آشنایی با رادیوگرافی دندانپزشکی

  یکی از روش‌های سریع برای تشخیص پوسیدگی‌های دندانی، آبسه دندانی و نقص‌های فک و دندان عکس برداری به کمک دستگاه رادیوگرافی دندانپزشکی است. رادیوگرافی دندانپزشکی‌ به دو دسته‌ی داخل دهانی و خارج دهانی تقسیم می‌شوند. کاربرد رادیوگرافی دندانپزشکی داخل دهانی، شامل تشخیص پوسیدگی، مشاهده وضعیت دندان های در حال رشد، مشاهده‌ی ریشه‌های دندان است. اما در رادیوگرافی دندانپزشکی خارج دهانی عکس برداری در خارج دهان انجام می‌شود. کاربرد رادیوگرافی دندانپزشکی خارج دهانی به‌ بررسی رابطه دندان ها و فک، استخوان های اطراف صورت، دندان‌های تحت فشار و... است. رادیوگرافی سفالومتری، رادیوگرافی پانورامیک، رادیوگرافی دیجیتالی، ام ار ای و ... از انواع رادیوگرافی خارج دهانی هستند. دستگاه رادیوگرافی دندانپزشکی از 3 بخش اصلی هد رادیوگرافی، تایمر و پایه ستون بازو تشکیل شده است.

 

انواع رادیوگرافی دندانپزشکی داخل دهانی

رادیوگرافی دندانپزشکی Periapical

رادیوگرافی دندانپزشکی پری‌اپیکال در یک زمان یک یا دو دندان را نشان می‌دهد، از تاج تا ریشه و قسمتی پایه‌ای که به فک متصل می‌شود را نشان می‌دهد. تغییرات غیرطبیعی در ریشه‌ها و استخوان را این رادیوگرافی به خوبی نشان می‌دهد.

رادیوگرافی دندانپزشکی  Bitewing

رادیوگرافی دندانپزشکی بایت وینگ کرون دندان های عقب را نشان می‌دهند. در رادیوگرافی بایت وینگ فرد وسیله ای مخصوص را گاز می‌گیرد که نوار اشعه X در جای خود ثابت باشد. کاربرد رادیوگرافی بایت وینگ پوسیدگی بین دندان‌های عقب، بیماری‌های لثه‌‎ای را نشان می‌دهد.

رادیوگرافی دندانپزشکی  Occlusal

در رادیوگرافی دندانپزشکی اکلوزال که نشان دهنده‌ی سطح اکلوزال دندان‌ها است، از رادیوگرافی های دیگر بزرگتر بوده و رشد دندان های کودکان را نشان می‌دهد.

رادیوگرافی دندانپزشکی Tomography

رادیوگرافی دندانپزشکی توموگرافی به بررسی بخش هایی که به‌سختی قابل ‌مشاهده هستند و یا توسط قسمت‌های دیگر بسته‌شده‌اند میپردازد .

رادیوگرافی دندانپزشکی  Digital radiography

رادیوگرافی دندانپزشکی دیجیتالی یکی از جدیدترین متد‌های اشعه ایکس میباشد. در این روش تصاویر دو بعدی، وارد کامپیوتر شده و بعد چاپ می‌شوند. برای کمک به دندان پزشکان عکس گرفته شده را می‌توان بزرگتر کرد تا به تشخیص دندان پزشک کمک بهتری کند.

رادیوگرافی دندانپزشکی خارج دهانی

در رادیوگرافی دندانپزشکی عکس‌برداری از ناحیه بیرونی دهان انجام می‌شود. در رادیوگرافی دندانپزشکی خارج دهانی، نوار بر قسمت بیرونی دهان قرار می‌گیرد. در این نوع رادیولوژی، علاوه بر اینکه عکس‌برداری از دندان‌ها انجام می‌شود، ‌اطلاعات بسیار خوبی از فک و همچنین جمجمه در اختیار پزشک قرار می‌دهد. البته استفاده رادیوگرافی دندانپزشکی خارج دهانی بیشتر به‌منظور عکس‌برداری از فک و جمجمه بوده و کاربردی در تشخیص بیماری قسمت‌های داخلی دهان ندارد.

کاربرد رادیوگرافی دندانپزشکی خارج دهانی

• بررسی رشد و پیشرفت دندان‌ها و همچنین بیماری‌های دندانی و دهانی
• بررسی دندان‌های تحت‌فشار
• بررسی رابطه بین دندان‌ها و فک
• بررسی استخوان‌های تمام‌ صورت و همچنین تشخیص بیماری‌های احتمالی استخوان‌های صورت

 البته این نکته نیز برای دندان‌پزشکان دارای اهمیت است، که در این نوع رادیولوژی دندان جزئیات بسیار کمتری به تصویر کشیده می‌شود و برای تشخیص مشکلات هر دندان به‌صورت مجزا مناسب نیست.

