علائم بیماری انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی)

انفارکتوس میوکارد (که معمولاً سکته قلبی نامیده میشود) یک وضعیت بسیار خطرناک است که به دلیل کاهش یا قطع جریان خون در ماهیچه قلب ایجاد می‌شود. کاهش جریان خون می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی رخ دهد، اما معمولاً به انسداد یک یا چند شریان قلب که کرونر نامیده می‌شوند، مربوط می‌باشد. بدون جریان خون، عضله قلب آسیب دیده و شروع به مردن می‌کند. اگر خونرسانی به عضلات قلبی به سرعت بازیابی نشود، حمله قلبی ممکن است باعث آسیب دائمی قلب و حتی مرگ شود. در ادامه به بررسی بیشتر این عارضه خطیر و علائم آن خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید!

علائم حمله قلبی

حمله قلبی می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد، که برخی از این علائم شایع‌تر هستند. این علائم حتی در زنان و مردان ممکن است متفاوت باشند. شایع‌ترین نشانه‌های بالینی وقوع حمله قلبی عبارتند از:

• درد قفسه سینه (آنژین صدری): این درد می‌تواند خفیف و یا شدید باشد و فرد در ناحیه قفسه سینه خود احساس ناراحتی یا سنگینی کند. این درد اغلب از قفسه سینه شروع شده و به نواحی دیگر مانند بازوی چپ (یا هر دو بازو)، شانه، گردن، فک، پشت یا به سمت کمر گسترش می‌یابد.
•    تنگی نفس یا مشکل در تنفس
• حالت تهوع یا ناراحتی معده: باعث میشود در برخی موارد حملات قلبی با سوء هاضمه اشتباه گرفته ‌شوند.
•  تپش قلب
•  اضطراب
•  تعریق
• احساس سبکی سر، سرگیجه یا غش کردن

در صورت مشاهده علائم فوق دستپاچه نشوید و به نزدیکان خود اطلاع دهید. علائم ممکن است مربوط به مشکلات دیگری باشد، بنابراین از هرگونه خود درمانی پرهیز کرده و به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه نمائید. همچنین در صورتی که سابقه سکته قلبی در نزدیکان خود دارید، حتما روش‌های احیای قلبی را آموخته و نزدیکان خود را نیز به یادگیری آن تشویق کنید.

بعد از سکته قلبی چه اتفاقی می‌افتد؟

مانند هر قسمت دیگری از بدن، قلب نیز عضوی است که برای عملکرد صحیح به خون غنی از اکسیژن نیاز دارد. شریان‌های کرونر این وظیفه را بر عهده دارند. یک رژیم غذایی پرچرب می‌تواند باعث شود مقداری از این چربی روی دیواره این رگ‌ها رسوب کند. این رسوب به مرور زمان سفت شده و به پلاک تبدیل می‌شود. این پلاک به تدریج ضخیم شده، و شریان‌های کرونر را تنگ‌تر می‌کند و به همین دلیل خون کمتری به قلب جریان می‌یابد. حال امکان دارد که این پلاک شریانی پاره شده و سیستم انعقادی خون را نیز تحریک نماید. این موضوع باعث تشکیل یک لخته خون در آن ناحیه خواهد شد. لخته خون انسداد شریان‌ را افزایش می‌دهد و در طول زمان باعث توقف کامل جریان خون خواهد شد. قطع جریان خون شرایطی را به وجود می‌آورد که اصطلاحا ایسکمی نامیده می‌شود.

ماهیچه‌های قلبی برای انجام صحیح فرآیند انقباض به املاح و اکسیژن کافی نیاز دارند. در صورت وقوع انسداد در شریان کرونر، اکسیژن کافی به این عضلات نمی‌رسد و دچار ایسکمی می‌شوند، که اصطلاحا به آن میوکاردیال ایسکمیک می‌گویند. ایسکمی‌ها برگشت پذیرند، به این معنی که در صورت برقراری مجدد جریان خون، ماهیچه می‌تواند توان خود را باز یابد. به همین دلیل است که سرعت عمل در مدیریت بیمارانی که دچار سکته قلبی شده‌اند اهمیت دارد. تحقیقات ثابت کرده است که آسیب غیر قابل برگشت در عرض 30 دقیقه پس از انسداد شریان آغاز میشود. در صورتی که دیر به این بیماران رسیدگی نشود، عضلات قلب از فاز ایسکمیک عبور کرده و می‌میرند.

