دستگاه اکسیژن ساز چیست؟

 دستگاه اکسیژن ساز یکی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین وسایل پزشکی خانگی به حساب می‌آید که اکسیژن مورد نیاز بیماران را (بیمارانی که سطح اکسیژن یا SPO2 خون پایین دارند) با تغلیظ هوای محیط به اکسیژن خالص به طور مستمر آن را تامین می‌کند. به این نکته توجه کنید که استفاده از دستگاه اکسیژن ساز ساده است و نیاز به تخصص ندارد. امروزه با پیشرفت روزافزون فناورها، تکنولوژی‌های جدیدی دارای ویژگی‌های خاصی بوده مانند نداشتن اثرات تخریبی زیست محیطی و انواع آلودگی ها. همچنین از نظر اقتصادی دارای ارزش افزوده بالاتر هستند. یکی از فناوری‌های جدید در سیستم اکسیژن‌سازی روش PSA است. نقش اصلی در این سیستم ، ترکیبی به نام زئولیت است که دارای هزار ویژگی منحصر به فرد می‌باشد. هوایی که تنفس می‌کنیم ۷۸% نیتروژن و ۲۱% اکسیژن و ۱% گازهای دیگر است. دستگاه اکسیژن ساز مانند دستگاه اکسیژن ساز زنیت مد با کمپرس کردن هوایی که داخل اتاق وجود دارد به مخازن زﺋولیت، نیتروژن موجود در آن را تحت شرایط خاص جدا می‌کند و اکسیژن خالص بالای ۹۵% را در اختیار بیمار قرار می‌دهد.

 انواع دستگاه اکسیژن ساز خانگی

دستگاه اکسیژن ساز به دو صورت دستگاه اکسیژن ساز ثابت و اکسیژن ساز قابل حمل (پرتابل) موجود است.

دستگاه اکسیژن ساز ثابت

دستگاه اکسیژن ساز ثابت در ظرفیت های ۳ و ۵ و ۸ و ۱۰ لیتر در دقیقه تولید و در بازار عرضه می‌شوند. اکسیژنی که مورد نیاز بیماران است به صورت سیستم پیوسته یا Continuous تولید می‌شود. با توجه به اینکه اکسیژن ساز خانگی دارای چرخ هست، جابه‌جایی آن‌ها از اتاقی به اتاق دیگر به راحتی امکان پذیر است و بیماران می‌توانند با استفاده از سوند اکسیژن‌های بلند در منزل تحرک داشته باشند. دستگاه اکسیژن ساز زنیت مد قابلیت تنظیم میزان لیتر خروجی از 0.5 تا 5 لیتر بر دقیقه را دارد و شما می‎‌‌توانید ای دستگاه را از سایت مدینیوم خرید کنید.

دستگاه اکسیژن ساز قابل حمل (پرتابل)

نوع دیگری از دستگاه اکسیژن ساز، قابل حمل است که جهت استفاده بیماران در بیرون از خانه در ظرفیت‌‍‌های ۲ و ۳و ۵ لیتر در دقیقه تولید و عرضه می‌شود که اکثر آن ‌ها اکسیژن بیماران را به صورت سیستم Impuls تولید می‌کنند. در این سیستم از سنسور فشار حساس داخل دستگاه استفاده شده که دم و بازدم بیمار را تشخیص می‌د‌هد و در زمان دم اکسیژن را خارج و در هنگام بازدم آن را قطع می‌کند. این تکنیک موجب صرفه‌جویی در مصرف انرژی دستگاه می‌شود. تفاوت این دستگاه اکسیژن ساز با نوع خانگی آن در اندازه و وزن دستگاه و مجهز بودن به باتری شارژی داخلی است. اگر به برق ۲۲۰ ولت شهری و یا ۱۲ ولت فندکی اتومبیل وصل شود  باتری شارژی داخل دستگاه شارژ می‌شود تا برق دستگاه را تامین نماید. دستگاه اکسیژن ساز زنیت مد پرتابل دارای قابلیت‌هایی که در بالا ذکر کردیم بوده و شما می‌توانید در سایت مدینیوم این محصول را خریداری کنید.

