انواع دستگاه اکوکاردیوگرافی و شیوه‌های مناسب نگهداری آن
اکوکارديوگرافي يکي از انواع دستگاه‌هاي تصويربرداري است، که مختص تصويربرداري از سيستم قلبي عروقی می‌باشد. اساس کار اين دستگاه بر مبناي تصويربرداري توسط امواج اولتراسوند است. در حقيقت اکوکارديوگرافي يک تصوير صوتي از قلب می‌باشد.
در روش اکوکاردیوگرافی با استفاده از امواج اولتراسوند، تصاويري تک بعدي، دوبعدي و سه بعدي از ديواره‌‌ها و دريچه های قلبي گرفته می‌شود، که می‌توان از آنها در تشخيص نارسایی‌های هاي قلبي و عروقي استفاده کرد.
در ادامه بیشتر با این دستگاه و کارکرد آن آشنا می‌شویم.
اکوکاردیوگرافی بر چه اساسی کار می‌کند؟
اساس اکوکاردیوگرافی این گونه است که امواج صوتی با فرکانس بالا به قلب هدایت می‌شوند و پژواک آنها توسط گیرنده خاصی گرفته می‌شود. اما هیچگونه اشعه یا اموج خطرناکی به فرد انتقال پیدا نمی‌کند و امواج صوتی ساده برای تصویر برداری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اکوکاردیوگرافی چند نوع دارد؟
-
پژواک‌نگاری قفسه‌گذر:
شایع‌ترین نوع اکوکاردیوگرافی است که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد و یک روش بدون درد و غیر تهاجمی به حساب می‌آید.
-
پژواک‌نگاری تنشی:
این نوع از اکوکاردیوگرافی، بخشی از تست استرس قلب محسوب می‌شود. در این تست بیمار با مصرف دارو و یا انجام حرکات ورزشی زیر نظر پزشک باعث افزایش ضربان قلب خود می‌شود.
-
پژواک نگاری مری‌گذر:
آئورت و بعضی قسمت‌های قلب از راه پژواک نگاری قفسه‌گذر به سختی بررسی می‌شوند. به همین دلیل در صورتی که پزشک نیاز به بررسی این قسمت‌ها داشته باشد، از پژواک‌نگاری مری‌گذر استفاده می‌کند. در این حالت کاوشگر دستگاه اکوکاردیوگرافی که به انتهای یک لوله منعطف متصل شده است، از راه دهان وارد مری شده و از راه مری ساختمان‌های پشت قلب را بررسی می‌کند.
اکوکاردیوگرافی چه کاربردی دارد؟
به طور کلی از اکوکاردیوگرافی برای بررسی و سنجش موارد زیر استفاده می‌شود:
- فشار داخل قلب
- ضخامت ديواره قلب
- ناحيه‌هايي که جريان خون درآنها ضعيف است.
- ناحيه‌هايي که ماهيچه به خوبي منقبض نمي‌شود.
- مشکلات قلبي مادرزادي در جنين
- اندازه قلب
- جريان خون در قلب
- حرکت ديواره قلب
اکوکارديوگرافي چگونه انجام می‌شود؟
برای انجام اکوکاردیوگرافی، ابتدا بيمار باید به پهلوي چپ روی تخت دراز بکشد. سپس پزشک پروب مخصوص دستگاه را به ژل آغشته می‌کند و براي مدت چند دقيقه روي سينه بیمار حرکت می‌دهد و از نماهاي مورد نظر خود تصويربرداري می‌کند.
دستگاه اکوکارديوگرافي از چه اجزایی تشکیل شده است؟
به طور کلی این دستگاه از مبدل، کنترل پنل، مانیتور، پروب متصل و چاپگر تشکیل شده است.
پروب Phased Array یا ارایه فازی دارای فرکانس بین ۵ الی ۱۰ مگاهرتز می‌باشد که این پروب، پروب اصلی و عمومی دستگاه اکوکاردیوگرافی است. اما پروب TEE برای ملاحظات با دقت بالاتر به صورت اینترنال مورد استفاده قرار می‌گیرد و با ورود به نای از دیواره قلب تصویر برداری اولتراسونیک انجام می‌دهد .
