آشنایی با علل و راه های درمان دیسک کمر

دیسک کمر چیست؟

ستون ‌فقرات در ناحیه کمر شامل پنج دیسک بین‌مهره‌ای است که مهره‌ها را از هم جدا می‌کند. وظایف اصلی این دیسک‌ها شامل:

• فشار‌های وارد شده بر ستون ‌فقرات را در همه نقاط آن پخش می‌کنند تا از آسیب به یک نقطه بر اساس حجم فشار وارد شده جلوگیری کنند.
• باعث انعطاف پذیری ستون فقرات می‌شوند.
• فاصله بین مهره‌ها را در هنگام حرکت حفظ می‌کنند.

در واقع همه ما دارای دیسک کمر هستیم پس استفاده از عبارت دیسک کمر برای نشان دادن بیماری دیسک کمر صحیح نیست. هر چند که عموم مردم به اشتباه از این واژه برای نشان دادن بیماری استفاده می‌کنند، اما این بیماری معمولا به نام فتق کمر و همچنین نام‌های دیگر که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم، معرفی می‌شود.

بیماری دیسک کمر چه زمانی ایجاد می‌شود؟

بیماری دیسک کمر که به آن فتق کمر گفته می‌شود، در اثر تغییر در ساختار دیسک معمولی ایجاد می‌شود. این تغییر ممکن است در اثر بالا رفتن سن یا وارد شدن آسیب و ضربه شدید به ناحیه کمر به وجود بیاید. دیسک نخاعی دارای یک هسته در قسمت بیرونی خود است. دیسک فتق که گاهی دیسک لغزنده یا دیسک پاره شده نیز نامیده می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از هسته دیسک از طریق پارگی به بیرون رانده شود. این بیماری می‌تواند در قسمت‌های مختلف ستون فقرات ایجاد شود و حتی منجر به تحریک اعصاب مجاورش شود. علائمی که بیماری دیسک کمر ایجاد می‌کند بسته به محل آن می‌تواند متفاوت باشد.

مقاله پیشنهادی: راه های جلوگیری از چاقی و کنترل وزن

 دیسک کمر چه علائمی دارد؟

علائم و نشانه‌های دیسک کمر به محل دقیق آن دیسک و میزان فشاری که روی عصب در آن نقطه وارد می‌کند، بستگی دارد. اما عموما این علائم زیر را در بدن ایجاد می‌کنند:

• احساس درد در دست و پا به خصوص در نواحی باسن، ران و ساق در زمانی که فتق دیسک در قسمت پایین کمر قرار داشته باشد
• بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در نواحی مختلف بدن
• ضعیف شدن ماهیچه‌ها به طوری که ممکن است باعث لغزش شما هنگام حرکت شود
• کمردرد متناوب یا مداوم
• اسپاسم عضلات پشت بدن
• درد عصب سیاتیک که از نزدیک کمر یا باسن شروع شده و تا ساق پا و یا حتی داخل پا ادامه پیدا می‌کند.

البته توجه داشته باشید ممکن است فردی مبتلا به بیماری دیسک کمر باشد اما هیچ علائمی نداشته باشد و فقط از روی تصویر برداری ستون فقرات متوجه آن شود.

چه عواملی باعث ایجاد دیسک کمر می‌شوند؟

• ساییدگی تدریجی در اثر افزایش سن
• استفاده از ماهیچه های پشت بدن به جای عضلات ساق و ران پا برای بلند کردن اجسام سنگین
• پیچ خوردن و چرخاندن کمر هنگام بلند کردن یک جسم
• زمین خوردن یا برخورد ضربه سخت به پشت

چه عواملی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری دیسک کمر را افزایش دهد؟

