آیا رژیم‌های غذایی ضدپیری تاثیرگذار هستند؟

تحقیقات گسترده بر روی حیوانات نشان می‌دهد که کم کردن برخی مواد مغذی در رژیم غذایی، طول عمر را افزایش داده و امکان بروز بیماری‌های مرتبط با افزایش سن را کاهش می‌دهد. حتی ممکن است بتوان این اثرات را با استفاده از داروها بازآفرینی کرد. بااین‌وجود، در حال حاضر، هیچ رژیم غذایی یا داروی ضد پیری وجود ندارد که از نظر بالینی اثبات شده باشد و دانشمندان ایمنی آنها را تأیید کرده باشند.

رژیم‌های غذایی که ادعای کُند کردن روند پیری را دارند، روزبه‌روز محبوب‌تر می‌شوند. حامیان این نوع رژیم‌های غذایی شواهدی را بیان می‌کنند مبنی بر اینکه رژیم‌های غذایی محدود‌کننده مواد مغذی می‌توانند طول عمر سالم را (لااقل در موجودات آزمایشگاهی مانند مخمر، کرم‌ها، مگس‌ها و جوندگان) افزایش دهند.

در سال ۱۹۱۷، مجله علمی Science برای اولین‌بار تحقیقی را منتشر کرد که نشان داد محدودکردن کالری دریافتی موش‌ها می‌تواند رشد این حیوانات را به تأخیر بیندازد و طول عمر آنها را به طور چشمگیری افزایش دهد. بیش از ۱۰۰ سال بعد، همین مجله مجموعه‌ای از بهترین تحقیقاتی که تا به امروز با موضوع تأثیر و ایمنی رژیم‌های غذایی کاهش‌دهنده روند پیری انجام شده‌اند را منتشر کرد. دانشمندان دانشگاه واشنگتن در سیاتل و مرکز تحقیقات زیست‌پزشکی پنینگتون در باتون روژ، کالیفرنیا، رژیم‌های غذایی ضد پیری منتشر شده را مورد بررسی قرار دادند و نتایج آن را در قالب یک مقاله مروری منتشر کردند. این بررسی نه‌تنها رژیم‌های غذایی که محدودیت کالری داشتند، بلکه رژیم‌های غذایی که مصرف کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها یا اسیدهای آمینه خاص توسط فرد را محدود می‌کردند، نیز در بر می‌گرفت. دانشمندان همچنین یافته‌ها و شواهد مرتبط با کارایی رژیم‌های مختلف روزه‌داری را نیز بررسی کردند. به نظر می‌رسد که اکثر این رژیم‌ها با تأثیرگذاری بر یک مسیر متابولیکی که بین مخمرها، کرم‌ها، جوندگان و انسان‌ها مشترک است، تأثیر قابل‌توجه و مطلوبی بر سلامت و همچنین پیری می‌گذارند. در تئوری، داروهای موجود فعلی که این مسیر را هدف قرار می‌دهند می‌توانند بدون نیاز به تحمل گرسنگی یا ترک نوع خاصی غذا، اثرات مفید رژیم غذایی را بر بدن بگذارند.

با آنکه نویسندگان مقاله مروری جدید آینده خوبی برای رژیم‌های ضد پیری پیش‌بینی می‌کنند، بااین‌وجود هشدار می‌دهند که ممکن است این رژیم‌ها برای همه به یک میزان خوب عمل نکنند.

برای برخی افرادی که ساختار ژنتیکی خاص دارند یا تحت شرایط محیطی خاصی قرار دارند، این رژیم‌های غذایی ممکن است حتی تأثیر نامطلوبی بر سلامت بگذارد. محققان تاکید دارند که در حال حاضر، هیچ رژیم غذایی ضد پیری که به طور بالینی اثبات شده باشد وجود ندارد و به این نتیجه رسیدند که قبل از اینکه پزشکان بتوانند چنین رژیم‌هایی را برای افراد سالم توصیه کنند به تحقیقات بیشتری نیاز است.

محدودیت کالری

زمانی که محققان جذب کالری در موش‌ها و موش‌های صحرایی را محدود می‌کردند (و درعین‌حال تمام مواد مغذی موردنیاز بدن آن‌ها را تأمین می‌کردند)، حیوانات سالم‌تر بودند و میانگین طول عمر آنها در مقایسه با حیواناتی که با رژیم غذایی معمولی آزمایشگاهی تغذیه می‌شدند، افزایش یافت. همچنین، در این جوندگان میزان ابتلا به بیماری‌های مرتبط با افزایش سن از جمله سرطان، اختلالات عصبی، بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت نوع ۲ کاهش یافت.

رابطه معکوسی بین کاهش ۵۰ درصدی کالری دریافتی و طول عمر حیوانات وجود دارد. به نظر می‌رسد حیواناتی که از سن کم این رژیم‌ها را شروع کنند از فواید بیشتری بهره می‌برند.

نویسندگان این مقاله مروری معتقدند که باوجوداینکه نتایج تحقیقات در مورد محدودکردن کالری در حیوانات آزمایشگاهی واضح است، تأثیر این محدودیت‌ها بر انسان چندان مشخص نیست.

