بیوپسی (Biopsy) چیست؟

امروزه با پیشرفت تکنولوژي روش‌ها و ابزار‌های متعددی برای تشخیص و درمان بیماری‌ها وجود دارد، یکی از این روش‌های تشخیصی که کاربرد ویژه‌ای در تشخیص سرطان‌ها دارد روش بیوپسی می‌باشد. ابزارهای متعددی در این روش به پزشکان کمک می‌کنند که در این مقاله قصد داریم آن‌ها را معرفی و بررسی کنیم.

بیوپسی چیست؟

این روش برداشتن قسمتی از بافت به منظور بررسی بیماری است. نمونه بافت را می‌توان از هر قسمتی از بدن و به روش‌های مختلف گرفت. برخی از نمونه‌برداری‌ها شامل برداشتن مقدار کمی از بافت با needle است، در حالی که برخی دیگر شامل برداشتن کل توده یا ندول مشکوک توسط جراحی است. اغلب، بافت هدف با وارد‌کردن یک نیدل از طریق پوست به ناحیه ناهنجاری برداشته می‌شود. این عمل را می‌توان با انواع گاید‌های تصویربرداری مانند Ultra Sound، X-Ray، توموگرافی کامپیوتر(CT-Scan)  و تصویربرداری رزونانس مغناطیس(MRI)  به طور ایمن انجام داد. این نوع تصویربرداری‌ها برای تعیین دقیق محل قراردادن نیدل و انجام نمونه‌گیری استفاده می‌شود.

 

برخی از کاربردهای رایج این روش چیست؟

هنگامی که پزشک شما یک ندول را پیدا می‌کند، ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری را برای تعیین خوش‌خیم (Benign) یا بدخیم (Malignant) بودن آن درخواست کند. اگر معاینات تصویربرداری نتوانند به وضوح ناهنجاری را تعریف کنند، ممکن است نمونه‌برداری لازم باشد.

معمولاً نمونه‌برداری برای بررسی بافت به منظور تشخیص انواع کنسر، Staging و Grading آن‌ها انجام می‌شود. گاهی اوقات این روش می‌تواند به شناسایی سایر بیماری‌ها مانند عفونت‌ها و اختلالات التهابی و خود ایمنی کمک کند. همچنین ممکن است برای تطبیق بافت اندام قبل از پیوند و جستجوی علائم رد عضو پس از پیوند (Grafting) انجام شود.

بیوپسی در چه ارگان‌هایی شایع‌تر است؟

کلیه(Kidney) : برای بررسی وضعیت نارسایی کلیه، التهاب در کلیه(Inflammation)  یا تومور مشکوک (مانند سرطان) استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از آن برای بررسی کلیه پیوندی از نظر علائم رد پیوند(TransplantRejection)  استفاده کرد. بیوپسی کلیه با هدایت تصویربرداری (سونوگرافی یا CT) و استفاده از نیدل برای برداشتن نمونه کوچکی از بافت انجام می‌شود.

کبد(Liver) : برای تشخیص بیماری‌های کبد مانند هپاتیت C، سیروز، عفونت‌ها (Infections) و سرطان استفاده می‌شود، همچنین می‌توان از آن برای بررسی کبد پیوندی از نظر علائم رد پیوند استفاده کرد، معمولاً با وارد کردن نیدل از طریق پوست انجام می‌شود. همچنین می‌توان نمونه‌برداری را از طریق کاتتری که از طریق ورید ژوگولار (Jugular vein) وارد می‌شود از کبد نمونه‌گیری کرد، یکی دیگر از روش‌های نمونه‌برداری جراحی(surgery)  است. 

.استخوان(Bone) : برای تشخیص سرطان یا عفونت در استخوان‌ها از روش نمونه‌برداری استفاده می‌شود. این عمل را می‌توان از طریق پوست با نیدل یا جراحی انجام داد. نمونه‌برداری مغز استخوان(Bone Marrow) برای تشخیصسرطان در رده‌های مختلف سلول‌های خونی از جمله رده Lymphoid و Myeloid استفاده می‌شود. نمونه کوچکی از استخوان و مغز استخوان با استفاده از یک نیدل برداشته می‌شود. ممکن است گاهی فقط مغز استخوان برای معاینه برداشته ‌شود.

