دستگاه دفیبریلاتور یا شوک الکتریکی چگونه کار می‌کند؟
دستگاه الکتروشوک یا دفیبریلاتور دستگاهی است، که برای اعمال یک شوک الکتریکی به بیمارانی که قلب آنها به دلایلی مانند آریتمی‌ها، از کار افتاده است، استفاده می‌شود. این دستگاه که لازم است در تمام بخش‌های بیمارستان وجود داشته باشد، کمک می‌کند ریتم قلبی به حالت طبیعی برگردد.
به دنبال جابه‌جایی یون‌ها به داخل یا خارج از سلول‌ها، سلول‌های عضله قلب دارای جریان الکتریکی می‌شوند. این جریان الکتریکی بطور منظم از سمت دهلیزها به سمت بطن‌ها منتقل شده و باعث انقباض دهلیزها و بطن‌ها می‌شود. این اتفاق موجب می‌شود که یک الگوی منظم الکتریکی ایجاد شود، که منجر به ایجاد ضربان‌های منظم قلبی و پمپاژ خون و فشارخون مناسب می‌شود. حال زمانی که این الگو انقدر سریع شود که قلب فشارخون مناسب ایجاد نکند و منظم به فعالیت خود ادامه ندهد، برای شروع منظم و مجدد لازم است از الکتروشوک استفاده شود.
در این مقاله درباره دستگاه الکتروشوک و کارایی آن، به طور کامل توضیح داده‌ایم.
الکتروشوک چگونه عمل می‌کند؟
الکتروشوک انرژی الکتریکی با ولتاژ بالا از قلب عبور می‌دهد، که این کار باعث دپولاریزاسیون و رپولاریزاسیون می‌شود.
دستگاه الکتروشوک بر اساس شکل موج، به دو دسته بایفازیک و مونوفازیک تقسیم می‌شود. در بایفازیک، جریان الکتریکی به دو صورت رفت و برگشتی به قلب ارسال می‌شود، اما در دستگاه مونوفایزیک جریان الکتریکی در یک جهت به قلب ارسال می‌شود. در واقع در حالت مونو فازیک جریان الکتریکی از پدل اپکس به سمت پدل استرنوم هدایت می‌شود. در بعضی شرایط پزشکی، پزشک مجبور است از انرژی بالایی استفاده کند، که عوارضی مانند سوختگی پوست را به همراه خواهد داشت. اما در حالت بایفایزیک امواج الکتریکی از پدل اپکس به پدل استرنوم رفته و در مرحله دوم از استرنوم به پدل اپکس برمی‌گردد.
الکتروشوک‌ها بر اساس نحوه کاربردی که در بدن دارند، به دو دسته خارجی و داخلی تقسیم می‌شوند.
الکتروشوک خارجی خود به دو دسته دستگاه دفیبریلاتور خارجی خودکار و دستگاه الکتروشوك خارجی دستی تقسیم می‌شود. الکترودهای خارجی که در خارج قفسه سینه انجام می‌شود، به آنها پدال دستی گفته می‌شود. یکی از پدال‌ها به نام APEX و دیگری به نام STERNUM است. پدال استرنوم در محل قاعده قلب قرار می‌گیرد و پدال اپکس در نوک قلب قرار می‌گیرد. نوع دیگری از الکترودهای خارجی نیز وجود دارند که به صورت الکترودهای چسبی بوده و در دو طرف قلب بر روی پوست چسبانده می‌شوند. این نوع الکترودها در دستگاه‌های الکتروشوک اتوماتیک و نیمه اتوماتیک به کار می‌رود. همچنین الکترودهای داخلی که به الکترودهای قاشقی نیز موسوم هستند، جهت اعمال شوک مستقیم به قلب در جریان اعمال جراحی قلب باز به‌کار می‌روند.
محل گذاشتن پدال‌هاي الکتروشوك
پدال اول در سمت راست و فوقانی استرنوم و پدال دوم در فضای پنجم بین دنده‌ای در امتداد خط میان ترقوه‌ای، قرار می‌گیرد.
سطح پدال الکتروشوک بالغین باید 8x12 سانتی متر باشد؛ اگر کوچکتر از این مقدار باشد، احتمال سوختگی پوست وجود دارد.
فشار روی پدال‌ها در زمانیکه شوک داده می‌شود، برای کودکان ۵ کیلوگرم و برای بزرگسالان ۸ کیلوگرم است.
