است در زمینه فروش تجهیزات پزشکی به عنوان  مرکز فروش تجهیزات پزشکی   فعالیت دارد. لذا پیشنهاد ما خرید از نمایندگی های معتبراست تا ضمن مقایسه آنلاین چندین مدل و برند، بهترین دستگاه را با کمترین قیمت خریداری کنید. درصورت نیاز به راهنمایی و مشاوره بیشتر می‌توانید با کارشناسان سایت تماس بگیرید.