پستان(Breast) : بیوپسی برای تعیین بدخیم یا خوش‌خیم بودن توده سینه استفاده می‌شود و می‌توان آن را به چند روش انجام داد:

• گاید ماموگرافی(Stereotactic)
• گاید اولتراسوند
• گاید MRI

 

 

آندومتر(Endometrium) : ممکن است از روش نمونه‌برداری هنگام جستجوی علت خونریزی غیرطبیعی رحم، بررسی پوشش داخلی رحم و تشخیص کنسر (cancer) استفاده شود. این عمل را می‌توان با استفاده از یک دستگاه نیدل مانند کوچک برای گرفتن نمونه یا با استفاده از ابزاری برای تراشیدن بخشی از پوشش اندومتریوم برای معاینه انجام داد.

غدد لنفاوی(Lymph nodes) : هر زمان که غدد لنفاوی بزرگ(Enlarged)  یا غیر طبیعی وجود داشته باشد، می‌توان با نیدل یا جراحی نمونه‌برداری را انجام داد.

بیوپسی در چه ارگان‌هایی کم‌تر شایع است؟

ریه(Lung) : زمانی نمونه‌برداری انجام می‌شود که یک ناهنجاری در ریه در عکس برداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن قابل مشاهده باشد. نمونه‌برداری ریه را می‌توان از طریق برونکوسکوپی با وارد ‌کردن ابزاری به نام برونکوسکوپ از طریق دهان بیمار و عبور از مجرای تنفسی برای رسیدن به ناحیه مورد نظر، با وارد کردن نیدل از راه پوست و یا با جراحی انجام داد.

 

شکم (Abdominal): هدف استفاده از این روش در شکم برای تشخیص بدخیم یا خوش‌خیم بودن توده شکم می‌باشد، توده‌ها می‌توانند در بافت چربی عمق شکم قرار گیرند. نمونه‌ای از توده از طریق پوست(percutaneously) تحت گاید تصویربرداری (سونوگرافی یا CT) یا با استفاده از لاپاراسکوپ یا با جراحی باز برداشته می‌شود.

عضلات(Muscles) : برای تشخیص عفونت‌هایی که عضله را تحت تاثیر قرار می‌دهند، بیماری‌های روماتولوژيک و عروق خونی استفاده می‌شود. این نوع نمونه‌برداری را می‌توان با استفاده از نیدل یا جراحی انجام داد.

پوست(Skin) : رشد ناحیه‌ای روی پوست مانند خال(Mole) که ظاهر آن تغییر کرده‌ است را بررسی می‌کند. بیوپسی پوست را می‌توان با تراشیدن نمونه کوچکی از پوست و یا با برداشتن نمونه توسط چاقوی جراحی (Scalpel) انجام داد.

بیضه(Testis) : برای تعیین علل زمینه‌ای ناباروری مردانه و همچنین برای تعیین بدخیم یا خوش‌خیم بودن توده در بیضه استفاده می‌شود. نمونه‌برداری بیضه را می‌توان با استفاده از یک نیدل، با یک برش کوچک در پوست یا از طریق جراحی انجام داد. نمونه‌برداری نیدلی بیضه به ندرت برای تشخیص سرطان بیضه استفاده می‌شود زیرا احتمال گسترش سرطان (cancer) را افزایش می‌دهد. معمولا برای تشخیص سرطان بیضه از سونوگرافی استفاده می‌شود و بیضه آسیب دیده اغلب از طریق جراحی باز به نام ارکیکتومی اینگوینال(Inguinal Orchiectomy) برداشته می‌شود.

تیرویید(Thyroid) : برای یافتن علت ندول در غده تیروئید استفاده می‌شود. این نوع نمونه‌برداری معمولاً با استفاده از نیدل با گاید اولتراسوند انجام می‌شود.

اقدامات قبل از نمونه‌برداری

روش‌های کم‌تر تهاجمی مانند روش استفاده از نیدل تحت گاید تصویربرداری، اغلب توسط رادیولوژیست مداخله‌ای (Interventionl Radiologist) یا نورورادیولوژیست انجام می‌شود. پزشکان معمولاً روش استفاده از نیدل را به صورت سرپایی انجام می‌دهند.

یک پرستار یا تکنسین ممکن است یک لاین داخل وریدی(IV) را در رگ دست یا بازوی بیمار وارد کند. این کار به آنها اجازه می‌دهد تا داروهای آرام‌ بخش را به صورت داخل وریدی در طول عمل تزریق کنند. همچنین ممکن است قبل از بیوپسی یک آرامبخش خفیف دریافت شود. پزشک از یک بی‌حس‌کننده موضعی(LocalAnesthetic) برای بی‌حس کردن مسیر نیدل استفاده می‌کند.

