اوتیسم چیست؟ چه علائمی دارد؟

اوتیسم یک اختلال نورولوژیک (درگیر کننده اعصاب) است که معمولاً در سن زیر ۳ سال علائم خود را آشکار می‌سازد. این علائم ناشی از اختلال رشد در ارتباط و هماهنگی سلول‌های مغزی است و علائم خود را در قالب مشکلات در ارتباط کلامی و غیرکلامی و روابط اجتماعی ضعیف نشان می‌دهد. این اختلال درمان دارویی به خصوصی ندارد ولی آموزش‌هایی برای افراد مبتلا به این اختلال وجود دارد که روی ارتباط آن‌ها با دیگران و بهبود زندگی آن‌ها تاثیرات مثبتی خواهد گذاشت. به دلیل اختلالات ذهنی در افراد مبتلا به این اختلال، آن‌ها دیدگاه متفاوتی نسبت به قضایا دارند و با افراد نرمال متفاوت هستند. به منظور تشخیص زودهنگام این اختلال که نقش به سزایی در آموزش‌های مورد نیاز دارد بهتر است با علائم آن آشنا شویم. این اختلال طیف‌های گوناگونی دارد و از طیف خفیف تا شدید ممکن است بروز کند و بین افراد مختلف نوع و شدت متفاوتی دارد. 

در برخی از کودکان چرخه رشد به طور نرمال طی نمی‌شود و در برخی دیگر این رشد به صورت طبیعی طی می‌شود.

همان‌طور که گفتیم علائم اوتیسم متغیر است اما نقص‌ مهارت‌های اجتماعی این افراد ثابت است. والدین کودک مبتلا به این اختلال ممکن است متوجه علائمی همچون عدم تماس چشمی یا عدم واکنش‌های دیگر به وقایع شوند. در کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً علائمی مبنی بر عدم توانایی برقراری ارتباط عاطفی دیده می‌شود. در بعضی از کودکان اوتیسم که علائم خفیف است تلاش برای برقراری ارتباط چشمی دیده می‌شود. ولی در کودکانی که علائم اوتیسم شدیدی بروز می‌دهند ممکن است پرخاشگری یا عدم برقراری ارتباط کلامی دیده شود. کودکان دچار اوتیسم رفتارهای تکراری متفاوتی همچون بالا و پایین بردن یک اندام و یا ایجاد صدای خاصی به صورت مکرر، را از خود نشان می‌دهند. رفتارهایی مثل مرتب کردن پیاپی و یا انبار کردن پیاپی وسایل نیز ممکن است از آن‌ها سر بزند. بعضی از مبتلایان با انجام این اعمال تکراری به خود یا دیگران صدمه می‌زنند. از دیگر علائم مبتلایان اوتیسم علایق محدود و تکراری است. کودکان دچار اوتیسم از بعضی تجربه‌های احساسی مثل گرفتن دست والدین و... اذیت می‌شوند.

 

 

تشخیص اوتیسم

تشخیص اوتیسم ممکن است همیشه به سادگی صورت نگیرد و نیاز به بررسی‌های مختلف باشد. مواردی که بررسی میشود معمولاً شامل روند تکاملی بچه‌ها مانند زمان شروع صحبت کردن است. ارتباطی که کودک با اطرافیان برقرار میکند عامل مهمی در اثبات تشخیص اوتیسم است. همچنین در بسیاری از موارد گزارش‌های والدین و اطرافیان کودک و همچنین سرپرست‌های او در مدرسه یا مهد کودک میتواند به پزشک برای تشخیص کمک کند. برای تشخیص اوتیسم در بزرگسالان پرسشنامه توسط خود فرد پر شده و پزشک با کسی که از کودکی با بزرگسال در تماس بوده است و روند تکاملی او را مشاهده کرده صحبت میکند. پس از بررسی‌ها پزشک به شما خواهد گفت که فرد مورد نظر کرایتریاهای مربوط به اوتیسم را پر میکند یا خیر. در صورت پر نکردن کرایتریاهای اوتیسم و رسیدن به این نتیجه که فرد مبتلا به اوتیسم نیست، ممکن است مشکلات عصبی تکاملی و یا مسائل مربوط به روانپزشکی برای فرد مطرح شوند.