علائم سکته قلبی در زنان

علاوه بر مواردی که گفته شد، ممکن است برخی علائم در زنان اختصاصی‌تر باشد. این علائم عباتند از:

• تنگی نفس، خستگی و بی‌خوابی که قبل از حمله قلبی شروع شده است.
• درد در پشت، شانه، گردن، بازوها یا شکم
• تهوع و استفراغ

همچنین تحقیقات نشان داده است که حمله قلبی در زنان کمتر به شکل درد ناحیه قفسه سینه بروز پیدا می‌کند.

علائم سکته قلبی در جوانان

شایع ترین علت MI در افراد جوان، پارگی پلاک است که تقریباً در 88 تا 89 درصد بیماران دیده می‌شود. در افرادی که سیگار می‌کشند یا دارای چربی خون، دیابت یا فشار خون بالا هستند، باید حتما پارگی پلاک و تشکیل لخته را در نظر گرفت.

سابقه مصرف تفریحی مواد مخدر، به ویژه کوکائین، باید در این افراد بررسی شود و علائم بیش فعالی سمپاتیک باید چک شوند. در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، سرطان یا کاردیومیوپاتی باید به آمبولی عروق کرونر نیز مشکوک بود. همچنین زنان جوان پس از زایمان نیز در خطر بروز سکته قلبی هستند. ضمنا اگر فرد سابقه ابتلا به بیماری ویروسی داشته باشد، باید حتما از نظر ابتلا به میوکاردیت مورد معاینه و آزمایش قرار بگیرد.

همانطور که مشاهده می‌کنید در جوانان علاوه بر پارگی پلاک و تشکیل لخته می‌توان موارد دیگری را نیز به عنوان علل سکته قلبی در نظر گرفت. بروز MI با توجه به علت آن می‌تواند علائم متفاوتی داشته باشد. این علائم در جوانان بیشتر به صورت ضعف و بی حالی، تنگی تنفس و درد قفسه سینه بروز پیدا می‌کند. همچنین درد تیر کشنده به پشت، شانه‌ها و فک نشانه تشخیصی مهمی برای حمله قلبی است.

همچنین در جوانان باید حتما دردهای اسکلتی عضلانی را نیز در نظر گرفت. در این افراد به علت فعالیت بیشتر گاهی عضلات نواحی سینه برای مدت طولانی دچار درد می‌شوند. باید توجه داشت که اگر درد قفسه سینه بیشتر از چند ساعت طول بکشد، احتمال آن که علت آن حمله قلبی باشد بسیار پایین می‌آید. بنابراین هنگام مراجعه به پزشک حتما مدت زمان شروع درد و تیرکشنده بودن آن را ذکر کنید.

زندگی بعد از سکته قلبی

اگر فردی قبلاً یک حمله قلبی را تجربه کرده باشد، احتمال وقوع مجدد آن برای وی بسیار بالا خواهد رفت. قطعا چنین فردی باید سبک زندگی جدیدی را در پی گرفته و عادت‌های خطر آفرین گذشته را به کلی ترک نماید. در ادامه برخی از توصیه‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از وقوع مجدد سکته قلبی ذکر شده است:

• سیگار نکشید در صورت اعتیاد حتما آن را با پزشک خود در میان گذشته و نسبت به کاهش دوز آن اقدام نمایید.
• از رژیم غذایی با چربی، کلسترول و نمک پایین استفاده کنید.
• فشار خون و چربی خون خود را به صورت منظم چک کنید، برای این کار بهتر است با مشورت پزشک خود دوره‌های چکاپ منظمی داشته باشید.
• ورزش‌های هوازی را در برنامه خود بگذارید. افراد بالای 50 سال که سبک زندگی کم تحرکی دارند باید قبل از شروع برنامه ورزشی با پزشک مشورت کنند.
• وزن خود را کاهش دهید.
• داروهای خود را به شکل منظم مصرف نمائید. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که به طور منظم دوز پایین آسپرین مصرف کنید. آسپرین تمایل به لخته شدن خون را کاهش می‌دهد و در نتیجه از خطر حمله قلبی می‌کاهد. با این حال، هیچگاه چنین رژیم دارویی را به صورت سرخود و بدون تجویز پزشک آغاز نکنید..
• در صورت نزدیک شدن به دوره یائسگی حتما پزشک خود را در جریان بگذارید.