برخی از نمونه‌برداری‌ها، مانند نمونه‌برداری از پستان یا تیروئید، ممکن است بدون آرام‌بخش(Sedation) انجام شوند. هنگامی که نمونه‌برداری روی کودک انجام می‌شود، به احتمال زیاد نیاز به بیهوشی عمومی(GeneralAnesthesia) برای راحت نگه‌داشتن او در طول عمل است. اگر پزشک از راهنمای فلوروسکوپی استفاده می‌کند، برای انجام این عمل باید بیمار دراز بکشید یا بایستد. اگر پزشک از راهنمای CT یا MRI استفاده می‌کند، باید فرد در طول عمل دراز بکشد.

روش انجام نمونه‌برداری

پزشکان از سی تی اسکن یا MRI محدود، برای تایید محل ندول و همچنین ایمن‌ترین رویکرد برای ناحیه مورد نظر استفاده می‌کنند. هنگامی که آنها محل ندول را تایید کردند، محل ورود را روی پوست علامت‌گذاری می‌کنند. پزشک، پوست اطراف محل تزریق را تمیز و ضد عفونی می‌کند و آن را با یک پارچه تمیز و استریل می‌پوشاند. پزشک در محلی که نیدل نمونه‌برداری در آن وارد می‌شود، یک سوراخ بسیار کوچک در پوست ایجاد می‌کند.

با استفاده از راهنمای تصویربرداری، پزشک نیدل را از طریق پوست وارد می‌کند، آن را به محل ندول پیش می‌برد و نمونه‌هایی از بافت را برمی‌دارد. پزشک ممکن است به جمع آوری چندین نمونه برای تجزیه و تحلیل کامل نیاز داشته‌باشد. پس از نمونه برداری، پزشک نیدل را برمی‌دارد. پس از تکمیل نمونه‌برداری، پزشک برای توقف هرگونه خونریزی فشار وارد می‌کند و دهانه پوست را با یک پانسمان می‌پوشاند، در این روش نیازی به بخیه نیست.

ممکن است بعد از انجام نمونه‌برداری چندین ساعت شما را به یک منطقه Monitoring ببرند. ممکن است پزشک از اشعه ایکس یا سایر روش‌های تصویربرداری برای نظارت بر عوارض استفاده کند. به طور معمول بیوپسی برای کودکان به همین روش انجام می‌شود.

برای نمونه‌برداری استریوتاکتیک سینه، ممکن است به صورت دراز بکشید یا روی میز معاینه متحرک بنشینید تا سینه یا سینه‌های آسیب دیده در دهانه‌های روی میز قرار بگیرند.

مکانیسم انواع بیوپسی

در آسپیراسیون با نیدل ظریف، یک نیدل گیج ظریف و یک سرنگ، مایع یا دسته‌هایی از سلول‌ها را خارج می‌کنند.

در نمونه‌برداری با نیدل مرکزی، مکانیسم خودکار فعال می‌شود، نیدل را به جلو حرکت می‌دهد و فرورفتگی نیدل یا ظرف کم عمق را با هسته‌های بافت سینه پر می‌کند، غلاف بیرونی فوراً به سمت جلو حرکت می‌کند تا بافت را برش داده و آن را نگه دارد. این فرآیند ممکن است چندین بار تکرار شود.

در برخی از نمونه‌برداری‌های پستان، بافت با دستگاه وکیوم(Vaccum Associated Device) برداشته می‌شود.  در روش وکیوم از فشار منفی برای کشیدن بافت پستان از طریق نیدل به داخل محفظه نمونه برداری استفاده می‌شود. روش وکیوم بدون بیرون کشیدن و قرار دادن مجدد نیدل، موقعیت‌های خود را تغییر می‌دهد و نمونه‌های اضافی را جمع‌آوری می‌کند. به طور معمول، چندین نمونه از بافت اطراف ضایعه جمع‌آوری می‌شود. پس از نمونه‌برداری، نیدل برداشته می‌شود.

اگر بیوپسی از طریق جراحی انجام شود، ممکن است یک سیم به عنوان گاید برای جراح در ناحیه مشکوک قرار داده شود، همچنین ممکن است یک نشانگر کوچک در محل قرار داده‌شود تا در صورت لزوم بتوان آن را در آینده موقعیت‌یابی کرد. پس از تکمیل نمونه‌برداری، فشار برای توقف هرگونه خونریزی اعمال می‌شود و پوست با یک پانسمان یا بانداژ پوشانده می‌شود. بسته به نوع روش نمونه‌برداری انجام شده، ممکن است بیمار بتواند بلافاصله پس از عمل به خانه بازگردد.

