نحوه تفسیر تست اسپیرومتری

نحوه تفسیر تست اسپیرومتری، اگر به درستی انجام نشود می‌تواند ریسک خطر ناشی از بیماری‌های ریوی را افزایش دهد. درواقع تست اسپیرومتری یکی از مهم‌ترین ابزارها برای تشخیص بیماری‌های ریوی محسوب می‌شود. امروزه برای کسب برخی از موقعیت‌های شغلی، ورزشی و... نیاز به انجام تست‌های مختلف پزشکی مبنی بر تایید سالم بودن فرد است.

پزشک متخصص برای تشخیص دقیق بیماری‌هایی مانند آسم، آلرژی، اختلال در سیستم تنفسی و بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) این تست را تجویز می‌کند و با تفسیر تست اسپیرومتری، نظر خود را به بیمار اعلام می‌کند. در ادامه این مقاله قصد داریم به نحوه خواندن جواب تست ریه و توضیح دقیق‌تر این تست و همچنین معرفی مدل های دستگاه برای خرید اسپیرومتری بپردازیم.

 

تست اسپیرومتری چیست؟

قبل از اینکه چگونگی تفسیر تست اسپیرومتری یا نحوه خواندن جواب تست ریه یاد بگیرید، توضیح مختصری درباره کاربرد و عملکرد این تست می‌دهیم.

تست‌های عملکردی ریوی (PFT) از جمله تست اسپیرومتری، میزان جریان هوا در دستگاه تنفسی و مجاری آن مانند ریه، نای و نایژه و حجم‌ها و ظرفیت‌های ریه را بررسی می‌کنند. اسپیرومتر اسم دستگاهی است که می‌تواند حجم‌های ریه را اندازه‌گیری کند. همچنین با تفسیر تست اسپیرومتری، سرعت دم اندازه‌گیری و تحلیل می‌شود.

این نکته را نیز به یاد داشته باشید که برای پذیرفتن تست اسپیرومتری دو شرط لازم است:

• شکل منحنی بایستی مورد قبول باشد.
• شروع، Peak و پایان مناسبی داشته باشد.

 

 

حجم‌ها و ظرفیت‌های ریه

درواقع تفسیر تست اسپیرومتری به صورت دوره‌ای برای بررسی وضعیت ریه و این که آیا درمان بیماری‌های مربوط به ریه موثر واقع شده یا خیر، مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای یادگیری نحوه خواندن جواب تست ریه ابتدا لازم است با برخی تعاریف مهم در رابطه با حجم‌های ریوی آشنا باشید. در ریه 4 حجم و 4 ظرفیت وجود دارد:

• حجم جاری (TV: Tidal Volume): حجمی از هواست که با یک دم عادی به ریه‌ها وارد و با یک بازدم معمولی از ریه‌ها خارج می‌شود.
• حجم ذخیره دمی (IRV: Inspiratory Reserve Volume): حداکثر حجم هوایی که می‌توان در انتهای یک دم عادی با یک دم عمیق وارد ریه‌ها کرد.
• حجم ذخیره بازدمی (ERV: Expiratory Reserve Volume): حجمی از هوا که می‌توان بعد از پایان یک بازدم عادی، با یک بازدم قوی از ریه‌ها خارج کرد.
• حجم باقی مانده (RV: Residual Volume): حجمی از هوا که حتی با شدیدترین بازدم نیز در ریه‌ها باقی می‌ماند.
• ظرفیت دمی (IC: Inspiratory Capacity): مقدار هوایی است که یک فرد می‌تواند بعد از یک دم عادی، با یک دم عمیق وارد ریه‌ها نماید.
• ظرفیت باقی مانده عملی (FRC: Functional Residual Capacity): مقدار هوایی است که در پایان یک بازدم عادی در ریه‌ها باقی می‌ماند.
• ظرفیت حیاتی (VC: Vital Capacity): مقدار هوایی است که فرد می‌تواند پس از یک دم عمیق با یک بازدم قوی آن را از ریه‌ها خارج کند.
• ظرفیت کلی ریه (TLC: Total Lung Capacity): حداکثر هوایی است که بعد از یک دم کاملا عمیق در ریه‌ها جمع می‌شود.