 آنها همچنین به این نکته اشاره می‌کنند که آن تحقیقات همواره موش‌ها و موش‌های صحرایی را در شرایط ایده‌آل و فاقد موارد بیماری‌زا نگهداری می‌کردند و سلامت آنها را زیر نظر می‌گرفتند. در عوض، تغییرات بسیار زیاد در محیط‌های انسانی و سبک زندگی ما انسان‌ها، احتمالاً تا حدود زیادی بر تأثیر این رژیم‌های ضد پیری بر سلامت انسان تأثیر دارد. تنوع ژنتیکی بین افراد نیز ممکن است در تأثیر رژِیم غذایی نقش داشته باشد.

علاوه بر این، همانند موجودات کوچک‌تر، موش‌ها نیز نیازهای متابولیکی بسیار متفاوتی نسبت به ما دارند. به گفته نویسندگان مقاله مروری، آنها باید نیمی از کالری مصرفی خود را فقط صرف حفظ دمای مرکزی بدن خود کنند. مشکل دیگری که در تعمیم‌دادن نتایج (مطالعاتی که روی حیوانات انجام شدند و امیدوار‌کننده نیز بودند) به انسان‌ها این است که زندگی ما می‌تواند چندین دهه ادامه پیدا کند، درحالی‌که زندگی موش‌ها فقط چند سال به طول می‌انجامد. انجام موفقیت‌آمیز مطالعات مشابه بر روی انسان، سال‌های متمادی زمان نیاز دارد.

خطرات و مزایا

کاهش شدید کالری (که طبق تحقیقاتی که روی حیوانات انجام شد، منجر به افزایش طول عمر می‌شود) هزینه زیادی در پی دارد. ما بر اساس تعداد نسبتاً کمی از افرادی که موفق به گرفتن چنین رژیم‌های غذایی شدیدی شدند، متوجه شدیم که عوارض جانبی احتمالی آن‌ها عبارت‌اند از:

• کاهش تحمل سرما
• ازدست‌دادن میل و عملکرد جنسی
• مشکلات روانی
• خستگی مزمن
• خواب نامطلوب
• ضعف عضلانی
• افزایش خطر ابتلا به عفونت
• اختلال در ترمیم زخم

نویسندگان مقاله مروری می‌گویند:

«محدودیت شدید کالری می‌تواند هم عملکرد سیستم ایمنی و هم فرایند بهبود زخم را با مشکل مواجه کند که این امر باعث خنثی شدن هرگونه مزیت احتمالی افزایش طول عمر تحت شرایط نامطلوب محیطی که در آن سیستم ایمنی بدن به چالش کشیده می‌شود (به‌عنوان‌مثال، یک ویروس همه‌گیر جهانی، یا عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی باکیفیت)، می‌گردد.»

بااین‌وجود، برخی شواهد نشان می‌دهند که هر چه شدت کاهش کالری کمتر باشد، می‌تواند مزایای قابل‌توجهی به همراه داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، کالری مصرفی ساکنان جزیره کوچک اوکیناوا در ژاپن طبق رسوم گذشته ٪۲۰ کمتر از افرادی است که در داخل کشور زندگی می‌کنند. در گذشته، ساکنان اوکیناوا بیشترین میزان امید به زندگی را داشتند و بیشترین افراد صدساله باتوجه‌به جمعیت دیگر مناطق در آنجا زندگی می‌کردند. تحقیقات نشان می‌دهد که نرخ بیماری‌های مرتبط با افزایش سن، از جمله سرطان، بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت، در آنجا بسیار کم است. بااین‌وجود، مانند تمام مطالعات مشاهده‌ای، این تحقیق نیز نمی‌تواند مفید بودن کاهش کالری برای بدن را اثبات کند.

باوجوداینکه هنوز هیچ آزمایش بالینی در مورد افزایش طول عمر با استفاده از کاهش کالری انجام نشده است، چندین آزمایش کوتاه‌مدت چندماهه تا ۲ سال به مزایای بالینی دست یافته‌اند که احتمالاً طول عمر سالم فرد را افزایش می‌دهند. این مطالعات نشان داده‌‌اند که کاهش ۲۵ درصدی کالری دریافتی نه‌تنها با کاهش وزن بلکه با افزایش حساسیت به انسولین و تحمل گلوکز و همچنین برطرف‌شدن عوامل خطر بیماری قلبی سندرم متابولیک مرتبط است.

رژیم‌های کتوژنیک

رژیم‌هایی که مصرف کربوهیدرات‌ها را به‌شدت محدود می‌کنند، مصرف نامحدود چربی‌های سالم در آن بلامانع است و بدن را مجبور می‌کنند به‌عنوان سوخت از مولکول‌هایی به نام کتون (محصول جانبی متابولیسم چربی در کبد) استفاده کند. این نوع رژیم غذایی که به رژیم کتوژنیک معروف است ممکن است تعداد دفعات تشنج را در افراد مبتلا به صرع کاهش دهد و در افرادی که اضافه‌وزن دارند باعث کاهش وزن شود.

