تأثیر دویدن بر عملکرد مغز و خلق و خو

مطالعه‌ای که اخیراً در ژاپن انجام شد نشان می‌دهد که تنها ده دقیقه دویدن می‌تواند فعالیت مغز را افزایش دهد. محققان دریافتند که مدت کوتاهی دویدن عملکرد اجرایی مغز شامل فرایندهایی مثل توجه، حافظه، برنامه‌ریزی، سازماندهی و کنترل عواطف و رفتار را بهبود می‌بخشد. دویدن همچنین به افزایش گردش خون در قشر پیش‌پیشانی و داشتن خلق‌وخوی بهتر کمک می‌کند.

احتمالاً دویدن یکی از ساده‌ترین راه‌های بهره‌وری از مزیت فعالیت بدنی می‌باشد، زیرا نیاز به‌صرف هزینه ندارد و آسان است. دویدن باعث بهبود دستگاه گردش خون، تقویت عضلات و استحکام استخوان‌ها می‌شود. علاوه بر مزایای فیزیکی، دویدن به‌سلامت روان فرد نیز کمک می‌کند.

گروهی از پژوهشگران دانشگاه تسکوبا در ژاپن مطالعه‌‌ای در مقیاس کم انجام دادند که نشان داد تنها ده دقیقه دویدن با شدت متوسط هم حال روحی فرد و هم عملکرد اجرایی او را بهبود می‌بخشد. تصویربرداری از مغز [افراد شرکت‌کننده] نشان داد که دویدن، گردش خون موضعی به بخش‌های مختلف قشر پیش پیشانی (Pre-frontal conrtex) یا PFC را افزایش می‌دهد. قشر پیش پیشانی نقش مهمی در کنترل خلق‌وخو و عملکرد اجرایی دارد.

دویدن چگونه بر مغز تأثیر می‌گذارد؟

مغز باید به اطلاعات حسی زیادی رسیدگی کند تا علاوه بر متعادل نگه‌داشتن بدن، به هماهنگ کردن حرکات بدن حین دویدن بپردازد. مطالعه‌ای که انجام شد نشان داد قشر پیش پیشانی در طول دویدن فعال می‌شود. به‌‌علاوه، یکی از اثرات کاربردی دویدن این است که فعالیت مغز را به‌موجب افزایش گردش خون بهبود می‌بخشد.

محققان بالا و پایین شدن سر حیوانات حین دویدن را بررسی کردند. آنها نتیجه گرفتند که احتمالاً این حرکت با تنظیم گیرنده سروتونین در قشر پیش پیشانی مغز ارتباط دارد و در نتیجه باعث بهبود خلق‌وخو و عملکرد اجرایی می‌شود.

مقایسه دویدن با استراحت کردن

در مطالعه جدید، محققان عملکرد اجرایی مغز و حالت روحی فرد را پس از ده دقیقه دویدن روی تردمیل بررسی کردند و آن را با عملکرد اجرایی مغز و حالت روحی فرد در حال استراحت مقایسه کردند.

محققان برای ارزیابی عملکرد اجرایی مغز افراد از آزمون استروپ (Stroop task) استفاده کردند. آزمون استروپ به این نحو انجام می‌شود که از شرکت‌کنندگان خواسته می‌شود تا اسامی رنگ‌ها را که با رنگ‌های ناهمسان نوشته شده‌اند بخوانند. به عنوان مثال کلمه " قرمز " با رنگ آبی نوشته شده است. شرکت‌کنندگان باید در سریع‌ترین زمان ممکن بجای خواندن خود کلمات، رنگ کلمات را بیان می‌کردند.

زمانی که شرکت‌کنندگان در حال انجام آزمون استروپ بودند، محققان با استفاده از طیف‌سنج مادون‌قرمز نزدیک (near infrared spectroscopy) که ابزاری برای تصویربرداری نوری بدون نیاز به جراحی است، تغییرات گردش خون را بررسی کردند. زمانی که قسمت مشخصی از مغز فعال می‌شد، مقدار خون موجود در آن قسمت به‌سرعت تغییر می‌کرد و طیف‌سنج مادون‌قرمز نزدیک، به اندازه‌گیری این تغییرات می‌پرداخت.

علاوه بر این، شرکت‌کنندگان یک پرسش‌نامه دوبعدی خُلق‌سنج را نیز قبل و پس از هر جلسه دویدن و استراحت کردن انجام دادند تا تغییرات خُلقی آن‌ها ثبت شود.

محققان به چه نتیجه‌ای رسیدند؟

نتایج نشان داد که پس از هر جلسه دویدن نسبت به جلسه استراحت، در خلق‌وخوی فرد بهبود مشاهده شد. به‌خصوص، خلق‌سنج نشان داد که در شادی و هوشیاری آن‌ها افزایشی صورت گرفت.

