دلایل کمردرد در زنان و مردان

کمردرد پس از سرماخوردگی شایعترین علت مراجعه به پزشکان عمومی میباشد. اکثر مبتلایان به کمردرد طی 4 هفته حتی بدون درمان بهبود پیدا میکنند و بیش از 50 درصد از آنها دوباره عود میکنند.
دلیل ایجاد درد کمر چیست؟
کمردرد به صورتی که عامیانه به آن اشاره میشود در اکثر موارد به دلیل کشیدگی عضلات کمر و اسپاسم آنها میباشد. اما یک درد در ناحیه کمری میتواند همیشه کمردرد نبوده و به علل دیگری به وجود آمده باشد. به عنوان مثال مشکلات کلیوی، سنگ کلیه، بیماری پانکراس، تومور نواحی و... همگی میتوانند درد به پشت ایجاد کرده و شبیه کمردرد باشند. بنابراین ابتدا باید مشخص کنیم که درد ناحیه پشت واقعا به کمر مرتبط است یا خیر. کمردرد با این نشانهها شناسایی میشود:
- درد مبهم که در راستای عضلات کمری بوده و در بسیاری از موارد مانند گرفتگی عضله است.
- گاهی به صورت درد تیر کشندهای است که به سمت اندام تحتانی تیر میکشد.
- با تکان خوردن و خم و راست شدن بدتر میشود.
- در بسیاری از مواقع پس از بلند کردن جسم سنگین، حرکات ناگهانی و یا نشستن طولانی مدت ایجاد میشود.
حال که مشخص کردیم دردی که وجود دارد واقعا کمردرد است میخواهیم ببینیم که چه عواملی میتوانند کمردرد ایجاد کنند:
- کشیدگی عضلات: کشیدگی عضلات شایعترین علت ایجاد کمردرد است. عضلات ناحیه کمری بسیار ضعیف بوده و ممکن است در اثر بلند کردن اجسام سنگین، حرکات ناگهانی، ورزش سنگین و... آسیب ببینند. بسیاری از مواقع در اثر کار منزل و یا یک موقعیت نشستن و خوابیدن نامناسب، احساس کمردرد و گرفتگی این عضلات را بسیاری از افراد تجربه میکنند.
- کمردردهای ساختمانی: ستون مهرههای ما با اتصال چندین مهره بر روی هم ایجاد شده است. برای جلوگیری از برخورد مهرهها به یکدیگر بین آنها مادهای به اسم دیسک بین مهرهای قرار دارد. این دیسک سبب کم شدن شدت ضربات وارده به مهرهها، کاهش اصکاک و جلوگیری از برخورد بین آنها ایجاد شده است. در اثر عوامل مختلفی این دیسک ممکن است پاره شده، بیرون بزند و یا تخریب شود و در این صورت بر روی اعصاب نخاعی فشار وارد شده و سبب ایجاد کمردرد میشود. دیسک بیرون زده میتواند بسیار دردناک بوده و چنانچه بر روی عصب سیاتیک فشار وارد کند، میتواند سبب احساس درد، گزگز و بیحسی در پا شود.
- آرتریت: بیماری استئوآرتریت یکی دیگر از علل کمردرد است. در این بیماری غضروف مفاصل بین مهرهای تخریب شده و حرکات مفاصل دردناک میشوند. این وضعیت بیشتر در افراد مسن اتفاق میافتد و میتواند به مرور سبب تنگی کانال نخاعی شود.
- پوکی استخوان یا استئوپروز: در این بیماری تراکم استخوانی کاهش یافته و استخوانها از درون شروع به خالی شدن میکنند. به همین دلیل مهرهها سست شده و در معرض شکستگیهای ریز و متعدد قرار میگیرند که میتواند بسیار دردناک باشد.
- تنگی کانال نخاعی: یکی از علل نادر کمردرد است که در آن کانال اطراف نخاع تنگ شده و حرکات میتوانند سبب فشار بر روی آن و ایجاد درد شوند. این بیماران معمولا در اثر راه رفتن دچار کمردردی شده که با ایستادن و خم شدن به جلو بهتر میشود.
کمردرد نشانه چیست؟
همانطور که گفتیم عوامل مختلفی میتوانند سبب ایجاد کمردرد شوند که در برخی موارد منشا این درد به کمر و ستون مهرهها ارتباطی ندارد. اما در اکثر اوقات کمردرد بر اثر آسیب عضلات کمری به وجود آمده و نشانهای از وضعیت نشستن، خوابیدن و یا حالت بدنی اشتباه و رفتارهای نامناسب است. همچنین مشکلات روانی مثل اضطراب شدید، افسردگی، وسواس و... نیز میتوانند سبب ایجاد کمردرد شوند.