دستگاه اکسیژن ساز چه زمانی مورد نیاز است؟

امروزه بسیاری از مردم از بیماری‌های قلبی، ریوی و دیگر بیماری های تنفسی رنج می‌برند. این بیماران می‌توانند با کمک دستگاه اکسیژن ساز از مراقبت های تنفسی در خانه، بیمارستان و یا در یکی از مراکز پزشکی بهره‌مند شوند. اکسیژن گازی است که ۲۱% هوای پیرامون ما را فرا گرفته است. عملکرد درست بدن ما به آن وابسته است. بیمارانی که دارای نارسایی ریوی مانند بیماران COPD و پنومونی و ادم ریوی و … هستند و بیمارانی که سطح اکسیژن خونشان (SPO2) از حالت عادی پایین‌تر می‌باشد برای بالا بردن اکسیژن خون نیاز ضروری به اکسیژن تراپی دارند. ساعات استفاده از دستگاه اکسیژن ساز را پزشک مشخص کرده و این ساعات بین ۱ الی ۲۴ ساعت در روز است.

دستگاه اکسیژن ساز از چه اجزایی تشکیل شده است؟

 فیلتر

فیلترهایی که در دستگاه اکسیژن ساز استفاده می‌شود 3نوع است:

• فیلتر اول دستگاه اکسیژن ساز

 از جنس پلی اورتان یا همان ابر صنعتی است که وظیفه جذب گرد و غبار موجود در هوای ورودی به دستگاه اکسیژن ساز را بر عهده داشته و قابل شست و شو است و باید هر هفته یک‌بار با آب معمولی بدون هیچ شوینده‌ای شسته و خشک شود .

• فیلتر هپا (hepa) دستگاه اکسیژن ساز

از جنس کاغذی است که اندازه و شکل‌های متفاوتی داشته و بنا بر مارک دستگاه اکسیژن ساز زمان تعویض متفاوتی دارند.

• فیلتر خروجی دستگاه اکسیژن ساز

 فیلتری آنتی باکتریال است که وظیفه حذف باکتری‌ها و ذرات میکرونی را دارد تا اکسیژن خروجی از دستگاه  یک اکسیژن سالم و مدیکال جهت تنفس بیمار باشد.

کمپرسور هوا در دستگاه اکسیژن ساز

وظیفه کمپرسور در دستگاه اکسیژن ساز مکش هوای محیط اطراف به درون دستگاه و فشرده سازی آن است.کمپرسور دستگاه اکسیژن ساز اغلب پیستونی از نوع خشک یا Oil Free است. هوایی که به درون دستگاه مکیده می‎‌شود بعد از عبور از فیلترهای ورودی وارد کمپرسور می‌شود و سپس تحت فشاری به درون سیلندرهای زئولیت هدایت می‌شود. بیشترین میزان صدا در دستگاه اکسیژن ساز به دلیل کارکرد کمپرسور است به همین دلیل در زمان ساخت آن سعی می‌کنند تا صدای کمپرسور را کنترل کنند با روش‌هایی مثل درون باکس قرار دادن کمپرسور و یا سوار کردن بر روی فنر. روش دوم نسبت به روش اول بهتر است چراکه  قرار دادن کمپرسور درون جعبه به مرور زمان منجر به کاهش طول عمر کمپرسور می‌شود .دستگاه اکسیژن ساز 5 لیتری اکسیژن پلاس با میزان صدای کمتر از 46 دسی بل دارای کمپرسور هوا با صدای بسیار کم بوده و مفید برای خرید است.

شیر برقی یا دریچه متحرک دستگاه اکسیژن ساز

این دریچه یک دریچه چهار مسیره می‌باشد. از یک طرف رابط بین کمپرسور و سیلندرهای زﺋولیت بوده از طرفی دیگر خروجی اکسیژن است. دریچه متحرک هوای ورودی را به سیلندرهای زﺋولیت رسانده از طرف دیگر کار خارج کردن نیتروژن از سیلندرها و خارج نمودن آن از دستگاه را انجام می‌دهد. به این دیل که مرتب بین دو سیلندر زﺋولیت در حال سوئیچ کردن است به آن دریچه متحرک گفته می‌شود.

مخزن اکسیژن دستگاه اکسیژن ساز

بعد از خالص سازی گاز اکسیژن و خارج شدن آن از سیلندرها گاز اکسیژن در یک مخزنی به نام مخزن اکسیژن ذخیره شده و میزان فشار اکسیژن توسط یک رگلاتور تنظیم  می‌شود و به سمت خروجی دستگاه هدایت می‌شود.