علت اوتیسم چیست؟

اعتقاد بر این است که اوتیسم یک عامل مشخص ندارد و ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی سبب ایجاد این اختلال می‌شوند. عوامل بسیاری وجود دارند که به عقیده دانشمندان احتمال ایجاد اوتیسم را افزایش می‌دهند اما هیچ عاملی به عنوان عامل قطعی شناسایی نشده است. سابقه خانوادگی در ایجاد اوتیسم نقش بسزایی را بازی می‌کند و برخی از تغییرات ژنتیکی احتمال اوتیسم را افزایش می‌دهند. به این صورت که اگر یکی از والدین یک یا چند مورد از این تغییرات ژنتیکی را داشته باشد فرزند آنها ممکن است دچار اوتیسم شود، هر چند که خود والد اوتیسم نداشته باشد. برخی از عوامل محیطی مانند بالا بودن سن یکی یا هر دو والد، مشکلات مربوط به تولد مانند وزن کم تولد یا تولد نارس نیز ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشد. بر خلاف برخی شایعات واکسن‌ها هیچگونه تاثیر اثبات شده‌ای در ایجاد اوتیسم ندارند و هیچ واکسنی نمی‌تواند سبب ایجاد اوتیسم شود.

عمر کودکان اوتیسم

اوتیسم یک طیف است و افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است از علائم بسیار خفیف تا بسیار شدید را تجربه کنند و بسیاری از مبتلایان به اوتیسم میتوانند بسیاری از کارهای شخصی خود را انجام داده و به اصطلاح کارآمد باشند. اما متاسفانه تعدادی از آنها نیز سلامت فیزیکی ضعیف‌تری داشته و طول عمر کوتاه‌تری نسبت به افراد عادی دارند. در بررسی‌هایی که انجام شده طول عمر متوسط فرد مبتلا به اوتیسم شدید چیزی حدود ۴۰ سال است که با خفیف بودن بیماری و کم شدن شدت علائم به حدود ۵۸ سال نیز میرسد. البته این موضوع به میزان زیادی به امکانات بهداشتی و سیستم بهداشتی کشور مورد نظر و حمایت اطرافیان او بستگی دارد.

کودکان اوتیسم چه خصوصیاتی دارند؟

همانطور که توضیح دادیم اوتیسم یک طیف است و ممکن است علائم مختلفی داشته باشد و علائم معروف آن ممکن است در بسیاری از مبتلایان به این اختلال دیده نشود. اما به طور معمول نشانه‌هایی وجود دارند، مانند آن‌هایی که در ابتدای مقاله بیان کردیم، که اولین علائم دیده شده در کودکان مبتلا به این اختلال هستند. در کودکان با سن پایین‌تر علائمی که دیده میشوند شامل جواب ندادن به اسم خود، پرهیز از برقراری تماس چشمی، عدم لبخند در جواب لبخند شما، واکنش‌های شدید نسبت به دوست نداشتن یک مزه، صدا یا بو، حرکات تکراری مثل تکان دادن دست‌ها یا تکرار کلمات و عدم برقراری ارتباط کلامی و رفتاری با همسالان است. در کودکانی که کمی سن بالاتری دارند اشکال در برقراری ارتباط احساسی و همدردی با دیگران، احساس سختی در بیان احساسات خود، گارد داشتن و ناراحت شدن از تغییرات، علاقه شدید به یک وسیله یا فعالیت عادی و عدم برقراری ارتباطات اجتماعی مناسب از نشانه‌های اختلال طیف اوتیسم هستند.

 

 

ظاهر کودک مبتلا به اوتیسم چگونه است؟

پسران مبتلا به اوتیسم چهره متفاوتی نسبت به کودکان با رشد معمولی دارند. بر اساس سیستم تصویربرداری سه بعدی صورت به طور مخصوص پسران مبتلا به اوتیسم صورت و دهان پهن‌تری دارند، بینی آن‌ها صاف‌تر، گونه باریک‌تر و فیلتروم -شکاف بین لب و بینی- کوتاه‌تری در مقایسه با کودکان طبیعی دارند که نشان‌دهنده برخی از فرآیندهای جنینی است که در حین رشد دچار اختلال می‌شوند.