 

انواع رادیوگرافی دندانپزشکی خارج دهانی

 انواع مختلفی داشته، که می‌توان به رادیوگرافی پانورامیک، رادیوگرافی سفالومتری ، رادیوگرافی مخروطی، سی‌تی‌اسکن استاندارد، رادیوگرافی توموگرافی، سیالوگرافی، رادیوگرافی دیجیتالی و ام آر آی اشاره نمود. به بررسی بعضی از این دستکاه ها می‌پردازیم.

رادیوگرافی OPG

 تمامیی دندان‌ها به تصویر کشیده شده که شامل مناطق فک پایینی و بالایی می‌شود.

رادیوگرافی سفالومتری

 از یک قسمت سر گرفته می‌شود و می‌تواند مشکلات بین دندان و فک را مشخص کند.

رادیوگرافی مخروطی

دستگاهی به‌صورت چرخشی بر دورتادور سر حرکت می‌کند و می‌تواند از بافت‌های استخوانی، عصب و همچنین استخوان‌ها عکس‌برداری کند.

سی‌تی‌اسکن استاندارد

برای بررسی جایگاه و همچنین اندازه ایمپلنت به کار می‌رود و دستگاه از اطراف سر بیمار که در حال خوابیده قرار دارد تصویربرداری می‌کند.

رادیوگرافی توموگرافی

 از انواع رادیوگرافی دندانپزشکی خارج دهانی است، که  نواحی کور و پوشیده شده با بافت‌های دهانی دیگر را به‌صورت خطی نشان می‌دهد.

 رادیوگرافی سیالوگرافی

 برای اینکه پزشک بتواند به مشکلات غدد بزاقی در دهان پی ببرد از این روش استفاده می‌کند. در این روش رادیوگرافی دندانپزشکی خارج دهانی ابتدا رنگ مخصوصی به داخل دهان تزریق می‌شود و سپس دستگاه از طریق اشعه ایکس به تصویربرداری می‌پردازد.

رادیوگرافی دندان به‌صورت دیجیتالی

این نوع از رادیوگرافی دندانپزشکی تصویر را به‌صورت مستقیم و بدون معطلی در همان لحظه به نمایش درمی‌آورد.

اجزای تشکیل دهنده ی رادیوگرافی دندانپزشکی

تیوپ اشعه ی ایکس: ساختار این تیوپ مانند رادیولوژی است و شامل کاتد و آند و محفظه ی خلا، فیلتر و کولیماتور می‌باشد.

اپلیکاتور: وظیفه ی اپلیکاتور، تعیین محل برخورد پرتو به بافت است. در محل خروجی پرتو از تیوپ پس از کولیماتور یک اپلیکاتور قرار دارد.

پایه و بازوی نگه دارنده: کل سیستم تیوپ و اپلیکاتور بر روی پایه و بازوی نگهدارنده قرار دارد.

ژنراتور: ژنراتور دستگاه های تک دندان معمولا ساده است و بروی پایه جاسازی می‌شود. ولتاژ این دستگاه‌ها معولا 70-50 kvp است.

کلید پرتودهی: مستقیما به ژنراتور متصل است و طول کابل اتصال حداقل 2 متر است.

فیلم رادیوگرافی: دستگاه  ظهور فیلم تک دندان در واقع یک تاریک‌خانه دندان پزشکی کوچک است که تمام اجزای آن در یک جعبه جاسازی شده که ظاهر سازی فیلم توسط کاربر از بیرون انجام می‌گیرد.

آیا اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی خطرناک است؟

بله، برای مادران شیرده و بانوان محترمی که باردار هستند یا قصد باردار شدن را دارند خطرناک است. استفاده از پیش بند های سربی، قرار گرفتن در معرض رادیوگرافی را بسیار کاهش می‌دهد.(البته نظر پزشک متخصص زنان و زایمان با توجه به شرایط مادر و جنین را در نظر داشته باشید). استفاده از اشعه ایکس برای تصویربرداری دندانی بسیار کم است، بنابراین برای کودکان و بزرگسالان ایمن محسوب می‌شود.

نمودار رادیوگرافی دندانپزشکی چیست؟

نمودار رادیوگرافی دندانپزشکی فرآیندی است که در آن متخصص مراقبت های بهداشتی، سلامت دندان ها و لثه های شما را فهرست و توصیف می‌کند. نمودار پریودنتال، که بخشی از نمودار دندانی شما است، به شش اندازه گیری (به میلی متر) که در اطراف هر دندان انجام می‌شود اشاره دارد. نمودارگیری معمولاً در طول معاینات دندانپزشکی انجام می شود. این  روش گرافیکی برای سازماندهی اطلاعات در مورد سلامت دندان شما می‌باشد.

