روش‌های تشخیص و درمان سنگ کلیه
افرادی که دارای کلیه‌های سنگ‌ساز هستند یا حداقل یک بار با سنگ کلیه مواجه شدند، می‌دانند که این بیماری درد شدیدی در ناحیه کمر ایجاد می‌کند که در اکثر موارد به خصوص در هنگام دفع بسیار شدید است. اما با آگاهی از علائم و عوامل این بیماری می‌توان تا حد زیادی از بروز آن جلوگیری کرد و یا با تشخیص به موقع، مراجعه به پزشک و رعایت برنامه غذایی و دارویی، راحت‌تر مراحل درمان را طی کرد. پیشنهاد می‌کنیم با صرف چند دقیقه زمان و خواندن این مقاله، اطلاعات خودتان را در این زمینه افزایش دهید.
سنگ کلیه چیست؟
مواد زائد مختلفی به وسیله حل شدن در ادرار از بدن دفع می‌شوند. هنگامی که این مواد در مقدار کمی از مایعات بدن حل شده باشند، به هم متصل شده و توده جامدی را تشکیل می‌دهند که به آن سنگ کلیه گفته می‌شود. در واقع سنگ‌های کلیه رسوباتی هستند که در اثر کاهش حجم ادرار و افزایش غلظت املاح موجود در آن ایجاد می‌شوند. این رسوبات در بعضی مواقع بدون علائم به وسیله ادرار از بدن خارج می‌شوند و گاهی هم بعد از تشکیل در کلیه می‌مانند و یا به سمت حالب حرکت کرده و آنجا ساکن می‌شوند که در این حالت می‌توانند باعث ایجاد درد در این ناحیه‌ها شوند.
سنگ کلیه چند نوع دارد؟
سنگ‌های اگزالات کلسیم
سنگ اگزالات کلسیم رایج‌ترین نوع سنگ کلیه است. در مواقعی که سطح سیترات ادرار کم و سطح اگزالات، کلسیم یا اوریک اسید آن بالا باشد، این سنگ‌ها ایجاد می‌شوند. اگزالات یک ماده طبیعی در گیاهانی مثل سیب‌زمینی، اسفناج و چغندر است. مصرف بیش از حد این دسته از مواد غذایی می‌تواند باعث ایجاد سنگ‌های اگزالات کلسیم در بدن شود.
سنگ‌های کلسیم فسفات
این نوع سنگ‌ها معمولا همزمان با سنگ‌های کلسیم اگزالات تشکیل می‌شوند. افزایش سطح کلسیم ادرار می‌تواند باعث ایجاد این دو نوع سنگ شود.
سنگ‌های استروویت
در اثر نوعی از عفونت‌های مجاری ادراری به وجود می‌آیند. می‌توانند به سرعت رشد کنند و بزرگ شوند و حجم زیادی از کلیه را اشغال کنند. سنگ‌های استروییت بیشتر در بدن زنان ایجاد می‌شوند.
سنگ‌های سیستئین
این دسته از سنگ‌ها در اثر یک اختلال ژنتیکی که باعث تجمع آمینواسید سیستئین در بدن می‌شود، تشکیل می‌شوند.
سنگ‌های اوریک اسید
این نوع از سنگ‌های کلیه با مصرف کم آب یا مصرف زیاد پروتئین‌های حیوانی تشکیل می‌شوند و در مردان شایع تر هستند. احتمال تشکیل این سنگ‌ها در بدن افرادی که تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند، بیشتر است.
سنگ کلیه به طور معمول چه اندازه‌ای دارد؟
اندازه سنگ‌های کلیه متغیر است و از قطعه‌های بسیار ریز شن مانند تا سنگ‌های بزرگ چند سانتی متری را شامل می‌شود. به طور کلی هر چه سنگ بزرگتر باشد، علائم بیشتری در بدن ایجاد می‌کند. همچنین این اندازه‌ها بر روی انتخاب شیوه درمان توسط متخصصان نیز اثر گذار هستند.
همچنین بخوانید: اختلال ارثی کلیه پلی کیستیک
انواع رنگ‌های سنگ کلیه
سنگ‌های کلیه کلسیم اگزالات به رنگ سیاه، کلسیم فسفات و استروییت سفید کدر، اوریک اسید زرد یا قهوه ای و سنگ‌های کلیه سیستئینی هم به رنگ زرد دیده می‌شوند.
سنگ کلیه چه علائمی در بدن ایجاد می‌کند؟
سنگ کلیه ممکن است با یک و یا چند مورد از علائم زیر بروز کند و هر چه قدر اندازه سنگ بزرگتر باشد، این علائم شدیدتر هستند و اگر از حد مشخصی کوچکتر باشد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد.