فلومتر دستگاه اکسیژن ساز

فلومتر در دستگاه اکسیژن ساز بر حسب لیتر بر دقیقه درجه بندی شده و وظیفه تنظیم گاز اکسیژن خروجی را بر حسب لیتر بر دقیقه بر عهده دارد. فلومتر در قسمت خارجی دستگاه اکسیژن ساز قرار دارد و کاربر می‌تواند با چرخاندن شیر آن را تنظیم کند. نکته‌‌ی قابل توجه این است که در موقع کار با دستگاه اکسیژن ساز شیر چرخان فلومتر را نباید به قدری باز کرد که توپک داخل آن از خط قرمز بالای درجه بندی عبور کند.

 لیوان مرطوب کننده دستگاه اکسیژن ساز

در قسمت خروجی دستگاه اکسیژن ساز، لیوان مرطوب کننده‌ای است که اکسیژن خروجی از داخل آن عبور کرده و مرطوب می‌شود . مقدار آب مورد نیاز لیوان مرطوب‌کننده دستگاه اکسیژن ساز بر روی آن مشخص شده و نباید کمتر یا بیشتر از این مقدار آب در لیوان مرطوب‌کننده ریخت. آب مورد استفاده داخل لیوان مرطوب ساز باید آب مقطر باشد و هر هفته یک‌بار سوراخ‌های شلنگ داخل لیوان ،جرم زدایی کنید (می‌توانید از سرکه سفید استفاده کنید) و یا توسط سوزن ، سوراخ‌های آن را باز کنید.

دستگاه اکسیژن ساز چگونه کار می‌کند ؟

۱- هوای اتاق در ورودی دستگاه ابتدا از فیلتر گرد و غبار و بعد از فیلتر هپا عبور کرده و وارد کمپرسور پیستونی می‌شود. کمپرسور هوای ورودی را فشرده می‌کند و به سیلندرهای زئولیت هدایت می‌کند.

۲- هوای وارد شده به ستون‌های زئولیت توسط گرانول‌های زئولیت تجزیه می‌شود. مولکول‌های کوچک اکسیژن از تخلخل ها عبور می‌کند و مولکول های بزرگ‌تر نیتروژن جذب گرانول ها می‌شوند. اکسیژن خالص شده به سمت خروجی هدایت می‌شود و گاز نیتروژن از طریق ورودی برگشته و تخلیه می‌شود. کمپرسور ابتدا هوا را وارد ستون می‌کند تا کارخالص سازی اکسیژن را انجام دهد. کمپرسور تا زمانی این کار را انجام می‌دهد که دانه‌های زئولیت این ستون از گاز نیتروژن اشباع شوند. در این مرحله کمپرسور به سمت ستون دیگر تعویض کرده و هوا را وارد ستون بعدی می‌کند. در طی این فاصله که کمپرسور هوا را به ستون دوم می‌فرستد نیتروژن ستون اول از قسمت ورودی تخلیه می‌شود تا ستون مجددا آماده دریافت هوا و خالص سازی اکسیژن شود و به این ترتیب این سیکل در دستگاه ادامه پیدا می‌کند.

۳- در این مرحله اکسیژن از خروجی ستون زئولیت دستگاه اکسیژن ساز خارج شده و از طریق دریچه‌های یک‌طرفه به سمت تانک اکسیژن که ذخیره کننده اکسیژن است هدایت می‌شود در این تانک میزان فشار اکسیژن از طریق رگلاتورهای فشار تنظیم می‌شود و دوباره از میان یک فیلتر عبور می‌کند و به سمت سنسور تخلیص اکسیژن و فلومتر تنظیم جریان هدایت می‌شود.

۴- دراین مرحله از دستگاه اکسیژن ساز اکسیژن به فلومتر تنظیم جریان رسیده، پس از تنظیم جریان توسط کاربر به سمت خروجی دستگاه و لیوان مرطوب کننده دستگاه و سپس نازل اکسیژن هدایت می‌شود و توسط بیمار تنفس می‌شود.

