آیا آریتمی قلبی کشنده است؟

آریتمی شرایطی است که باعث نامنظم شدن ضربان قلب شما می‌شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد، که سیگنال‌های الکتریکی هماهنگ‌کننده ضربان‌های قلب، به درستی کار نکنند. در آریتمی، قلب ممکن است خیلی سریع، آهسته یا با ریتم نامنظم بزند. با وجود اینکه بسیاری از آریتمی‌های قلبی بی ضرر هستند، اما ممکن است در بعضی از موارد حاد، علائم و عوارض شدید و کشنده ایجاد کنند. در این مقاله به توضیح کامل انواع آریتمی، علل، علائم و انواع روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.

آریتمی چند نوع دارد؟

آریتمی‌ها بر اساس محل وقوع و نحوه تأثیر آنها بر ضربان قلب در حالت استراحت، گروه‌بندی می‌شوند:

• انقباضات زودرس دهلیزی: این دسته ضربات اضافی اولیه می‌باشند، که معمولا بی‌ضرر هستند و نیازی به درمان ندارند.
• فیبریلاسیون دهلیزی: در این نوع آریتمی، حفره‌های فوقانی قلب شما به طور غیرعادی منقبض می‌شوند.
• فلوتر دهلیزی: فلوتر معمولا منظم‌تر از فیبریلاسیون دهلیزی است و اغلب در افرادی که بیماری‌‌های قلبی دارند و پس از جراحی قلب اتفاق می افتد.
• تاکی‌کاردی فوق بطنی حمله‌ای: این نوع آریتمی، یک ضربان قلب سریع است، که معمولا با یک ریتم منظم شروع شده و ناگهان تمام می‌شود.
• تاکی‌کاردی بازگشت گرهی AV: به دلیل وجود یک مسیر اضافی از طریق بخشی از قلب شما به نام گره AV ایجاد شده و می‌تواند باعث تپش قلب، غش یا نارسایی قلبی شود.
• انقباضات زودرس بطنی: یکی از شایع‌ترین انواع آریتمی می‌باشد، که به ضربان قلب ناپدید شده معروف است و بسیاری از ما گاهی اوقات آن را احساس می‌کنیم.
• تاکی‌کاردی بطنی: این نوع آریتمی باعث ریتم سریع قلب می‌شود و مخصوصا در افراد دارای بیماری‌های قلبی، می‌تواند عوارض بسیار جدی داشته باشد.
• فیبریلاسیون بطنی: فیبریلاسیون بطنی زمانی اتفاق می‌افتد که بطن‌های قلب شما می‌لرزند و نمی‌توانند خون را به سراسر بدن پمپ کنند. این یک مورد اورژانسی است که باید در اسرع وقت با CPR و دفیبریلاسیون درمان شود.
• سندرم QT: در این آریتمی، انقباض بطن‌ها طولانی می‌شود که ممکن است باعث مشکلات ریتمی خطرناک‌تر و حتی مرگ شود.
• برادی آریتمی: برادی ‌آریتمی باعث ایجاد ریتم آهسته در قلب می‌شود و معمولا به دلیل بیماری در سیستم الکتریکی قلب شما یا مصرف دارو اتفاق می‌افتد.

چه دلایلی می‌توانند باعث بروز آریتمی شوند؟

خیلی از شما تصور می‌کنید، آریتمی تنها به دلیل مشکلات قلبی رخ می‌دهد؛ در صورتی که ممکن است حتی با وجود سلامت قلب، آریتمی داشته باشید. به طور کلی دلایل ایجاد آریتمی، شامل موارد زیر می‌باشند:

• بیماری‌های قلبی
• بر هم خوردن تعادل الکترولیت‌ها مانند سدیم یا پتاسیم در خون شما
• آسیب قلبی یا تغییراتی مانند کاهش جریان خون یا سفت شدن بافت قلب
• عوارض پس از جراحی قلب
• عفونت یا تب
• پرکاری تیروئید
• مصرف برخی داروها و مکمل‌های غذایی
• مشکلات سیگنال‌های الکتریکی در قلب
• استرس و هیجان
• مصرف موادی مانند الکل، تنباکو و کافئین
• ورزش سنگین و طولانی

 

با 7 نوع بیماری تیروئید آشنا شوید!