 

نحوه تفسیر تست اسپیرومتری

تست اسپیرومتری یک روش اصلی برای بررسی مشکلات ریوی برای متخصصین ریه است. تفسیر تست اسپیرومتری و نتایج حاصل از آن، اطلاعات مفیدی را در اختیار پزشک متخصص قرار می‌دهد که در نهایت پزشک با تحلیل آنها، راه حل مناسب را ارائه می‌کند. برای انجام تست اسپیرومتری علاوه بر رعایت یک سری نکات کلی، یک دم عمیق، سپس یک بازدم و دوباره یک دم انجام می‌گیرد. برای به دست آمدن نتایج دقیق و تفسیر درست تست اسپیرومتری، انتظار می‌رود حداقل ۶ ثانیه عمل بازدم انجام شده باشد. در تفسیر نتایج تست اسپیرومتری سه حالت کلی به وجود می‌آید:

• نرمال
• انسدادی
• تهدیدی (زیرگروه های متعددی دارد که در صورت بروز این نتیجه سایر تست‌های تشخیصی مکمل باید انجام بگیرد.)

پارامترهای زیر در جهت درک بهتر خواندن جواب تست ریه در این جدول قرار گرفته است:

FVC	حداکثر هواى بازدمى است که در طى انجام بازدم قوى به دنبال عمیق‌ترین دم ممکن از ریه خارج شود
FEV1	حجمى از هواست که در طى ثانیه اول مانور بازدمى قوى از ریه خارج می‌شود
SVC	ظرفیت حیاتی بازدم آرام
FEV1/FVC	نسبت عددى FEV1 به FVC است که بر حسب درصد بیان می‌شود.

 

تفسیر تست اسپیرومتری با پارامترهای ریوی

برای تفسیر تست اسپیرومتری اولین و مهم‌ترین عددی که باید به آن توجه شود، نسبت  FEV1/FVC است که توسط دستگاه اندازه‌گیری شده است و به صورت درصد در برگه نتیجه آورده شده است. باید دید این نسبت بیشتر و برابر 70 درصد است یا خیر.

اگر نسبت  FEV1 به FVC، بیشتر و برابر 70 درصد بود باید به پارامتر FVC به تنهایی نگاه کنیم. باید دید عدد FVC بیشتر و برابر 80 درصد است یا خیر. اگر بیشتر و برابر 80 درصد بود، نتیجه نرمال بوده اما برای بررسی دقیق‌تر و نتیجه خواندن جواب تست ریه با دقت بالاتر باید از فرد مراجعه کننده شرح حال گرفته شود. اگر فرد علائمی مانند خس خس سینه، تنگی نفس، دچار حمله تنفسی شدن در بعضی شرایط خاص و... داشته باشد باید تست‌های تخصصی‌تر انجام شود. اما اگ بیمار علائمی نداشت نتیجه نرمال صحیح است و تست پایان می‌یابد. اگر FVC بیشتر و برابر 80 درصد نبود، احتمالا نتیجه تست تهدیدی است و باید با شرح حال بیمار و انجام سایر تست‌ها دنبال دلیل اصلی الگوی تهدیدی اختلال بیمار بود.

اگر نسبت  FEV1 به FVC، بیشتر و برابر 70 درصد نبود، نتیجه تست الگوی انسدادی ریه است و باید شدت آن اندازه‌گیری شود. برای این کار بررسی پارامتر FEV1 را در اولویت قرار می‌دهیم.

 

جواب تست اسپیرومتری نرمال

جواب نرمال در تفسیر تست اسپیرومتری به عوامل و پارامترهای مختلفی بستگی دارد. به عبارتی دیگر جواب تست اسپیرومتری نرمال در هرفرد بر حسب شرایط زندگی متفاوت است. قبل از شروع تست اسپیرومتری، اطلاعات فرد در پارامترهایی مانند قد، سن، وزن، جنسیت و نژاد توسط کاربر به دستگاه داده می‌شود. این اطلاعات باعث می‌شود دستگاه تخمین بزند که نتیجه تست یک فرد با این پارامترها چه عددی خواهد بود. در واقع دستگاه مقدار نرمال برای فردی با ویژگی‌های وارد شده را محاسبه می‌کند و سپس آزمایش توسط فرد انجام می‌شود. در نهایت پزشک با مقایسه نتیجه تست انجام شده توسط فرد و نتیجه تخمین زده شده توسط دستگاه، به تفسیر تست اسپیرومتری می‌پردازد.

بطور کلی اگر نتیجه آزمایش 80 درصد یا بالاتر با نتیجه آزمایش مطابقت داشته باشد، به معنای این است که نتیجه آزمایش نرمال خواهد بود. البته طبق نتایج منتشر شده معمولا عدد نرمال در مردان سالم از 20 سال تا 60 سال، 3.5 تا 4.5 است. این عدد برای زنان نیز در بازه 2.5 تا 3.25 قرار دارد.