کمردرد سیاتیک چیست و به چه علت ایجاد میشود؟
سسیاتیک نام بزرگترین شاخه عصبی اندام تحتانی است و کمردرد سیاتیک، به دلیل فشار و یا آسیب به این عصب، سبب درد شدیدی میشود. درد سیاتیک معمولا بر اثر فشار وارده از دیسک آسیب دیده و بیرون زده بر روی عصب ایجاد میشود. این فشار سبب ایجاد التهاب، درد، بیحسی و... میگردد. از آنجایی که مسیر این عصب از کمر به سمت باسن است، درد ایجاد شده توسط آن بیشتر در این نواحی و در قسمتهای دیگر پا دیده میشود. در موارد فشار شدید بر روی این عصب، درد به صورت احساس برق گرفتگی در ناحیه لگن و پا حس شده و مسبب ناراحتی زیادی در بیمار است.
انواع کمردرد
دسته بندی دیگری نیز برای انواع کمردرد وجود دارد که بر اساس نوع درد ایجاد شده است. این دسته بندی عبارت است از:
- کمردرد مکانیکال: 90 درصد موارد کمردرد را شامل میشود. کمردردی که با فعالیت و حرکت و یک پوزیشن خاص به وجود آمده و بااستراحت بهبود مییابد، مشخصه این نوع کمردرد میباشد. این نوع از کمردرد سبب بیدار شدن بیمار از خواب نمیشود.
- کمردرد رادیکولر: کسانی هستند که درد کمر آنها به زیر زانو انتشار مییابد. این نوع از کمردرد به دلیل تحت فشار قرار گرفتن یک ریشه عصبی ایجاد میشود. شدت کمردرد با دردی که به پاها تیر میکشد ارتباطی ندارد. یعنی ممکن است کمردرد بیمار خفیف، اما درد پاها شدید باشد.
- کمر درد ریفرال: اگر علاوه بر محل ایجاد درد، در ناحیه دیگری هم درد وجود داشته باشد به آن کمردرد ریفرال میگویند. هرچقدر درد در محل اولیه بیشتر باشد، درد در محل ریفرال هم بیشتر خواهد بود. این درد هیچگاه به زیر زانو انتشار پیدا نمیکند و معمولا در نواحی مانند ناحیه باسن و یا ران ایجاد میشود.
علائم خطر در کمردرد
اکثر موارد کمردرد بدون نیاز به درمان و با استراحت بهبود مییابند. اما در برخی موارد وجود نشانههایی به همراه کمردرد، مشخص کننده عواملی هستند که بسیار خطرناک بوده و باید سریعا مورد بررسی و درمان قرار بگیرند. این علائم خطر عبارتند از:
- کمردرد در سن کمتر از 15 سال و بالاتر از 70 سال: در این دو طیف سنی، نباید به راحتی از کنار کمردرد عبور کرد زیرا که علت کمردرد میتواند مواردی مانند عفونت و یا تومور باشد.
- سابقه آسیب: به ویژه در افراد سالخورده، کمردرد به دنبال آسیبهایی مانند سقوط و تصادف میتواند نشانه شکستگی مهره باشد.
- وجود همزمان تب، تعریق و کاهش وزن: اگر در همراهی با کمردرد این علائم وجود داشته باشند، ممکن است نشانهای از یک بدخیمی باشد.
- مصرف درازمدت کورتون
- وجود علائم سندرم دم اسب: در این سندرم ریشههای عصبی در زیر نخاع تحت فشار قرار میگیرند که عامل آن یک دیسک بزرگ مرکزی است. 3 تظاهر اصلی این سندرم عبارتند از 1- درد و ضعف پیشرونده هر دو اندام تحتانی 2- بیحسی ناحیه اطراف مقعد 3- بیاختیاری ادرار. این سندرم یک اورژانس پزشکی بوده که باید سریعا تشخیص داده شده و تحت جراحی قرار بگیرد، در غیر این صورت سبب فلج دائمی میشود.
- کمر دردی که مکانیکال نباشد، به عنوان مثال ارتباطی با حرکات بیمار نداشته باشد و یا هنگام شب بیمار را از خواب بیدار کند. این علائم مطرح کننده علل دیگری برای کمردرد است.