۱۰ علامت شایع آریتمی

ممکن است شما به آریتمی مبتلا باشید اما هیچ علائمی را حس نکنید. در این حالت تنها با معاینه توسط پزشک متوجه این مشکل خواهید شد. اما در صورت داشتن علائم، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• تپش قلب
• احساس کوبیدن در سینه شما
• سرگیجه یا احساس سبکی سر
• غش کردن
• تنگی نفس
• درد یا سفتی قفسه سینه
• ضعف یا خستگی
• اضطراب
• تاری دید
• تعریق

چه عواملی می‌توانند باعث افزایش خطر ابتلا به آریتمی شوند؟

مواردی که ممکن است شما را بیشتر در معرض آریتمی قرار دهند، عبارتند از:

• افزایش سن
• ژن و سابقه ارثی آریتمی
• الکل، تنباکو و مواد مخدر
• فشار خون بالا
• دیابت و قند خون پایین
• چاقی
• کم کاری یا پرکاری تیروئید
• اختلالات خود ایمنی
• آلودگی هوا
• عدم تعادل الکترولیت‌های بدن

آریتمی چه عوارضی دارد؟

حتی در صورتی که آریتمی دارید ولی علائم خاصی را تجربه نمی‌کنید، بهتر است برای جلوگیری از عوارض این بیماری، سریع‌تر اقدام به درمان کنید. از مهم‌ترین عوارض آریتمی، سکته مغزی و نارسایی قلبی می‌باشند:

• سکته مغزی: در فیبریلاسیون دهلیزی، قلب خون را به طور موثر پمپاژ نمی‌کند. این وضعیت می‌تواند باعث جمع شدن خون و تشکیل لخته شود. اگر یک لخته از جای خود خارج شود، ممکن است به یک شریان مغزی برود و منجر به انسداد یا سکته و در نتیجه آن آسیب مغزی شود.
• نارسایی قلبی: داشتن تاکی‌کاردی یا برادی‌کاردی طولانی مدت، می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود. وقتی قلب در حال نارسایی است، نمی‌تواند خون را به اندازه کافی به اندام‌ها پمپاژ کند.

علاوه بر اینها آریتمی می‌تواند باعث آلزایمر و ایست قلبی هم بشود.

آریتمی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

 

برای تشخیص آریتمی یا یافتن علت بروز آن، پزشکان از آزمایشات زیر استفاده می‌کنند:

• نوار قلب الکتروکاردیوگرام: الکتروکاردیوگرام فعالیت الکتریکی قلب شما را از طریق الکترودهایی که بر روی بدنتان قرار می‌گیرد، ثبت می‌کند.
• مانیتور هولتر: در این روش که به آن الکتروکاردیوگرام سرپایی یا نوار قلب نیز گفته می‌شود، الکترودهایی به مدت یک روز تا دو هفته روی بدن شما قرار می‌گیرد. این آزمایش حرکت سیگنال‌های الکتریکی یا امواج را در قلب شما، اندازه‌گیری می‌کند.
• مانیتور رویداد: هنگامی که علائم شما مداوم نباشد، پزشک این روش را برای تشخیص آریتمی برای شما پیشنهاد می‌دهد. در این روش، برای حدود یک ماه باید این مانیتور را بپوشید.
• حلقه قابل کاشت: در این روش، پزشک این وسیله را زیر پوست شما قرار می‌دهد تا دائماً فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می‌کند.
• سنجش استرس: انواع مختلفی از تست استرس وجود دارد. هدف این تست آن است که قبل از تشخیص مشکل آریتمی یا عدم دریافت خون کافی، بررسی شود که قلب شما، چه حدی از استرس را می‌تواند کنترل کند. رایج‌ترین نوع تست استرس، به این صورت است که پزشک در حالیکه روی تردمیل راه می‌روید یا روی دوچرخه ثابت پدال می‌زنید، ضربان قلب و فشار خون شما را کنترل می‌کند.
• کوکاردیوگرافی: این آزمایش از اولتراسوند برای بررسی دریچه‌ها و ماهیچه‌های قلب شما استفاده می‌کند.
• کاتتریزاسیون قلبی: پزشک یک لوله بلند و نازک به نام کاتتر را در رگ خونی بازو یا پای شما قرار می‌دهد و سپس، رنگی را از طریق کاتتر تزریق می‌کند تا به فیلم‌برداری اشعه ایکس از دریچه‌های قلب و عروق کرونر شما کمک کند.
• مطالعه الکتروفیزیولوژی: این آزمایش فعالیت‌ها و مسیرهای الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و می‌تواند علت آریتمی شما و بهترین روش درمانی را مشخص کند. در طول این آزمایش، پزشک ریتم غیر معمول قلب شما را تحریک می‌کند. سپس، ممکن است به شما داروهایی بدهد تا بررسی کند کدام یک از آنها برای شما مناسب‌تر است یا اینکه به چه روشی برای درمان نیاز دارید.
• تست شیب: پزشکان از این آزمایش برای کشف علت غش کردن استفاده می‌کنند. در این روش تفاوت ضربان قلب و فشار خون شما را هنگام ایستادن و دراز کشیدن اندازه گیری می‌کنند.