انواع مختلف دستگاه‌های اکوکاردیوگرافی
دستگاه اکوکاردیوگرافی ۶ نوع مختلف دارد که به شرح زیر می‌باشند:
-
دستگاه های اکوکاردیوگرافی ۳ بعدی:
در این دستگاه، تصاویر به صورت سه بعدی نشان داده می‌شوند و تصاویر واضح‌تر و دقیق‌تری از قلب و دریچه‌های آن به دست می‌آید.
-
دستگاه اکوی داپلر:
این نوع از دستگاه‌های اکوکاردیوگرافی بر اساس تغییر امواج صوتی در رگ‌های خونی عمل می‌کنند. با حرکت سلول‌های خونی در رگ‌های قلب، میزان امواج صوتی تغییر می‌کند.
-
دستگاه های اکوکاردیوگرافی اطفال:
از این دستگاه برای انجام اکوی قلب کودکان استفاده می‌شود.
-
دستگاه اکو قلب جنین:
استفاده از این نوع دستگاه اکوکاردیوگرافی، می‌توان تمام نواقصی که مربوط به قلب جنین می‌باشد را تشخیص داد و اقدامات لازم برای رفع آنها را انجام داد. در این نوع از دستگاه‌ها، تصویربرداری با جزئیات بیشتر و دقیق‌تر انجام می‌شود.
-
دستگاه اکوی کنتراست:
در این نوع دستگاه برای انجام اکوی قلب لازم است تا ماده‌ای بی خطر به درون رگ‌ها تزریق شود تا تصاویر به میزان واضح‌تری اسکن شوند.
انواع پروب‌های دستگاه‌های اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی دارای سه نوع پروب مختلف می‌باشد:
- پروب‌های خطی:در این نوع از پروب‌ها، کریستال‌ها در یک ردیف و به طور خطی در کنار هم قرار گرفته‌اند. کاربرد پروب های خطی این است که با استفاده از آنها می‌توان بافت‌های سطحی را به طور دقیق‌تری بررسی کرد.
- پروب‌های فازی حلقوی: نحوه قرارگیری کریستال‌ها در این نوع پروب، خطی بوده اما تحریک آنها با تاخیر صورت می‌پذیرد.
- پروب‌های سکتور حلقوی: این نوع از پروب‌ها دارای کریستالهای حلقوی می‌باشند و حرکت‌های حلقوی شکل ایجاد می‌کنند. این موضوع سبب می‌شود که تصاویر به صورت دو بعدی ایجاد شوند و همچنین رزولوشن و کیفیت آنها افزایش یابد.
دستگاه اکوکاردیوگرافی چه مشکلاتی می‌تواند برای اوپراتور و بیمار ایجاد کند؟
به دلیل اینکه دستگاه اکوکاردیوگرافی برای تصویربرداری از اشعه استفاده می‌کند، گاهی می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در افراد شود.
اگر اشعه‌های تابانده شده توسط دستگاه اکوکاردیوگرفی به بدن فرد، زمان زیادی در یک ناحیه ثابت بماند، می‌تواند باعث ایجاد سوختگی در آن ناحیه شود.
همچنین پزشک و یا اوپراتور دستگاه باید بداند که تاباندن امواج در مدت زمان بسیار طولانی و با تعداد دفعات زیاد بر بدن، می‌تواند باعث بروز مشکلات کروموزومی شود و باید از آن خوددداری شود.
نکاتی که باید در نگهداری از دستگاه اکوکاردیوگرافی رعایت کنید!
- به دلیل اینکه پروب‌ها بسیار حساس هستند، پس از اتمام کار، حتما آنها را با پارچه مرطوب تمیز کنید.
- به هیچ وجه از الکل برای تمیز کردن پروب‌ها استفاده نکنید؛ زیرا می‌تواند در کارکرد آنها اختلال ایجاد کند.
- سیم و کابل‌های دستگاه را نکشید و زیر پا قرار ندهید.