• اگرچه سن شایع‌ترین خطر ابتلا به بیماری دیسک کمر است، اما عدم تحرک و فعالیت فیزیکی، با ضعیف کردن عضلات ناحیه کمر و شکم می‌تواند باعث ابتلا به این بیماری شود. نداشتن فعالیت بدنی و در پی آن ضعیف شدن عضله‌ها باعث می‌شود عضله‌ها در ناحیه شکم ستون فقرات را پشتیبانی نکنند و در نتیجه فتق اتفاق بیفتد.
• در افرادی که بعد از مدتی کم‌تحرکی، ناگهان فعالیت بدنی شدیدی انجام می‌دهند، احتمال آسیب رسیدن به ناحیه کمر و وقوع بیماری دیسک کمر افزایش پیدا می‌کند.
• احتمال این بیماری در افرادی که مشاغلی دارند که در آنها نیازمند بلند کردن مکرر اجسام و در نتیجه پیچش کمر و ستون فقرات هستند، زیاد است.
• افراد دارای وزن بالا در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
• عوامل ژنتیکی نیز روی این اختلال تاثیر گذار هستند.
• برخی بر این باور هستند که سیگار کشیدن به دلیل کاهش اکسیژن رسانی به دیسک می‌تواند باعث ایجاد اختلال در ناحیه کمری و در نتیجه ابتلا به بیماری دیسک کمر شود.

 

 

چگونه تشخیص دهیم بیماری دیسک کمر داریم؟

• مشورت با پزشک و معاینه فیزیکی
• اشعه ایکس که تصویر برداری از درون بدن با استفاده از اشعه الکترو مغناطیسی می‌باشد
• MRI که در آن به وسیله فرکانس‌های رادیویی، تصاویر دقیقی از ساختارهای درون بدن تولید می‌شود
• میلوگرام که روشی است که به وسیله آن از رنگ تزریق شده به کانال نخاعی استفاده کرده، تا با استفاده از اشعه ایکس داخل بدن را راحت‌تر و با وضوح بیشتر مشاهده کنند.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری یا همان سی تی اسکن. این اسکن یک روش تصویربرداری است که تصاویر محوری یا به اصطلاح برش خورده را از بدن ایجاد می‌کند و نتیج آن دقیق‌تر از اشعه ایکس می‌باشد.
• الکترومیوگرافی (EMG) که آزمایشی برای اندازه‌گیری پاسخ عضلانی بدن نسبت به تحریک عصبی ماهیچه است.

بیماری دیسک کمر چگونه درمان می‌شود؟

• مدتی استراحت کامل و حرکت ندادن کمر
• فیزیوتراپی
• کنترل وزن
• استفاده از پشتی کمری
• استفاده از دارو برای کاهش درد و شل شدن عضلات
• در صورت عدم اثرگذاری موارد بالا، با انجام جراحی اقدام به برداشتن فتق دیسک می‌کنند.

جراحی بیماری دیسک کمر

این جراحی تحت بیهوشی کامل انجام می شود و در آن پزشک برشی در ناحیه کمر در نقطه‌ای که فتق دیسک وجود دارد، ایجاد می‌کند. ممکن است مقداری از استخوان پشت ستون فقرات برداشته شود تا به دیسک دسترسی پیدا کند. در نهایت جراح فتق را از فضای دیسک خارج می‌کند. بعد از عمل، باید تا چند هفته فعالیت خود را کاهش دهید تا بیماری دیسک کمر دیگری برای شما ایجاد نشود.

درد دیسک کمر به کجا می زند؟

بیماری دیسک کمر می‌تواند باعث ایجاد درد در ناحیه کمر و پا شود و در فعالیت‌های بدنی اختلال ایجاد کند. همچنین ممکن است منجر به بی‌حسی و مشکل در کنترل روده و مثانه شود.

چگونه می‌توان از بیماری دیسک کمر جلوگیری کرد؟

• ورزش را در برنامه خود قرار دهید
• سعی کنید حالت طبیعی بدن و ستون فقرات خود را حفظ کنید
• از مصرف سیگار و مواد مخدر اجتناب کنید
• وزن خود را متعادل نگه دارید

 

 

طرز صحیح خوابیدن در افراد دارای بیماری دیسک کمر

• به سمت پهلو بخوابید و یک بالشت بین زانوهای خود قرار دهید. سعی کنید به طرفی بخوابید که بیشتر احساس راحتی می‌کنید. همچنین اگر بین کمر و تشک شما فاصله وجود داشت، یک بالشت کوچک در آن ناحیه قرار دهید.
• در وضعیت جنینی به پهلو بخوابید. به این صورت که به پشت دراز کشیده و سپس به پهلو بچرخید و زانوهای خود را به سمت سینه‌تان نزدیک کنید.
• یک بالشت زیر لگن و شکم خود قرار دهید تا فشار وارده بر کمر شما کاهش یابد.
• صاف به پشت دراز بکشید و یک بالشت زیر زانوی خود قرار دهید.
• از یک تخت ‌خواب قابل تنظیم استفاده کنید و در حالت خم شده به پشت بخوابید.