این روش معمولا در عرض یک ساعت تکمیل می‌شود. بسته به نوع روش نمونه‌برداری انجام شده، ممکن است لازم باشد بیمار چند ساعت پس از عمل در یک منطقه برای مانیتورینگ بماند.

 

چگونه برای نمونه‌برداری آماده شویم؟

عمل نمونه‌برداری ممکن است نیاز به آماده سازی از جانب بیمار داشته باشد، مانند Bowel prep، رژیم غذایی مایع شفاف، یا NPO. پزشک به شما دستور می‌دهد که قبل از عمل چه کاری انجام دهید.

مثل همیشه قبل از یک عمل پزشکی، به پزشک خود بگویید چه داروها و مکمل‌هایی مصرف می‌کنید. ممکن است لازم باشد قبل از نمونه‌برداری مصرف برخی داروها مانند آسپرین یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی(NSAID) را متوقف کنید.

فواید در مقابل خطرات چیست؟

• روش استفاده از نیدل روشی قابل اعتماد برای به دست آوردن نمونه‌های بافتی است که می‌تواند به تشخیص خوش‌خیم (غیر کنسری) یا بدخیم بودن گره کمک کند.
• روش استفاده از نیدل نسبت به نمونه‌برداری‌های جراحی باز و بسته که هر دو شامل برش بزرگتر در پوست و بیهوشی موضعی یا عمومی هستند، کم‌تر تهاجمی است
• به طور کلی، این روش دردناک نیست و همچنین نتایج به اندازه زمانی که یک نمونه بافت با جراحی برداشته می‌شود، دقیق است.
• زمان بهبودی کوتاه است و بیماران می‌توانند به زودی فعالیت‌های معمول خود را از سر بگیرند.
• هر روشی که به پوست نفوذ کند، خطر عفونت را به همراه دارد. به نظر می‌رسد احتمال عفونتی که نیاز به درمان آنتی بیوتیکی دارد کمتر از یک در 1000 باشد.

به طور کلی روش بیوپسی ایمن است و کمترین آسیب را ایجاد می‌کند. عوارضی که ممکن است در نتیجه این روش ایجاد شوند عبارتند از:

• خون ریزی
• عفونت
• آسیب تصادفی به ساختارهای مجاور مانند روده در طول نمونه‌برداری از شکم یا پارانشیم ریه در هنگام نمونه‌برداری کلیه

محدودیت های نمونه‌برداری چیست؟

در برخی موارد، مقدار بافت به‌دست‌آمده از روش نمونه‌برداری از طریق نیدل ممکن است کافی نباشد و نیاز به تکرار این عمل باشد. این موضوع به ویژه در مورد نمونه‌برداری برای تشخیص لنفوم صادق می‌باشد.

به ندرت، روش‌های  کم‌تر تهاجمی نمونه‌برداری پستان ممکن است قادر به تشخیص برخی ضایعات یا تعیین میزان بیماری موجود نباشد. اگر تشخیص پس از یک روش موفق فنی نامشخص باقی بماند، معمولاً نمونه‌برداری جراحی ضروری است.

در انجام بیوپسی هر روش تصویربرداری تحت گاید نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد مگر اینکه ناحیه غیر طبیعی دیده شود. برخی از ضایعات، مانند کلسیفیکاسیون‌های خوشه‌ای در سونوگرافی به وضوح ماموگرافی نشان داده نمی‌شوند. بنابراین، نمونه‌برداری استریوتاکتیک معمولاً در تصویربرداری پستان برای کلسیفیکاسیون استفاده می‌شود. فلوروسکوپی گاهی اوقات نمی‌تواند ندول‌های قفسه سینه را پیدا کند و از CT برای انجام نمونه‌برداری استفاده می‌شود. رادیولوژیست باید از روش تصویربرداری که برای نمونه‌برداری ناحیه مورد نظر مناسب است استفاده کند.

نتیجه‌گیری

در این مقاله توضیحاتی در مورد روش‌ها، انواع، محدودیت‌ها، منافع و مضرات و لزوم بیوپسی را ارائه دادیم. ما متوجه شدیم که نمونه‌برداری روش‌های متعددی دارد، همچنین متوجه شدیم که این روش کاربرد ویژه‌ای در تشخیص انواع و مرحله‌بندی کنسر(cancer) دارد. نمونه‌برداری در تشخیص بیماری‌های کلیوی، کبدی، اندومتریوم، غدد لنفاوی و پستان کمک بسزایی به پزشکان می‌کند. قبل از نمونه‌برداری بیمار باید برای عمل خود را آماده کند.