آریتمی چگونه درمان می‌شود؟

 

درمان آریتمی تنها در صورتی ضروری است که علائم شما شدید باشند، و یا این بیماری خطر ابتلا به آریتمی شدیدتر یا یک عارضه را افزایش دهد. درمان مناسب برای هر نوع آریتمی متفاوت می‌باشد:

درمان‌ برادی‌کاردی

اگر برادی کاردی به دلیل یک بیماری زمینه‌ای رخ دهد، ابتدا پزشک باید آن عارضه را درمان کند. اما اگر مشکل اساسی وجود نداشت، پزشک ممکن است کاشت ضربان ساز را توصیه کند. ضربان ساز دستگاه کوچکی است که پزشک آن را زیر پوست قفسه سینه یا شکم قرار می‌دهد، تا به کنترل ریتم‌های غیر طبیعی قلب کمک کند.

درمان تاکی‌کاردی

چندین درمان مختلف برای تاکی کاردی وجود دارد:

• مانورهای واگ: انجام حرکات و تمرینات خاصی که پزشک به شما توصیه می‌کند، ممکن است بتواند برخی از انواع آریتمی‌ها را متوقف کند.
• داروها: داروها آریتمی را درمان نمی‌کنند و معمولا تنها در کاهش تعداد دوره‌های تاکی‌کاردی موثر هستند. برخی از داروها نیز هدایت الکتریکی در قلب را تقویت می‌کنند.
• داروهای مورد استفاده برای آریتمی قلب
• آمیودارون
• فلکائینید
• پروپافنون
• سوتالول
• دوفتیلید
• کاردیوورژن: پزشک ممکن است از شوک الکتریکی یا دارویی، برای تنظیم مجدد ریتم طبیعی قلب استفاده کند.
• درمان فرسایشی: جراح یک یا چند کاتتر را در قلب قرار می‌دهد. آنها کاتترها را در مناطقی از قلب قرار می‌دهند که گمان می‌کنند ممکن است منشا آریتمی باشد. سپس از آنها برای از بین بردن بخش‌های کوچکی از بافت آسیب دیده استفاده می‌کند که اغلب آریتمی را اصلاح می‌کند.
• کاردیوورتر-دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD): جراح این دستگاه را در نزدیکی استخوان ترقوه چپ شما قرار می‌دهد تا با تشخیص ضربان غیر عادی، قلب را تحریک کند تا به سرعت عادی خود بازگردد.
• روش ماز: در طول عمل ماز، جراح یک سری برش‌هایی را در قلب ایجاد می‌کند. این برش‌ها سپس بهبود یافته و بلوک‌هایی را تشکیل می‌دهند که می‌توانند تکانه‌های الکتریکی را هدایت کنند و به ضربان صحیح قلب کمک کنند.
• جراحی آنوریسم بطنی: گاهی اوقات علت آریتمی، آنوریسم یا برآمدگی در رگ خونی که به قلب منتهی می شود، می‌باشد. در این حالت اگر درمان‌های دیگر موثر نباشند، جراح ممکن است مجبور به برداشتن آنوریسم شود.
• جراحی عروق کرونر: در این روش جراح شریان‌ها یا وریدها را از سایر نقاط بدن به عروق کرونر پیوند می‌دهد تا به گردش خون و خون‌رسانی به عضلات قلب، کمک کند.

پیشگیری از آریتمی

برای پیشگیری از آریتمی باید از عواملی که خطر ابتلا به اختلالات قلبی را افزایش می‌دهند، خودداری کرده و اقدامات زیر را انجام دهید:

• در صورت داشتن بیماری‌های قلبی، سریع‌تر اقدام به درمان کنید.
• ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
• رژیم غذایی سالم و کم چرب همراه با مقدار زیادی سبزیجات، میوه‌ها و سایر غذاهای غنی از ویتامین، داشته باشید.
• وزن سالم را حفظ کنید.
• سیگار نکشید و از قرار گرفتن در معرض دود دست دوم خودداری کنید.
• مصرف کافئین، الکل و سایر موادی که ممکن است به آریتمی یا بیماری قلبی کمک کنند، محدود کنید.
• عصبانیت، استرس و ترس را از خود دور کنید.
• معاینات فیزیکی منظم داشته باشید تا در صورت داشتن آریتمی و سایر بیماری‌های قلبی، زودتر آنها را تشخیص دهید و درمان را شروع کنید.
• اگر فشار خون و کلسترول بالا، دیابت و بیماری تیروئید دارید، حتما به دنبال درمان آنها باشید.

کلام آخر

بر خلاف تصور عموم، آریتمی در خیلی از موارد می‌تواند بدون علائم باشد و خطر جدی هم برای فرد ایجاد نکند. بنابراین اگر شما هم آریتمی دارید، هر چه زودتر درمان خود را پیش بگیرید و نگران آن نباشید.