 ۶ ورزش‌ مناسب برای بهبود دیسک کمر

برای انجام حرکات ورزشی با وجود بیماری دیسک کمر حتما از قبل با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید باعث آسیب به کمر شما نمی‌شود. همچنین با راهنمایی گرفتن از یک فیزیتراپیست می‌توانید ورزش‌های مناسب برای شرایط خود را یاد بگیرید. در اینجا چند نمونه از حرکات کششی مناسب برای افراد با فتق کمر آورده شده است:

• تیلت لگن: این حرکت ازحرکات تقویت کننده عضلات کمر می‌باشد و عضلات پشت بدن را تقویت می‌کند. در ابتدا این ورزش دیسک کمر را پنج بار تکرار کنید و به تدریج تعداد دفعات انجام آن را به ده بار در روز برسانید. به این صورت که پشت خود را روی زمین قرار دهید و آرام عضلات شکم و باسن خود را  منقبض کرده و تا پنج شماره نگه دارید و سپس عضلاتتان را شل کنید.
• کشش زانو به سینه: این حرکت باعث تقویت عضلات شکمی و عضلات پشتیبان اطراف کمر می‌شود. برای انجام این ورزش ابتدا روی زمین به پشت دراز بکشید و یکی از زانوهایتان را در شکم جمع کنید. تا پنج شماره با دو دست زانوی خود را بگیرید و به طور منظم و یکنواخت نفس بکشید و سپس پای خود را به آرامی پایین بیاورید. این حرکت را برای پای دیگر نیز تکرار کنید.
• فشردن تیغه شانه: فشردن تیغه‌های شانه‌، به رفع سفتی عضلات و کاهش درد کمک می‌کند. برای انجام این حرکت کمرتان را راست کرده و سپس شانه‌هایتان را به آرامی به هم نزدیک کنید و تا پنج شماره نگه داشته و نفس عمیق بکشید. سپس شانه‌هایتان را به حالت عادی برگردانید. این حرکت را دو نوبت در شبانه‌روز و هر نوبت پنج مرتبه انجام دهید.

 

 

• پل زدن: حرکتی که باعث تقویت عضلات پشت و گردن می‌شود و برای دیسک کمر مناسب می‌باشد. ابتدا به پشت دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید و کف پاهایتان را روی زمین قرار دهید. عضلات باسن و شکم خود را برای پنج ثانیه منقبض و دست‌های خود را آزاد نگه دارید. این حرکت را پنج بار در روز تکرار کنید و به مرور آن را به بیست بار برسانید.
• کشش چرخشی کمر: این حرکت عضلات چهارسر و پشت را تقویت می‌کند. به سمت پشت بخوابید، زانوهایتان را جمع کنید و کف پاهایتان را روی زمین قرار دهید. سپس زانوهای خود را به یک سمت بچرخانید و تا پنج شماره نگه دارید. این حرکت را برای سمت دیگر نیز انجام دهید. این حرکت را هشت بار تکرار کنید.
• حرکت کششی پشت: به حالت دمر دراز کشیده و از آرنج‌هایتان به عنوان تکیه‌گاه استفاده کنید و بالا تنه خود را به سمت بالا بیاورید و پایین تنه‌تان را ثابت روی زمین نگه دارید. ده شماره در این وضعیت بمانید. این حرکت را  روزانه در اول صبح و قبل از خواب انجام دهید.

کلام آخر

حواستان باشد اگر مبتلا به بیماری دیسک کمر هستید حتما از انجام فعالیت بدنی زیاد و جابه‌جا کردن اجسام سنگین خودداری کنید تا آسیب بیشتری به کمر شما وارد نشود. همچنین شما می‌توانید با انجام روزانه حرکات کششی مناسب به بهبود دیسک کمر خود کمک کنید و از عمل جراحی برای برداشتن فتق جلوگیری کنید.