 

خواندن جواب تست ریه

برای خواندن جواب تست ریه و تفسیر تست اسپیرومتری، دو فاکتور مهم وجود دارد که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد: (Forced vital capacity) FVC و (Forced expiratory volume in the first second) FEV1. FVC ظرفیت حیاتی با فشار و FEV1 حجم هوای بازدم با فشار در ثانیه اول است. اگر مسیرهای هوایی فردی انسداد داشته باشند، مقدار هوایی که می‌تواند به سرعت از ریه خارج کند، کاهش می‌یابد. این به معنی کمتر بودن حجم خروجی با فشار است.

تفسیر تست اسپیرومتری به زبان ساده

همانطور که گفتیم هنگامیکه فرد به پزشک مراجعه کند و شرح حال خود را به پزشک بگوید، با توجه به علائمی که به آنها اشاره کرده است، پزشک آزمایش‌ها و تست‌های مختلف برای فرد تجویز می‌کند. اسپیرومتری کمک می‌کند اختلالات مربوط به دستگاه تنفسی و ریه تشخیص داده شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، برنامه‌ای ویژه در سایت قرار داده است که از طریق آن می‌توانید، محدوده نرمال تست را مشخص کنید.

جدول زیر ارزیابی این تست را بر حسب SVC% و  FEV1/FVCگزارش می‌دهد:

SVC%	FEV1/FVC	Result
بیشتر از 70%	بیشتر از 80 %	نرمال
بیشتر از 70 %	کمتر از 70 %	الگوی انسدادی
کمتر از 70 %	بیشتر از 80 %	الگوی تحدیدی
کمتر از 70 %	کمتر از 70%	الگوی مختلط

 

 

تفسیر اسپیرومتری آسم

زمانی که فرد مبتلا به آسم است، محدودیت‌های جریان هوا باعث تغییرات زیر می‌شود:

الف) کاهش حجم بازدمی فشار در ثانیه اول (FEV1)

ب) کاهش نسبت FEV1 به ظرفیت حیاتی فشاری (FVC)

ج) کاهش پیک جریان بازدمی (PEF)

درواقع ما در تفسیر تست اسپیرومتری این افراد بایستی کاهش FEV1، FEV1/FVC و PEF نسبت به حالت نرمال مشاهده کنیم. با سنجش PEF دوبار در روز می‌توان تغییرات انسداد مجاری هوایی را در طول شبانه روز اثبات نمود.

منحنی Flow- Volume Loops نیز کاهش پیک جریان و کاهش حداکثر جریان بازدمی را نشان می‌دهد.

 

 

 PEFدر تفسیر تست اسپیرومتری چیست؟

در خواندن جواب تست ریه PEF یک پارامتر مهم است.

PEF (Peak expiratory flow) یا پیک جریان بازدمی یعنی سرعت جریان هوایی که که فرد هنگام یک بازدم سریع از ریه‌ها خارج می‌کند. معمولا در این زمان که هوا از ریه فرد خارج می‌شود، 10 ثانیه در اوج خود باقی می‌ماند. PEF در مردان بالغ 450-550 لیتر بر دقیقه و در زنان نیز 320-470 لیتر بر دقیقه است.

 

نتیجه‌گیری

تفسیر تست اسپیرومتری، نیازمند شناخت دقیق پارامتر‌های مهم جریان دمی، بازدمی و ارتباط بین آنها است. نتیجه این تست معمولا توسط پزشک ارزیابی می‌شود. عوامل متعددی سبب تجویز این تست خواهد شد، درواقع ممکن است برخی افراد در هنگام بالا رفتن از پله، ورزش سنگین، پیاده‌روی سریع و موارد مشابه، به اصطلاح نفس کم بیاورند. این مشکل ممکن است مربوط به دستگاه تنفسی فرد و وجود اختلال در آن باشد.

به طور خلاصه در تست اسپیرومتری، میزان هوایی که یک فرد می‌تواند با دم وارد ریه و با بازدم از ریه خارج کند، اندازه‌گیری می‌شود. پایین‌ترین حد نرمال، برای %SVC برابر 80% و برای FEV1/FVC برابر 70% می­باشد. مقادیر کوچک‌تر از آن می‌تواند نشان دهنده بیماری‌ باشد.