درمان سکته قلبی

هدف از درمان حمله قلبی تسکین درد، حفظ عملکرد عضلات قلب و جلوگیری از مرگ بیمار است. بنابراین اقدامات درمانی دیگری نیز پس از دفع حمله اولیه میسر خواهد بود.

درمان در بخش اورژانس ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تزریق داخل وریدی نیتروگلیسیرین و مورفین
• مانیتورینگ دائم قلب و علائم حیاتی
• اکسیژن تراپی به منظور بهبود اکسیژن رسانی به عضله آسیب دیده قلب
• تجویز داروهای ضد درد
• تجویز داروهای قلبی مانند بتا بلوکرها به منظور تقویت جریان خون به قلب، بهبود خون رسانی، جلوگیری از آریتمی و کاهش ضربان قلب و فشار خون (باید توجه داشت که برای افرادی که مصرف کوکائین داشته‌اند نباید در ابتدا بتا بلوکر تجویز نمود، بنابراین گرفتن یک شرح حال دقیق از اطرافیان بیمار بسیار حیاتی است)
• تجویز وریدی داروهای فیبرینولیتیک به منظور از بین رفتن لخته
• تجویز آنتی ترومبین یا ضد پلاکت با آسپرین یا کلوپیدوگرل به منظور جلوگیری از لخته شدن بیشتر خون
• تجویز آنتی لیپیدها به منظور کاهش LDL. استاتین‌ها گروهی از داروهای ضد چربی خون هستند. آنها شامل سیمواستاتین، آتورواستاتین و پراواستاتین هستند.

در صورتی که اقدامات دارویی نتواند وضعیت بیمار را بهبود ببخشد باید اقدامات دیگری را در پیش گرفت:

• آنژیوبلاستی کرونری یکی از این روش‌ها است. در این روش از یک بالون برای افزایش جریان خون در عروق استفاده می‌شود. معمولا در این روش یک استنت در شریان کرونر به منظور باز نگه داشتن آن، قرار داده می‌شود. روش‌های مختلفی برای انجام آنژیوبلاستی وجود دارد که توضیح آن‌ها از اهداف این مقاله خارج است.
• جراحی بای‌پس عروق کرونر نیز روش دیگری به منظور درمان سکته قلبی است. این جراحی معمولاً به عنوان جراحی بای پس ساده یا CABG شناخته می‌شود. این جراحی اغلب در افرادی که درد قفسه سینه (آنژین صدری) و بیماری عروق کرونر دارند انجام می‌شود. بیماری عروق کرونر زمانی رخ می‌دهد که پلاک در رگ‌ها ایجاد می‌شود. در این جراحی، جراح یک ورید در بالا و زیر ناحیه مسدود شده را به یک شریان کرونر متصل می‌کند، که اصطلاحا به این کار بای‌پس می‌گویند. انجام این عمل اجازه می‌دهد تا خون در اطراف ناحیه مسدود شده جریان یابد. گاهی اوقات ممکن است برای بازگرداندن جریان خون به تمام نواحی قلب بیش از یک عمل جراحی بای پس نیاز باشد.

عوارض سکته قلبی شدید

عوارض مرتبط با حملات قلبی عبارتند از:

آریتمی ها (ریتم های غیر طبیعی قلب): در صورت داشتن چنین عارضه‌ای ممکن است ضربان ساز برای بیمار قرار داده شود. مصرف برخی داروها نیز به بیماران مستعد آریتمی توصیه خواهد شد.

نارسایی قلبی: ممکن است قلب بافت عضلانی زیادی را در طول حمله از دست داده باشد. همین موضوع می‌تواند موجب کاهش توانایی قلب در پمپاژ خون و نارسایی آن شود.