این تحقیقات روی کودکان قبل از سن بلوغ انجام گرفته است تا بدن تحت تاثیر هورمون‌ها قرار نگرفته باشد.

بیماری اوتیسم در بزرگسالان

علائم اوتیسم در بزرگسالی تا حدودی به علائمی که در مورد کودکان بزرگ‌تر بیان کردیم شباهت دارد. این علائم شامل سختی در ایجاد همدردی با دیگران، اضطراب درباره موقعیت‌های اجتماعی، نداشتن دوست و یا سختی در پیدا کردن دوست و علاقه داشتن به روتین و قوانین سفت و سخت و دشوار بودن تغییرات است. همچنین ممکن است علائمی مانند پرهیز از تماس چشمی، پرهیز شدید از نزدیک شدن و یا لمس شدن توسط دیگران، علاقه مند بودن به فعالیت‌ها یا وسایل خاص است. اگر در کودکی تشخیص اوتیسم داده نشده باشد در بزرگسالی تشخیص دشوارتر است و ممکن است این اختلال به بسیاری از اختلالات دیگر روانپزشکی شبیه بوده و تشخیص این اختلال از آنها کار دشواری باشد.

10 علامت اوتیسم در بزرگسالی

چالش‌های ارتباطی غیرکلامی، مشکلات ارتباط کلامی، اختلال در پردازش حسی، فقدان یا نبودن یک‌دلی و همدلی، اشتغال ذهنی به موضوعات مشخص، رفتارهای تکراری، داشتن یک زندگی روزمره تکراری، مهارت‌های بی‌نظیر

آیا کودکان اوتیسم خوب می‌شوند؟

اوتیسم اختلالی است که در آن فرد مبتلا نحوه فکر کردن و رفتار کردن خاص خود را دارد و حتی دید مبتلایان به اوتیسم به مسائل بسیار متفاوت از افراد عادی است. این اختلال به گونه‌ای نیست که بتوان آن را درمان و یا بر طرف کرد اما طبق تحقیقات انجام شده، شدت علائم در طول زمان می‌تواند متفاوت باشد. به این صورت که برخی از کودکان مبتلا در طول زمان ممکن است بدتر شده و برخی نیز ممکن است علائم ثابتی را تا آخر عمر خود داشته باشند اما بسیاری از مقالات نشان داده‌اند که اکثر کودکان مبتلا به اوتیسم با افزایش سن و ورود به بزرگسالی بهتر شده و علائم خفیف‌تری را تجربه می‌کنند. این مسئله به این معنا نیست که این افراد دیگر نیاز به حمایت‌ها، درمان‌ها و سرویس‌های مختص به خود ندارند و می‌توانند مستقل عمل کنند بلکه علائم و رنج‌های بیماری برای آن‌ها و اطرافیان‌شان بسیار خفیف‌تر خواهد شد.

طیف اختلال اوتیسم

 طبق مطالب گفته شده اوتیسم یک اختلال دارای طیف است و ممکن است سطوح این طیف در کودک مبتلا تغییر کند به عنوان مثال کودکی که مبتلا به طیف خفیف اوتیسم است بعدها به فرم شدید آن دچار شود‌. اوتیسم را به طور کلی به سه طیف اصلی تقسیم می‌کنند. تقسیم بندی این طیف به توانایی برقرار کردن ارتباط در کودک و دارا بودن رفتار و علایق تکراری مربوط است، هرچه توانایی ارتباط برقرار کردن کودک ضعیف‌تر باشد و رفتار و علایق تکراری‌تری داشته باشد نیاز به پشتیبانی بیشتری دارد.

طیف اختلال اوتیسم: سطح 1

این سطح خفیف‌ترین نوع و طیف اوتیسم سطح ۳ شدیدترین نوع اوتیسم است. در اوتیسم سطح ۱ کودک علاقه‌ کمی به فعالیت اجتماعی و تعامل با دیگران دارد و صحبت کردن برای کودک مشکل است. شروع برقراری ارتباط برای کودک دشوار نیست اما حفظ و ادامه آن ارتباط و مکالمه برای وی سخت است. این کودکان با زندگی روزمره و تغییرات رفتاری مشکل دارند و در برنامه‌ریزی دچار مشکل می‌شوند. آن‌ها ارتباط چشمی محدودی در ارتباطات برقرار می‌کنند.