دفيبريلاتور چند نوع دارد؟
ديفيبريلاتورها به ۵ دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- كاشتني
- داخلي
- خارجي
- خودكار
- نيمه خودکار
انواع دستگاه دفیبریلاتور خارجی
دستگاه الکتروشوک خارجی به دو دسته، دفیبریلاتور خارجی نیمه خودکار و دفیبریلاتور خارجی خودکار تقسیم می‌شود.
در زمان استفاده ازدستگاه دفیبریلاتور خارجی خودکار، الکترودهاي دستگاه را روي سینه بیمار قرار داده و سیستم را روشن کنید. بدین ترتیب دستگاه، سیگنال‌هاي ECG را از طریق الکترودهاي قابل دسترس دریافت می‌کند و بعد از تفسیر آن در زمان مقتضی، کاربر را از نیاز به اعمال دفیبریلاسیون مطلع می‌کند تا وي عملیات شوك را آغاز نماید. در دستگاه دفیبریلاتور خارجی خودکار یا AED، هنگامی که الکترودهاي دستگاه را روي سینه بیمار قرار می‌دهید، دستگاه سیگنال‌هاي ECG را از طریق الکترودها دریافت کرده و بعد تعیین می‌کند که آیا نیازي به شوك هست یا خیر. این دستگاه در صورت نیاز به صورت خودکار عملیات شارژ و دشارژ را انجام می‌دهد.
مزایاي دستگاه AED به الکتروشوک دستی
- سرعت انجام کار
-
روشی ایمن‌تر و موثرتر
- استفاده آسان بدون دخالت کاربر
هنگام استفاده از AED به نکات زیر توجه کنید:
- اگر قفسه سینه بیمار پر مو بود حتما موها را شیو کنید.
- اطرافیان با بیمار تماسی نداشته باشند.
- مراقب باشید که با بیمار و سطح فلزی و تخت فلزی تماسی نداشته باشید.
- از پدهای متناسب با سن و ابعاد بیمار استفاده کنید.
قسمت‌های تشکیل دهنده الکتروشوک
- کابل‌برق: برای اتصال دستگاه به برق و تامین انرژی الکتریکی و شارژ باتری‌های دستگاه به‌کار می‌رود.
- پروب ثبتECG: به جهت ثبت همزمان سیگنال‌های قلبی و تشخیص بازگشت قلب و نیز جه سینکرون کردن شوک، از این پروب‌ها استفاده می‌شود. با توجه به اینکه شوک الکتریکی اعمال شده به بیمار، برای تقویت کننده‌های ECG دستگاه مشکل ساز بوده و موجب خرابی آنها می‌شود، باید حتما از یک مدار محافظ استفاده نمود. الکترودهای به‌کار رفته در اکثر دستگاه‌های الکتروشوک از نوع چس لید هستند.
- باتری: عموما در الکتروشوک‌ها یکی از دو نوع باتری زیر به‌کار می‌رود:
- باتری‌های نیکل کادمیوم NI-Cd
- باتری‌های سرب اسید SLA قسمت‌های تشکیل دهنده الکتروشوک
- الکترود
- منبع تغذیه
- صفحه نمایش: با توجه به نوع دستگاه می‌تواند اطلاعات گوناگونی را به نمایش بگذارد، مانند:
- انرژی انتخاب شده برای اعمال
- تعداد ضربان قلب بیمار
- سیگنال قلبی بیمار
- وضعیت پروب‌های اعمال شوک
- وضعیت خازن دستگاه به لحاظ شارژ یا دشارژ بودن
صفحه کلید الکتروشوک شامل چه پارامترهایی می‌باشد؟
صفحه کلید الکتروشوک شامل:
- روشن و خاموش نمودن دستگاه
- انتخاب انرژی مناسب بین ۴۰۰ تا ۵ ژول
- شارژ خازن
- دشارژ خازن
- انتخاب مد اعمال شوک از نظر SYNC یا ASYNC بودن
- پرینت سیگنال ECG از طریق چاپگر دستگاه
- سیستم پردازش اطلاعات
- پیس میکر Pace maker
- خازن
چگونه از دستگاه دفيبريلاتور استفاده کنیم؟
- ابتدا سلکتور اصلی دستگاه را روی DEFIB قرار دهید. در این حالت روی صفحه مانیتور مقدار عددی ۱۲۰ ژول در حالت بای فیزیک ظاهر خواهد شد.
- مقدار انرژی لازم را با دکمه ENERGY SELECT انتخاب نمایید.
