چرا سویه اومیکرون باعث نگرانی دانشمندان شده است؟
دانشمندان سویه جدیدی از SARS-CoV-2 در جنوب آفریقا، هنگ‌کنگ و اروپا شناسایی کرده‌اند. SARS-CoV-2 ویروسی است که منجر به کووید -۱۹ می‌شود. اُومیکرون (B.1.1.529) تعداد بی‌سابقه‌ای جهش در قطعه‌ای از ژنوم خود دارد که بخش کلیدی پروتئین اسپایک آن را رمزگذاری می‌کند. ویروس از پروتئین اسپایک برای آلوده کردن سلول‌های میزبان استفاده می‌کند.
براین‌اساس ممکن است سویه اومیکرون قادر باشد تا از ایمنی ناشی از واکسن‌ها که بسیاری از آنها بر اساس پروتئین اسپایک اصلی و عفونت‌های قبلی ساخته شده‌اند، جان سالم به در ببرد.
در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۱، روزانه ۱۳۶ مورد ابتلا به کووید -۱۹ در آفریقای جنوبی ثبت می‌شد و تا ۲۵ نوامبر ۲۰۲۱، این تعداد به بیش از ۱۲۰۰ مورد رسید.
بیش از ۸۹ درصد از این موارد ابتلا در استان پرجمعیت گوتنگ (شامل ژوهانسبورگ و پرتوریا) بوده است.
محققان تخمین زدند که مقدار R برای کل آفریقای جنوبی 1.47 است. عدد R یا R-Value که به ”عدد تکثیر“ معروف است بیانگر سرعت انتشار ویروس یا میانگین تعداد افراد جدید مبتلا شده به بیماری است.
اگر R بیشتر از 1 باشد، شیوع به‌صورت تصاعدی رشد خواهد کرد. در استان گوتنگ، R برابر با 1.93 بود.
دانشمندان مرکز واکنش و نوآوری اپیدمی (CERI) در استلنبوش، آفریقای جنوبی، بر این باورند که سویه جدیدی از ویروس تحت عنوان اُمیکرون (B.1.1.529) عامل این ارقام نگران کننده است.
در طول دوره همه‌گیری، در گذشته سه موج بیماری در آفریقای جنوبی به وجود آمد که علت سومین موج سویه دلتا ویروس کرونا بود و آخرین موج هم‌زمان با کشف سویه اومیکرون اتفاق افتاد.
دانشمندان حدود ۱۰۰ مورد ابتلا به اومیکرون را در آفریقای جنوبی توالی‌یابی کرده‌اند. بیشتر موارد ابتلا مربوط به شهر گوتنگ بود.
سویه جدید در بوتسوانا و هنگ‌کنگ نیز وجود دارد و دانشمندان وجود آن در اروپا را نیز تأیید کرده‌اند.
نشست خبری در آفریقای جنوبی
پرفسور تولیو دی اولیویرا، دارای مدرک دکترا و مدیر CERI، در یک کنفرانس خبری مجازی در ۲۵ نوامبر ۲۰۲۱ گفت: «پیام اصلی امروز این است که برای مبارزه با دشمن، باید اول آن را بشناسید.»
او در ادامه می‌گوید که ژنوم این سویه حاوی "کهکشانی غیرمعمول از جهش‌ها" است. مشاهده یا پیش‌بینی شده است که این جهش‌ها به سویه کمک می‌کنند تا سیستم ایمنی را دور بزند یا سرایت انتقال خود از فرد مبتلا به دیگران را افزایش دهد.
حدود ۵۰ جهش در کل ژنوم ویروس و بیش از ۳۰ جهش در پروتئین اسپایک وجود دارد. این پروتئین به ویروس اجازه حمله به سلول میزبان را می‌دهد. بخش خاصی از این ویروس به نام دومین اتصال به گیرنده (RBD) به گیرنده‌ای به نام ACE2 در غشای سلول‌های انسانی متصل می‌شود.
پروفسور اولیویرا می‌گوید که در سویه جدید ویروس تغییرات بسیار زیادی در RBD صورت‌گرفته است.
آنتی‌بادی‌هایی که به RBD متصل می‌شوند می‌توانند از آلوده شدن سلول‌ها به ویروس جلوگیری کنند؛ بنابراین، RBD یک هدف مهم برای واکسن‌های کووید -۱۹ است که سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا آنتی‌بادی‌هایی علیه توالی‌های پروتئینی خاص بسازد.
طبق گفته پروفسور اولیویرا سویه بتا دارای سه جهش در RBD ژنوم خود بود و سویه دلتا دو جهش در ژنوم خود داشت. بااین‌وجود، باتوجه‌به مرکز پیشگیری و کنترل بیماری اروپا، اومیکرون ۱۵ جهش در ژنوم خود دارد.
