سطح هوشیاری بیماران در کما

در علم مغز و اعصاب بیماران مبتلا به کاهش هوشیاری جز مهم‌ترین و اورژانسی‌ترین بیماران هستند. اقدام اصلی در مواجهه با یک بیمار دچار افت هوشیاری، تعیین دقیق سطح هوشیاری است تا به این وسیله تشخیص و درمان علت افت هوشیاری انجام بگیرد. یک معیار جهانی در پزشکی برای تعیین سطح هوشیاری وجود دارد که به نام معیار کمای گلاسکو و یا GCS نامیده می‌شود.

 

سطح هوشیاری نرمال

معیار گلاسکو 3 بخش مجزا جهت ارزیابی دارد، چشم، گفتار و حرکت. بخش چشم 4 نمره، گفتار 5 نمره و حرکت 6 نمره دارد. بنابراین حالت نرمال که بیشترین هوشیاری است، نمره 15 و کمترین حد هوشیاری نمره 3 را خواهد داشت. معیار گلاسکو در اکثر موارد برای تعیین شدت آسیب مغزی به کار می‌رود اما استفاده‌های دیگری نیز دارد مثلا در سکته مغزی، عفونت‌ها، پس از تشنج و... . در نمرات 13 تا 15 آسیب خفیف، نمره 9 تا 12 آسیب متوسط و در نمره 8 و کمتر آسیب شدید مغزی وجود دارد. هر چقدر این عدد پایین‌تر باشد نشان دهنده آسیب شدیدتر، وضعیت بدتر و مرگ و میر بیشتر است. نمرات این بخش‌ها به صورت زیر است:

چشم:

• باز کردن خودبخودی چشم‌ها: 4
• بازکردن چشم‌ها با صدا زدن: 3
• باز کردن چشم‌ها در پاسخ به محرک دردناک: 2
• بسته بودن چشم‌ها: 1

گفتار:

• کلام نرمال: 5
• گفتار گیج و آشفته: 4
• کلمات بی‌ربط: 3
• اصوات: 2
• بدون گفتار: 1

حرکت:

• پیروی از دستورات: 6
• مشخص کردن محل درد: 5
• دور کردن از محل دردناک: 4
• خم کردن اندام در برابر درد: 3
• باز کردن اندام در برابر درد: 2
• بدون حرکت: 1

 

آیا سطح هوشیاری 7 خطرناک است؟

نمره گلاسکو 8 و پایین‌تر نشان دهنده سطح هوشیاری بسیار پایین و مشخص کننده آسیب مغزی شدید است. بیماران با سطح هوشیاری 7 و پایین‌تر، در کما در نظر گرفته می‌شوند. در اکثر موارد برای تنفس به دستگاه متصل شده و برای نجات آن‌ها احتیاج به اعمال تهاجمی مانند جراحی مغز وجود دارد. احتمال بالایی وجود دارد که بسیاری از بیماران که سطح هوشیاری آن‌ها به این حد کاهش پیدا کرده است، دچار عوارض مادام العمر و در مواردی مرگ ‌شوند.

 

سطح هوشیاری 3، 4، 5

هنگامی که سطح هوشیاری در این حد کاهش پیدا می‌کند، فرد وارد کمای کامل و یا حالتی می‌شود که به آن حیات نباتی می‌گویند. این بیماران تقریبا هیچ واکنشی نداشته و با حالت خوابیده هیچ تفاوتی ندارند. در این حالت آسیب بسیار شدید بوده و اکثر این بیماران به دستگاه وابسته بوده و با قطع دستگاه‌ها حیات آن‌ها پایان می‌یابد.