- پدال‌ها را از روی دستگاه برداشته و مقداری ژل روی آن بمالید. دقت نمایید ژل بیش از اندازه نباشد و به دیواره‌های کناری پدال‌ها مالیده نشود.
- سپس پدالی که کلمه Sternum روی آن نوشته شده بر روی سینه بیمار در طرف راست، تقریباً زیر ترقوه و پدالی که کلمه APEX روی آن نوشته شده در چپ‌ترین طرف پستان بیمار قرار دهید.
- برای اتصال کامل و جلوگیری از سوختگی پوست بیمار فشاری تقریباً برابر ۱۰ کیلوگرم روی بدن بیمار در زمان تخلیه شوک وارد نمایید.
- پس از انتخاب انرژی، نوبت شارژ دستگاه است. با فشردن دکمه شارژ از روی پنل دستگاه و یا از طریق دکمه‌ای که بر روی پدال APEX قرار گرفته، پس از چند ثانیه با زدن بوق ممتد، آماده تخلیه شوک خواهد شد.
- در صورت استفاده از پدال‌های اکسترنال، پس از شنیدن بوق ممتد آماده بودن دستگاه، با فشردن همزمان هر دو دکمه نارنجی رنگ پدال‌ها، انرژی مورد نظر تخلیه خواهد شد، که همزمان با آن بر روی صفحه مانیتور دو مقدار ظاهر خواهد شد:
- مقدار انرژی انتخاب شده
- مقدار انرژی تحویلی
- دستگاه دفيبريلاتور را روشن كرده، كنترل كنيد كه سيم‌هاي مربوط به الكترودها وصل باشند. در صورتي كه موهاي روي قفسه سينه خيلي زياد هستند، آنها را شیو کنید؛ زيرا موي زياد مانع از چسبيدن بالشتك‌ها به پوست مي‌شود.
- كاغذ محافظ را از داخل الکترودها خارج كرده، الکترودها را طبق محلي كه روي آنها مشخص شده به قفسه سينه بچسبانيد.
- دستگاه دفيبريلاتور به محض روشن شدن، يك سري پيام‌هاي تصويري و كلامي صادر مي‌كند.
- در اين موارد، در حقيقت بايد گردش خون را كنترل كنيد. وقت را براي پيدا كردن نبض هدر ندهيد. تا زمان فراهم شدن مراقبت‌هاي پيشرفته، به اجراي پيام‌هاي صادر شده توسط دفيبريلاتور ادامه دهيد.
الکتروشوک برای قلب چه عوارضی دارد؟
شوک الکتریکی به قلب در صورتی که قوی باشد، باعث آسیب موقت یا دائمی به قلب می‌شود. شوک‌های ضعیف
هیچ آسیبی به قلب وارد نمی‌کنند، اما تاثیری هم ندارند. از آنجایی که دستگاه دفیبریلاسیون شامل یک شوک با
ولتاژ بالا است، می‌تواند باعث آسیب به عضله قلب شود.
در نگهداری از دستگاه الکتروشوک چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
- در زمان‌هایی که از دستگاه استفاده نمی‌شود، لازم است تا شارژ کامل در دمای اتاق که معمولا بسته به نوع سیستم ۴ تا ۲۴ ساعت به طول می‌انجامد، در حال شارژ مداوم باشد.
- بیشتر سازندگان توصیه می‌کنند که باتری‌ها بعد از هر استفاده حتما شارژ شود و هر دو سال یک بار، باتری‌ها به صورت کلی تعویض شود.
- بیسیک چک و دیلی چک انجام گردد.
- داخل پدل‌ها ژل خشک نشده باشد.
- پدهای AED به دلیل اینکه یکبار مصرف هست تاریخش نگذشته باشد.
ايرادهای رایج در دستگاه الکتروشوک
شايع‌ترين مشكل در استفاده از ديفيبريلاتورها، سوختگي‌هاي پوستي در محل اتصال الكترود و پوست است كه در صورت تكرار عمل ديفيبريلاسيون، عميق‌تر نيز مي‌گردد. جهت جلوگيري ايجاد اين ضايعه، لازم است كه كاربران از تماس مستقيم الكترودها با پوست، اجتناب كنند.
آیا پدال‌های دفیبریلاتور را می‌توان در هوا دشارژ کرد؟
توجه کنید اگر پدال‌ها روی هوا تخلیه شوند، احتمال آسیب دیدن خازن دستگاه وجود دارد.