برخی از علائم نیز وجود دارند که به نام علائم پرچم زرد نامیده شده و اکثرا در بیماران روانپزشکی دیده میشود. مشاهده علائمی مانند افسردگی، داشتن همسر معتاد، اختلال وسواسی، استرس بیش از حد و... میتوانند مطرح کننده علل روانپزشکی برای کمردرد باشند. در این موارد تا زمان برطرف شدن مشکلات روانپزشکی، کمردرد بهبود نمییابد.
علت کمردرد در زنان چیست؟
علاوهبر علل شایع کمردرد، علل دیگری نیز برای کمردرد زنان مطرح بوده که باید در برخورد با این بیماری در نظر گرفته شوند. برخی از این علل عبارتند از:
- PMS: سندرم PMS یا سندرم پیش قاعدگی، مجموعهای از علائم است که بسیاری از زنان چند روز قبل از قاعدگی آن را تجربه میکنند. این سندرم میتواند در افراد مختلف، علائم مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال سردرد، کمردرد، خستگی، ورم بدن، اختلال خلقی و هوسهای غذایی میتوانند از علائم آن باشند. تشخیص کمردردی که به علت این سندرم ایجاد شده باشد به کمک زمانبندی آن است. به این صورت که کمردرد در PMS، چند روز قبل از قاعدگی ایجاد شده و یک تا دو روز پس از شروع قاعدگی از بین میرود.
- اندومتریوز: در این بیماری بافت مخصوص رحم، در محلهایی خارج از رحم ایجاد شده و علائمی مانند درد هنگام دفع، لکه بینی در فواصل بین قاعدگیها، رابطه جنسی دردناک و کمردرد ایجاد میکند.
- دیسمنوره: دیسمنوره یا قاعدگی دردناک، در برخی از زنان ایجاد شده و سبب کمردرد شدید به مدت 1 تا 3 روز در هنگام قاعدگی میشود.
- بارداری: کمردرد یکی از مشکلات شایع زنان باردار است. دلایل مختلفی برای کمردرد در بارداری وجود دارد به عنوان مثال ترشح هورمونها سبب شل شدن تاندونها و فشار بر روی مفاصل شده و همچنین افزایش وزن مادر و حمل وزن نوزاد نیز فشار بیشتری بر عضلات و مهرههای کمری وارد میکند.
- علاوه بر این موارد، علل شایع کمردرد مانند گرفتگی و آسیب به عضلات کمری و یا دررفتگی دیسک گاهی در خانمها شایعتر است. برخی از علتهای این قضیه عبارتند از:
- ضعیفترین بودن عضلات کمری، به صورت میانگین، در خانمها
- انجام ساعات بیشتر کار منزل که فرسایشی است
- استفاده از کفشهای پاشنه بلند
- شیوع بیشتر پوکی استخوان و درنتیجه آسیبهای مهرهای بیشتر در زنان
دلایل کمردرد برای مردان
دلایل اصلی برای کمردرد مردان معمولا همان دلایلی است که گفته شد. آسیبهای ورزشی و یا آسیب در اثر حرکات ناگهانی نیز از علل ایجاد کمردرد در مردان است. همچنین در برخی از مردان وضعیت ثابت برای ساعتهای طولانی، به خصوص اگر صندلی غیراستاندارد و یا وضعیت اشتباه باشد، سبب ایجاد گرفتگی عضلات میشود (مانند کارمندان ادارات و رانندگان).
برای کمردرد چه دکتری باید رفت؟
همانطور که گفتیم اکثر موارد کمردرد به دلیل کشیدگی و گرفتگی عضلات ناحیه کمری ایجاد میشود. در صورت نبود آسیب مستقیم و علائم همراه دیگر، بهتر است ابتدا به یک پزشک عمومی مراجعه کنید تا شما را معاینه کرده و دلیل ایجاد کمردرد را مشخص کند. چنانچه مشکل خاصی وجود نداشته باشد، با داروهای مسکن و شل کننده عضلانی درمان صورت میگیرد. اما در برخی موارد، آسیب وارده جدی است و نیازمند بررسی توسط متخصص است. در موارد زیر باید به پزشک ارتوپد، برای ویزیت مراجعه کرد:
- کمردرد ناگهانی به دنبال آسیب، تصادف، سقوط و...
- علائم خطری که در قسمت قبلی توضیح داده شد
- علائم دیگری غیر از درد کمر مانند بیحسی پا و بیاختیاری ادرار
- عدم بهبود درد پس از استراحت به مدت 4 هفته
- عود مرتب کمردرد
- کمردرد تیرکشنده به پا