 راهنمای روشن کردن و استفاده از دستگاه اکسیژن ساز 

۱- ابتدا سیم برق دستگاه را به پریز برق وصل کنید. نکته: حتما از محافظ برق (مخصوص یخچال) برای جلوگیری از آسیب رسیدن به دستگاه به دلیل نوسانات برقی استفاده کنید.

۲- مخزن آب مرطوب کننده را از آب مقطر پر کنید. میزان آب باید به اندازه مشخص شده قرار گیرد. مرطوب کننده را توسط مهره‌ای که روی آن قرار دارد به دستگاه اکسیژن ساز وصل کنید و سوند تنفسی را به مرطوب‌کننده متصل کنید.

3- میزان خروجی اکسیژن را با توجه به تجویزی که پزشک کرده است به‌وسیله فلومتر دستگاه تنظیم کنید. هرگز اجازه ندهید توپک داخل فلومتر از خط قرمز بالایی عبور کند.

4- اکنون دستگاه آماده کار است.

 شرایط نگهداری از دستگاه اکسیژن ساز 

همان‌طور که هر دستگاهی احتیاج به نگهداری دارد دستگاه اکسیژن ساز نیز از این قاعده مستثنی نیست، با این تفاوت که این دستگاه نیازمند نگهداری کمتری است. نکات مهم  نگهداری دستگاه به شرح ذیل است:

• دستگاه اکسیژن ساز را در محیط های پر گرد و غبار، کنار پنجره‌ها، روی فرش و موکت که پرز ایجاد می‌کنند بپرهیزید.
• از قرار دادن دستگاه نزدیک وسایلی مانند پرده، رادیاتور، بخاری، شومینه و غیره خودداری کنید.
• از قرار دادن دستگاه در محیط خارج از محیط اتاق جدا خودداری کنید.
• دستگاه را از تابش مستقیم نور خورشید دورکنید. ( هرگزجلوی پنجره گذاشته نشود)
• اطراف دستگاه باید حداقل ۲۵cm نسبت به دیوار و اثاث دیگر خانه فاصله داشته باشد.
• این دستگاه برای تولید اکسیژن احتیاج به هوا دارد پس از قرار دادن آن در محیط‌های بسته مثل کمد و غیره که از نظر مکش هوا دستگاه را دچار مشکل کند خودداری کنید.
• همیشه دستگاه اکسیژن ساز را ایستاده قرار دهید
• برای تمیز کردن بدنه دستگاه اکسیژن ساز ابتدا آن را از برق بکشید سپس از پارچه یا ابر مرطوب به مواد پاک کننده رقیق استفاده کنید و از ریختن آب و حلال های نفتی بر روی دستگاه جدا خودداری کنید.
• برای استفاده بهینه از لیوان مرطوب کننده دستگاه اکسیژن ساز و حفظ بهداشت باید آب لیوان هر روز و یا دو روز به صورت کامل تعویض شود.
• لیوان مرطوب کننده را هر هفته با آب و سرکه سفید شست و شو دهید.
• در بعضی مدل‌های دستگاه اکسیژن ساز فیلترهای خارجی برای ورودی هوای کمپرسور تعبیه شده است باید توجه کرد که این فیلترها حداقل هفته‌ای یک بار با آب شسته شده و کاملا خشک شده سر جای خود قرار گیرند. فیلترهای داخلی دستگاه حتما باید توسط سرویس‌کار مجاز تعویض شوند.
• اجازه ندهید سوند دستگاه اکسیژن ساز گره بخورد.
• دستگاه ‌اکسیژن ساز به گونه‌ای طراحی شده که بتواند در ۷ روز هفته ۲۴ ساعت روشن باشند اما برای بیشتر استفاده کردن از دستگاه بهتر است پس از گذشت ۷-۸ ساعت دستگاه به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه خاموش شود. پس از ۲۰ تا۳۰ دقیقه می‌توانید دوباره برای بازه زمانی ۷-۸ ساعت از دستگاه استفاده کنید. برای بیمارانی که مشکل حاد ریوی هستند پیشنهاد می‌شود تا در زمان استراحت دستگاه اکسیژن ساز از کپسول اکسیژن استفاده کنند.

 

برای آشنایی بیشتر با نحوه کار دستگاه اکسیژن ساز مقاله کامل آن را در بلاگ مدینیوم مطالعه بفرمایید.