طبق دو مطالعه در سال ۲۰۱۷، رژیم کتوژنیک کم کربوهیدرات و کم پروتئین، میانگین طول عمر موش‌ها را افزایش داد و باعث بهبود وضعیت سلامتی این حیوانات در دوران پیری شد. یکی از مطالعات نشان داد که این رژیم غذایی باعث کاهش مرگ‌ومیر در سنین متوسط و بهبود حافظه در موش‌های پیر می‌شود. تحقیق دوم به این نتیجه رسید که این رژیم غذایی باعث افزایش طول عمر و زندگی سالم موش‌ها شده است.

به گفته محققان این دو مطالعه، باوجودآنکه اثرات طولانی‌مدت چنین رژیم‌های غذایی در بدن انسان هنوز مشخص نیست، اما نتایج آزمایشاتی که بر حیوانات انجام شد دلالت بر این داشت که کتون‌ها می‌توانند خواص ضد پیری داشته باشند.

روزه‌داری

رژیم‌های غذایی روزه‌داری انواع مختلفی دارند، اما می‌توان آنها را به سه دسته کلی تقسیم کرد:

• روزه‌داری نامنظم: رژیم‌های روزه‌داری که معمولاً شامل مصرف کالری کم یا عدم مصرف کالری برای ۱ تا ۴ روز در هفته است.
• رژیم تقلید روزه‌داری: شامل رژیم‌های روزه‌داری که با پیروی از یک رژیم غذایی کم کالری و کم پروتئین برای حدود ۵ روز در ماه، تغییرات متابولیکی یکسانی را در بدن ایجاد می‌کنند.
• روزه‌داری با محدودیت زمانی: رژیم‌های روزه‌داری که غذا خوردن را به ساعات معینی در روز اختصاص می‌دهند.

طبق گفته نویسندگان مقاله مروری، اکثر مطالعات پیش بالینی انجام شده در خصوص تأثیر این رژیم‌های غذایی بر حیوانات، اشکال مختلفی از محدودیت کالری را بررسی می‌کنند و به این دلیل که موش‌هایی که در گروه آزمایشی قرار دارند معمولاً در نهایت مصرف کالری کمتری نسبت به موش‌های گروه شاهد دارند، تشخیص فواید احتمالی روزه‌داری از فواید محدودیت کالری دشوار است. اما نویسندگان از تحقیقی اسم بردند که در آن گروهی از موش‌‌ها که دو روز در میان اجازه غذا خوردن داشتند (روزه‌داری نامنظم) با گروه دیگری از موش‌ها که بدون رژیم روزه‌داری به همان میزان کالری دریافت می‌کردند، مقایسه شدند. در آن تحقیق، بهبود متابولیسم و کاهش التهاب در گروهی از موش‌ها که روزه نامنظم گرفته بودند مشاهده شد.

بااین‌وجود، در تحقیق مشابهی که بر روی انسان انجام شد، مشاهده شد که افرادی که یک روز در میان روزه می‌گرفتند از مزایای کمتری نسبت به افرادی که صرفاً کالری کمتری دریافت می‌کنند و انرژی دریافتی آن‌ها مشابه بود، برخوردار می‌شدند.

نتایج روزه‌داری محدودیت زمانی چه بر روی انسان و چه بر روی حیوان، پیچیده است. دراین‌خصوص نویسندگان مقاله مروری به مطالعات انجام شده بر روی موش اشاره می‌کنند که در آن روز‌ه‌داری محدودیت زمانی باعث بهبود ابعاد مختلف سلامت متابولیکی شد و از آن‌ها در برابر یک رژیم غذایی چاق‌کننده یا اشتهاآور محافظت کرد.

اما نتایج مطالعات انجام شده بر روی انسان با نتایج ضدونقیضی در خصوص روزه‌داری محدودیت زمانی همراه بوده است. بعضی از مطالعات بهبود جزئی در سلامت نشان می‌دادند، درحالی‌که دیگر مطالعات با اثرات نامطلوب بر متابولیسم گلوکز همراه بوده‌اند.

محدودکردن پروتئین و اسیدآمینه

نویسندگان مقاله مروری به نتایج چندین تحقیق اشاره می‌کنند که در آن محدودکردن دریافت پروتئین باعث افزایش طول عمر موش‌ها و کاهش بیماری‌های مرتبط با افزایش سن شده است. طبق گفته آن‌ها، با آنکه محدودکردن پروتئین به‌خودی‌خود می‌تواند طول عمر را افزایش دهد اما مزایای آن به‌اندازه محدودکردن پروتئین قابل‌توجه نیست.

علاوه بر این، نویسندگان می‌گویند که شواهدی وجود دارد که محدودکردن نوع خاصی از اسید‌های آمینه ضروری (که بدن قادر به تولید آن‌ها نیست) در رژیم غذایی می‌تواند به افزایش طول عمر منجر شود. تحقیقات انجام شده روی حیوانات نشان می‌دهد که محدودکردن تریپتوفان، متیونین، لئوسین، والین و ایزولوسین برای داشتن یک زندگی سالم مفید است.

منبع

https://www.medicalnewstoday.com/articles/do-anti-aging-diets-work