- درد شدید در ناحیه کمر
- درد طولانی مدت در معده
- تب و لرز
- وجود خون در ادرار
- کدر شدن ادرار
- بوی بد ادرار
- تهوع
- ادرار مداوم
- احساس درد در هنگام ادرار
چه عواملی باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شوند؟
- مصرف کم آب
- چاقی
- جراحی‌های کاهش وزن
- مصرف زیاد نمک یا شکر
- عفونت
- سابقه خانوادگی
- مصرف بیش از حد فروکتوز که در مواد غذایی شیرین وجود دارد
- انواعی از بیماری‌ها مثل نقرس و یا استفاده از برخی داروها باعث افزایش سطح رسوبات در ادرار و در نتیجه تشکیل سنگ می‌شود
- اختلال در غده تیروئید
- مصرف زیاد ویتامین سی
نکته: توجه داشته باشید احتمال تشکیل سنگ کلیه در مردان بالاتر از زنان بوده و بیشترین بازه سنی ابتلا بین ۲۰ تا ۵۰ سال است. البته در هر سنی این احتمال وجود دارد اما در این بازه بیشتر است.
مقاله پیشنهادی: بیماری‌هایی که در اثر کمبود ویتامینC ایجاد می‌شوند!
چگونه می‌توان از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری کرد؟
- در طول شبانه‌روز زیاد آب بنوشید تا ادرارتان رقیق‌تر شده و از تشکیل سنگ جلوگیری شود، به طور معمول باید روزانه ۸ لیوان آب و مایعات مصرف کنید
- سدیم کمتری مصرف کنید
- کمتر از مواد غذایی دارای اگزالات مثل اسفناج، سیب زمینی، شکلات، سویا و چغندر استفاده کنید
- از مصرف زیاد پروتئین‌های حیوانی خودداری کنید
- استفاده از مکمل‌های ویتامین سی را محدود کنید
- میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کنید
- حتما به اندازه کافی فعالیت ورزشی داشته باشید و حداقل روزانه یک ساعت پیاده روی کنید
- وجود سابقه خانوادگی در ایجاد سنگ کلیه بسیار اهمیت دارد بنابراین اگر در خانواده شما سابقه ایجاد سنگ کلیه وجود دارد احتیاط خود را دو برابر کنید
سنگ کلیه با چه روش‌هایی تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص این بیماری معمولا با مراجعه به پزشک و معاینه یا تصویربرداری انجام می‌شود. متخصصان با استفاده از سی تی اسکن یا تصویر برداری از کلیه‌ها با اشعه ایکس و همچنین بررسی نتایج آزمایش‌های خون و ادرار، موقعیت، نوع و اندازه سنگ کلیه شما را تشخیص داده و نسبت به درمان اقدام می‌کنند. همچنین بعد از خارج شدن سنگ از بدن نیز آزمایش‌هایی بر روی آن انجام می‌شود تا دلایل تشکیل آن در بدن مشخص شده و با تنظیم برنامه مشخص توسط متخصص از ایجاد دوباره سنگ کلیه جلوگیری شود.
راه های درمان سنگ کلیه
معمولا متخصصان تلاش می‌کنند تا بدون عمل جراحی و با مصرف دارو و آب فراوان و انجام حرکات ورزشی نسبت به دفع سنگ کلیه اقدام کنند. اما اگر اندازه سنگ بزرگ باشد یا باعث عفونت یا انسداد مجاری ادراری شود، باید از روش‌های جراحی برای برداشتن سنگ استفاده کرد.
درمان دارویی: اگر سنگ کوچک باشد و درد شدیدی برای فرد ایجاد نکرده باشد، پزشکان مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن را تجویز می‌کنند، تا درد شما را تا زمان دفع سنگ به حالت طبیعی تسکین دهند. همچنین گروهی از داروها هستند که مصرف آنها باعث شل شدن ماهیچه‌های حالب و دفع راحت‌تر سنگ‌کلیه می‌شود. این داروها شامل تامسولوسین (فلومکس) و ترکیب دارویی دوتاستراید و تامسولوزین هستند.
روش لیتوتریپسی یا سنگ‌شکن: در این روش از امواج صوتی برای شکستن سنگ استفاده می‌شود. این امواج به دلیل داشتن انرژی بالا باعث شکستن سنگ به قطعات کوچکتری می‌شوند که می‌توانند به وسیله ادرار از بدن دفع شوند. این عمل حدودا ۴۵ دقیقه طول می کشد و ممکن است تحت آرام بخش یا بیهوشی کمی قرار بگیرید تا دردی احساس نکنید.