مشکلات دریچه قلب: بسته به ناحیه آسیب دیده قلب، دریچه‌های قلب ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند. روش های مبتنی بر کاتتر یا جراحی گزینه‌های درمانی پیشنهادی برای مشکلات دریچه قلب هستند.

ایست قلبی ناگهانی: در صورت عدم کنترل آریتمی‌ها ریسک ایست ناگهانی قلب در افرادی که سابقه حمله قلبی داشته‌اند افزایش می‌یاید.

افسردگی و اضطراب: حمله قلبی و مواجه با آن، همچنین افزایش احتمال وقوع مجدد آن می‌تواند روان فرد را برای همیشه تحت تاثیر خود قرار دهد. به منظور کنترل اضطراب ناشی از حمله قلبی باید بیماران حتما تحت نظر روانپزشک نیز قرار بگیرند.

 

جلوگیری از سکته قلبی اورژانسی

در صورتی که علائم یک حمله قلبی را در خود مشاهده کردید دستپاچه نشوید و فورا با اورژانس تماس بگیرید. اگر آمبولانس یا وسیله نقلیه اورژانسی در دسترس نیست، از همسایه یا دوستی بخواهید که شما را به نزدیکترین بیمارستان برساند. فقط در صورتی رانندگی کنید که گزینه دیگری ندارید. از آنجایی که وضعیت شما ممکن است بدتر شود، رانندگی ممکن است خودتان و دیگران را در معرض خطر قرار دهد.

در حالی که منتظر کمک اضطراری هستید، آسپرین را بجوید و قورت دهید. آسپرین به جلوگیری از لخته شدن خون کمک می‌کند. هنگامی که در طول حمله قلبی مصرف شود، می‌تواند آسیب قلبی را کاهش دهد. اگر به آسپرین حساسیت دارید یا پزشک به شما گفته که هرگز آسپرین مصرف نکنید، از مصرف آن خودداری کنید. در صورت داشتن نیتروگلیسیرین آن را مصرف کنید. اگر فکر می‌کنید که دچار حمله قلبی شده‌اید و پزشکتان قبلاً نیتروگلیسیرین را برای شما تجویز کرده است، آن را طبق دستور مصرف کنید و منتظر کمک‌های فوری پزشکی باشید.

 

چگونه به فردی که دچار سکته قلبی شده کمک کنیم؟

با 115 یا شماره اضطراری محلی خود تماس بگیرید.

علائم حمله قلبی را بررسی کنید.

اگر فرد بیهوش است CPR را شروع کنید. اگر فرد نفس نمی‌کشد یا نبض پیدا نمی‌کنید، پس از درخواست کمک پزشکی اورژانس، CPR را برای حفظ جریان خون شروع کنید. با یک ریتم نسبتاً سریع - حدود 100 تا 120 فشار در دقیقه - محکم و سریع به مرکز قفسه سینه فرد فشار دهید. فشار باید به گونه‌ای باشد که حدود یک سوم عرض قفسه سینه به داخل فشرده شود.

اگر دفیبریلاتور خارجی خودکار (AED) در دسترس است و فرد بیهوش است، دستورالعمل‌های دستگاه را برای استفاده از آن دنبال کنید. این کار را حتما با مشورت افراد متخصص به انجام برسانید.

 

ضعیف شدن قلب بعد از سکته قلبی

عضله قلب بلافاصله پس از حمله قلبی شروع به بهبود یافتن می‌کند. معمولا حدود هشت هفته طول می‌کشد تا بهبود یابد. با این حال در صورتی که آسیب بافت عضلانی قابل جبران نباشد وقوع نارسایی قلبی اجتناب ناپذیر است. درجه این نارسایی در افراد گوناگون متفاوت است و با توجه به آن پزشک برای بیماران دارو تجویز می‌کند. باید توجه داشت که نارسایی قلبی یکی از جدی‌ترین و شایع‌ترین عوارض سکته‌های قلبی می‌باشد که می‌تواند تا آخر عمر همراه فرد بیمار باشد.