دانشمندان نگران‌اند که تغییرات ناشی از این جهش‌ها اجازه کشته‌شدن ویروس توسط آنتی‌بادی‌هایی که در اثر تزریق واکسن یا ابتلا به سویه قدیمی‌تر ویروس ایجاد می‌شوند را ندهد.
آنتی‌بادی‌های درمانی
دکتر ریچارد لسلز، دکترای بیماری‌های عفونی مستقر در مرکز مطالعات سلامت و جمعیت آفریقا که در نشست خبری حضور داشت، می‌گوید که ژنوم اومیکرون دارای چندین جهش است که با مقاومت آن در برابر آنتی‌بادی‌های کشنده ارتباط دارد.
این آنتی‌بادی‌ها نه‌تنها شامل آنتی‌بادی‌های تولید شده از طریق دریافت واکسن یا ابتلا به بیماری هستند بلکه شامل آنتی‌بادی‌های مونوکلونال درمانی نیز می‌شوند.
دکتر لسلز می‌گوید: «ژنوم اومیکرون مجموعه‌ای از جهش‌های مرتبط با ورود مؤثرتر به سلول‌های میزبان و افزایش قابلیت انتقال را دارا است. چیزی که باعث نگرانی ما می‌شود این است که این ویروس ممکن است انتقال‌پذیری بیشتری داشته باشد و سرایت بیماری از فرد مبتلا به دیگران را افزایش دهد و همچنین ممکن است بتواند بخش‌هایی از سیستم ایمنی بدن را دور بزند.»
بااین‌وجود، او تاکید کرد که اثر ترکیبی جهش‌ها ناشناخته است. حتی این احتمال وجود دارد که اومیکرون علائم خفیف‌تری نسبت به سویه‌های قبلی ایجاد کند.
وی در ادامه می‌گوید: «ما فقط با انجام مطالعات در آزمایشگاه به طور کامل از ویژگی‌های این سویه آگاه می‌شویم که این مطالعات در حال انجام است.»
«ما می‌توانیم تأثیر جهش‌ها را پیش‌بینی کنیم، اما اعتبار پیش‌بینی‌ها نامشخص و واکسن‌ها ابزاری مهم جهت محافظت از ما باقی می‌مانند.»
– پرفسور تولیو دی اولیویرا، دارای مدرک دکترا
نگرانی در مورد سویه
در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۱، سازمان بهداشت جهانی ( B.1.1.529) را یک سویه نگران کننده معرفی کرد و نام اومیکرون (پانزدهمین حرف الفبای یونانی) را به آن اختصاص داد. طی چند روز، چندین کشور در سراسر جهان محدودیت‌های بیشتری برای مسافرانی که از کشورهای جنوب آفریقا بازمی‌گشتند، اعمال کردند.
دکتر دانیل گریفین، دارای مدرک دکترای ویروس‌شناسی از دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک در مصاحبه با اخبار پزشکی امروز می‌گوید که تغییرات ایجاد شده در سویه اومیکرون در مقایسه با سویه‌های قبلی SARS-CoV-2 بسیار زیاد است.
حدس او این است که سویه جدید در بدن فرد واکسینه نشده‌ای که سیستم ایمنی ضعیفی داشته است تکامل پیدا کرده است. این تکامل به ویروس این فرصت را داد تا خود را با سیستم ایمنی بدن انسان سازگار کند.
دکتر گریفین می‌گوید: «تعجب نمی‌کنم که این سویه را خطرناک توصیف کنند، زیرا همچنان مناطق زیادی از جهان با کمبود واکسن مواجه هستند که این موضوع به ویروس میلیون‌ها فرصت برای تکثیر و انتخاب سویه‌های مناسب‌تر می‌دهد.»
ما در حال حاضر اطلاعات محدودی در مورد این ویروس داریم، اما می‌توانیم به برخی از تغییرات در گیرنده پروتئین اشاره کنیم و بر اساس آنچه در مورد این ویروس می‌دانیم، باید نگران این باشیم که این سویه از گزند سیستم ایمنی فرار کند و به جایگزینی برای سویه دلتا تبدیل شود.
او در ادامه می‌گوید که طی چند هفته آینده، دانشمندان باید به سؤالات مهمی پاسخ بدهند. این سؤالات به شرح زیر هستند:
- واکسن‌های مختلف تا چه اندازه از بدن در برابر این سویه محافظت می‌کنند؟
- تأثیر این سویه بر میزان عفونت مجدد چگونه خواهد بود؟
- آیا اُومیکرون قبلاً شیوع گسترده‌ای داشته است؟
- تناسب نسبی سویه اومیکرون در مقایسه با سویه دلتا چقدر است؟
منبع
https://www.medicalnewstoday.com/articles/covid-19-why-the-omicron-variant-has-scientists-worried