جراحی: این روش برای برداشتن سنگ‌های بسیار بزرگ از کلیه و هنگامی که روش‌های دیگر درمانی مثل لیتوومی جواب ندهند، استفاده می‌شود. در این روش شما در حین عمل بیهوش می‌شوید و بعد از آن هم یک تا دو روز در بیمارستان بستری خواهید شد.
استفاده از یورتروسکوپ: برای برداشتن سنگ‌های کوچکتر در حالب یا کلیه از این روش استفاده می‌شود. به گونه‌ای که یک لوله مجهز به دوربین را از طریق مجاری ادراری وارد حالب می‌کنند و هنگامی که سنگ کلیه را مشاهده کردند به وسیله ابزارهای مشخص یا سنگ را خارج می‌کنند و یا آن را به قطعات کوچکتر می‌شکنند تا راحت‌تر دفع شود. در این روش بیمار تحت بیهوشی کامل یا بیهوشی موضعی قرار می‌گیرد.
جراحی غده پاراتیروئید: در بعضی مواقع تشکیل سنگ به دلیل فعالیت بیش از حد غده پاراتیروئید و در نتیجه آن افزایش سطح کلسیم می‌باشد که می‌تواند سنگ کلیه ایجاد کند. در این روش با جراحی و درمان این غده، خطر تشکیل سنگ را به دلیل افزایش هورمون ترشح شده از این غده کاهش می‌دهند.
چگونه با استفاده از روش‌های خانگی سنگ کلیه را درمان کنیم؟
- نوشیدن آب: همان طور که پیش‌تر هم ذکر شد مصرف زیاد آب و مایعات یکی از عوامل مهم پیشگیری و درمان سنگ کلیه می‌باشد
- مصرف آبلیمو: آبلیمو حاوی سیترات است که به تجزیه رسوبات کلسیم کمک می‌کند
- استفاده از نعناع: این ماده با تثبیت مقادیر اوریک اسید در بدن از تشکیل رسوبات و سنگ در کلیه‌ها جلوگیری می‌کند
- سرکه سفید: این ماده به دلیل داشتن اسیدسیتریک باعث حل شدن کلسیم می‌شود
- آب کرفس: کرفس حاوی ترکیباتی است که به افزایش ادرار کمک می‌کند
- روغن زیتون: روغن زیتون باعث عبور راحت تر سنگ کلیه از حالب و در نتیجه دفع سنگ می‌شود
- خارخاسک: خارخسک باعث کاهش میزان فسفات در ادرار و در نتیجه کمتر شدن احتمال تشکیل سنگ می‌شود. همچنین این گیاه به افزایش تولید ادرار هم کمک می‌کند
- آب انار: حاوی ترکیباتی است که اسیدیته ادرار را کاهش داده و احتمال ابتلا به سنگ کلیه را کاهش می‌دهد
ورزش‌هایی برای دفع سنگ کلیه
- پیاده‌روی و دویدن بهترین و راحت‌ترین ورزش برای کمک به دفع سنگ کلیه است
- دوچرخه‌سواری: این ورزش علاوه بر مفرح بودن می‌تواند به دفع سنگ کمک کند
- شنا: شنا با به کار انداختن تمام عضلات بدن، برای کمک به دفع راحت‌تر سنگ کلیه هم مناسب می‌باشد
- طناب زدن: در این ورزش به دلیل پرش‌های متعدد، سنگ حرکت کرده و راحت‌تر دفع خواهد شد ولی این ورزش برای افرادی که ناراحتی عضلانی در ناحیه پا دارند توصیه نمی‌شود و این افراد می‌توانند از طریق پیاده‌روی به دفع سنگ خود کمک کنند.
ورزش‌های هوازی چه اثری بر دفع سنگ کلیه می‌گذارند؟
وقتی فرد این تمرینات را انجام می‌دهد، به اکسیژن بیشتری نیاز دارد که این اکسیژن از طریق سیستم گردش خون تامین می‌شود. با افزایش سرعت گردش خون در بدن برای تامین اکسیژن، خون با سرعت بیشتری از اندام‌های بدن عبور می‌کند. افزایش سرعت جریان خون در کلیه، باعث سهولت دفع مایعات و مواد زائد بدن می‌شود.
کلام آخر
همان طور که در طول مقاله گفته شد شما با انجام تنها دو کار ساده و گذاشتن مقداری زمان می‌توانید تا حد زیادی از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری کنید:
۱.سعی کنید روزانه آب و مایعات زیادی مصرف کنید. همین کار به تنهایی کمک شایانی به جلوگیری از تشکیل سنگ می‌کند.
۲. پیاده‌روی را در برنامه خود قرار دهید تا هم بدن سالم‌تری داشته باشید و هم به سنگ کلیه دچار نشوید.
_1676800429066.jpg&w=3840&q=75)