شرایط و مسائلی که ممکن است در نمودار رادیوگرافی دندانپزشکی شما توضیح داده شود عبارتند از:

• نواحی پوسیدگی (حفره ها)
• دندان‌های از دست رفته
• نقاط خونریزی در حین پروبینگ و تحلیل رفتن لثه
• ناهنجاری‌های دندان مانند چرخش، فرسایش یا ساییدگی در دندان ها یا مینای‌دندان
• آسیب به دندان‌های شما
• وجود تاج، پل، ایمپلنت و پرکردن
• چسبیدن دندان های شما به لثه
• هر حرکتی در دندان شما
• هر گونه خونریزی در لثه های شما

دلایل ترسیم نمودار رادیوگرافی دندانپزشکی

متخصص بهداشت یا دستیار دندانپزشک،  نمودار رادیوگرافی دندانپزشکی از دهان شما ایجاد می‌کند زیرا این روش خوبی برای سازماندهی اطلاعات مهم در مورد سلامت دندان شما است. با ایجاد این نمودار، دندانپزشک شما تمام اطلاعاتی را که برای دسترسی به سلامت دندان شما نیاز دارد، در یک مکان در قالبی ساده در اختیار دارد. هر بار که معاینه دندان انجام می‌دهید نمودار شما به روز می‌شود تا بتوان پیشرفت سلامت دندان شما را پیگیری کرد.

در طول نمودار رادیوگرافی دندانپزشکی چه انتظاراتی باید داشت

اگر برای اولین بار به یک مطب دندانپزشکی جدید مراجعه می‌کنید، می‌توانید انتظارداشته باشید که متخصص بهداشت شما نمودار رادیوگرافی دندانپزشکی کاملی از دهان شما انجام دهد. ممکن است در بازدیدهای بعدی فقط به بررسی مختصری از دهان و به روزرسانی نمودار خود نیاز داشته باشید. اگر مشکلاتی دارید که نیاز به درمان دارند، ممکن است لازم باشد در معاینه بعدی خود یک نمودار کامل برای پیگیری بهبودها دریافت کنید. متخصص بهداشت شما با شمارش و شماره‌گذاری دندان‌های شما در نمودار شروع می کند. هر مشکل قابل توجهی که دارید می‌توانید به دندان مناسب اختصاص داده شود و با یک یادداشت مختصر روی نمودار مشخص شود. هنگامی که دندان های شما شماره گذاری شد، متخصص بهداشت دندان‌های شما را معاینه می‌کند. پزشکان ممکن است تا عمق لثه شما را بررسی کنند. به این نموداررادیوگرافی دندانپزشکی پریودنتال می گویند. متخصص بهداشت از ابزاری برای بررسی و دیدن پوسیدگی بالای دندان های شما استفاده می‌کند. پس از تکمیل نمودار، متخصص بهداشت معمولا دندان‌های شما را تمیز می کند. سپس دندانپزشک شما معاینه را انجام می‌دهد. اگر چیزی نگران کننده در نمودار شما مشخص شده باشد، دندانپزشک شما آن‌‌ را با دقت بیشتری بررسی می‌کند.

 

مزایای نمودار رادیوگرافی دندانپزشکی

دندانپزشک شما می‌تواند سوابق خوبی از مسائل سلامتی شما داشته باشد و می‌تواند بهترین مراقبت ممکن را به شما ارائه دهد و در صورت داشتن مشکلاتی که نیاز به درمان دارید، پیشرفت شما را پیگیری کند.

معایب رادیوگرافی دندانپزشکی دیجیتال

هزینه‌های راه اندازی رادیوگرافی دندانپزشکی دیجیتال برای دندانپزشکان گران است، با تخمین های محافظه کارانه از 11000 تا 15000 دلار برای یک سیستم حسگر سیمی (بدون احتساب هزینه کامپیوتر، نرم افزار و سخت افزار اضافی مانند سرورها)، تا 20000 تا 50000 دلار برای یک سیستم بی سیم ، بدون احتساب تعمیر و نگهداری و تعمیرات خدمات است.

معایب اضافی رادیوگرافی دندانپزشکی دیجیتال دندان شامل موارد زیر است:

• اندازه سنسور
• شکنندگی
• کنترل عفونت

نکاتی برای خرید رادیوگرافی دندانپزشکی

اگر برای انجام کارهای مختلف کلینیک دندانپزشکی خود هنوز از فیلم‌های x-ray قدیمی استفاده می ‌کنید، بهتر است استفاده از دستگاه‌های رادیوگرافی دندانپزشکی دیجیتال را امتحان کنید. اطمینان حاصل کنید که دستگاهی که قصد خرید آن را دارید، از دستگاهی که در حال حاضر از آن استفاده می‌کنید، کارآمدتر بوده و روند تشخیص، توضیح به بیمار و برنامه ریزی جهت درمان را آسان‌تر می‌کند. به دلیل بالا بودن قیمت دستگاه رادیوگرافی دندانپزشکی، بهتر است بدانید که با چند بار استفاده از این دستگاه، می‌توانید هزینه ‌های اولیه خود را بازپرداخت کنید تا از لحاظ مالی به مشکل برنخورید. اطمینان حاصل کنید که فروشگاهی که از آن خرید می‌کنید، آموزش، پشتیبانی و خدمات پس از فروش داشته باشد.  مدت زمان اکسپوز و کیفیت بازو ها و ولتاژ و جریان تیوب بسیار اهمیت دارد و  باید مورد بررسی قرار گیرد.