افراد دونده آزمون استروپ را سریع‌تر انجام می‌دادند و سیگنال مغز آن‌ها در دو طرف قشر پیش پیشانی افزایش پیدا می‌کرد.

در مصاحبه‌ای که با اخبار پزشکی امروز انجام دادند، چورفاکا دامرونگتای و پروفسور هیدراکلی سویا عنوان کردند که:

«نتایج باعث تعجب ما شد. ده دقیقه دویدن با شدت متوسط نه‌تنها باعث تقویت عملکرد اجرایی [مغز] می‌شود، بلکه هم‌زمان از طریق فعالیت دو طرف قشر پیش پیشانی، به بهبود خلق‌وخو کمک می‌کند.»

«بر اساس مطالعات قبلی، از جمله مطالعاتی که خود ما انجام دادیم، ورزش با فعال‌کردن قشر جانبی سمت چپ پیش پیشانی که به مهار و کنترل خلق‌وخو می‌پردازد، بدون تغییر حس شادی فرد، عملکرد اجرایی را افزایش می‌دهد ... تقریباً در تمام آن مطالعات، به‌جای دویدن از پدال‌زدن استفاده شده بود. دویدن ممکن است قشر پیش پیشانی را به طور گسترده‌تری نسبت به سایر ورزش‌ها مانند پدال زدن که به ایجاد هماهنگی زیادی در بدن نیاز ندارند، تحریک کند تا به خلق‌وخوی و عملکرد اجرایی کمک کرده باشد.»

محدودیت‌های خاص این مطالعه

این مطالعه تنها ۲۶ شرکت‌کننده داشت. چون تعداد شرکت‌کنندگان پایین بود، تعمیم‌دادن نتایج این مطالعه به یک جمعیت کار دشواری است.

همچنین، توجه به این نکته حائز اهمیت است که خُلق توسط خود فرد گزارش می‌شد و بنابراین، در بیان آن احتمال خطا وجود دارد. ممکن است افراد به پرسش‌ها پاسخ‌های دقیقی نداده باشند (به این دلیل که پاسخ دقیق را نمی‌دانستند یا اینکه می‌خواستند محققان را متحیر کنند.)

مرلین موفات، استاد فیزیوتراپی، آموزش و توسعه انسانی دانشکده تاریخ تمدن، دانشگاه استنهارت نیویورک می‌گوید:

«دشوار است که بگوییم که افزایش سطح هوشیاری و لذت با افزایش سطح اندوکانابینوئیدهای تعدیل‌کننده عصبی در خون به هنگام دویدن ارتباط داشته و بنابراین تأثیرات روان‌گردانی کوتاه‌مدتی بر انسان می‌گذارد که منجر به کاهش اضطراب و افزایش احساس آرامش می‌شود.»

برخی شواهد نشان می‌دهد که ورزش منظم اندازه هیپوکامپ (بخشی از مغز که به ذخیره کردن و حافظه می‌پردازد) را افزایش می‌دهد. بااین‌وجود، در این مقاله مشخص نیست که شرکت‌کنندگان به طور منظم ورزش می‌کردند یا خیر.

تحقیقات بیشتر

پروفسور موفات می‌گوید که مایل است مقایسه‌ای بین ورزش‌های تحمل وزن (دویدن، رقصیدن) و ورزش‌های غیر تحمل وزن (پدال زدن) با شدت و مدت‌زمان مشابه در افراد جوان‌تر و مسن‌تر انجام دهد تا متوجه شود آیا اختلافی بین این دو وجود دارد یا خیر.

محققان می‌گویند مهم است که بتوانند حداقل میزان ورزشی که برای سلامت روحی و جسمی مفید است را مشخص کنند.

برای برخی افراد دشوار است که به تمرینات ورزشی خود پایبند بمانند. نتایج این مطالعه مهم است زیرا دانستن این موضوع که حتی مدت زمان کوتاهی دویدن نیز بر سلامت بدن تاثیرگذار است، ممکن است باعث شود افراد راحت‌تر ورزش کنند و از مزایای آن بهره ببرند.

نویسندگان این مطالعه می‌گویند: «ما برای توسعه یافته‌هایمان بر اساس بسیاری از مطالعاتی که بر روی حیوانات انجام دادیم، در حال تحقیق بر روی تأثیر میزان نور به هنگام دویدن و در نتیجه بررسی ارتباط آن با ارتقای سلامت روان هستیم.»

«ما می‌خواهیم مردم، به‌ویژه افراد آسیب‌پذیر را تشویق کنیم تا با کمترین میزان ورزش، بدن و مغز خود را سالم نگه دارند. ده دقیقه دویدن با شدت متوسط ورزش راحتی است که به تجهیزات حداقلی احتیاج دارد.»

 

منبع

https://www.medicalnewstoday.com/articles/10-minute-run-boosts-brain-function-and-improves-mood