طیف اختلال اوتیسم: سطح 2

 این کودکان با محیط سازگار نیستند. تاخیر در رشد کلامی آن‌ها به وضوح دیده می‌شود. به اجتماع واکنش غیر عادی نشان می‌دهند و در ارتباطات خود از جملات کوتاه استفاده می‌کنند اما جملات آن‌ها ساده و کوتاه است. به مسائل خیلی محدودی علاقه نشان می‌دهند و نسبت به طیف اول نیاز بیشتری به حمایت و کاردرمانی دارند، به خصوص در ارتباط با زندگی روزمره مثل واکنش به صداهای بلند، لمس و غیره.

طیف اختلال اوتیسم: سطح 3

از آن به عنوان شدیدترین نوع اوتیسم هم نام برده می‌شود. این طیف از اختلال به حدی شدت دارد که افراد دچار اختلال در تمام سطوح زندگی دارای مشکل و نیازمند حمایت هستند. این افراد توانایی ارتباط کلامی و غیر کلامی را ندارند، به ندرت به اجتماع تمایل نشان می‌دهند، در مقابل تغییرات غیر منتظره روزمره ناسازگاری خیلی شدیدی نشان می‌دهند. در تمرکز و توجه مشکلات شدیدی دارند و معمولاً در ارتباطات خود به صورت تک کلمه‌ای جواب می‌دهند و مکالمه برقرار نمی‌کنند.

 

 

چطور با کودک مبتلا به اوتیسم رفتار کنیم؟

قانون خاصی در برخورد با این کودکان وجود ندارد اما نکاتی هست که باعث می‌شود ارتباط بهتری صورت بگیرد و بتوانید از این افراد حمایت کنید که در ادامه آن‌ها را توضیح دادیم:

• در برخورد با این مبتلایان صبور باشید. کودک مبتلا به اوتیسم به سختی با دیگران ارتباط برقرار می‌کند و نیازمند زمان بیشتری برای خو گرفتن با شما است. شما به عنوان یکی از اعضا خانواده یا دوست او مواظب لحن صحبت کردن خود باشید و عدم توجه و رغبت او را موجهه بدانید و تندخو نباشید.
• با رفتارتان به او یاد بدهید چگونه بدون حالت تهاجمی حالش را بیان کند. کودکان اوتیسمی کمتر از دیگر کودکان قادر به بیان ناراحتی و عصبانیت خود هستند. شما می‌توانید به آرامی و با صبر به او یاد بدهید می‌تواند بدون شکستن وسایل و سر و صدا احساس خود را بیان کند.
• اختلال این کودکان را فراموش نکنید و خرده نگیرید. وقتی کودک با شما به درستی ارتباط برقرار نمی‌کند به خودتان نگیرید و مبتلا بودن کودک به اوتیسم را از یاد نبرید و احساسات خود را کنترل کنید. مبتلایان به اوتیسم با نشان دادن احساسات خود و کنترل عواطف خود مشکل دارند.
• همیشه در برخورد با آن‌ها باثبات بمانید.
• کودکان مبتلا به اوتیسم در ارتباط با افراد خوش‌رو بهتر پاسخ می‌دهند.
• به رفتار عجیب آن‌ها برای جلب توجه پاسخ ندهید. کودکان مبتلا به اوتیسم سعی می‌کنند با رفتارهای عجیب توجه شما را جلب کنند. اگر به اینگونه رفتارهای کودکان مبتلا به اوتیسم پاسخ ندهید به آن‌ها کمک می‌کنید این رفتارها را کنار بگذارند.
• می‌توانید از طریق فعالیت بدنی ارتباط برقرار کنید. روش‌های دیگری هم بجز صحبت زوری با کودک مبتلا به اوتیسم هم هست. به عنوان مثال فعالیت بدنی از قبیل دویدن و یا بازی اشتراکی می‌تواند گزینه خوبی باشد. همچنین این فعالیت‌ها باعث افزایش آرامش در این کودکان می‌شود.
• حس دوست داشتن را به آن‌ها نشان بدهید. گفتیم که این کودکان معمولا در نشان دادن احساسات خود ناتوان هستند اما مثل دیگر کودکان باید حس کنند که شما آن‌ها را دوست دارید و از آن‌ها حمایت می‌کنید.