یکی از تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی سانتریفیوژ میباشد. سانتریفیوژ به معنای جداشونده میباشد به طوریکه با استفاده از نیروی گریز از مرکز، اجزای یک ترکیب را از یکدیگر جدا میکند.

سانتریفیوژهای پزشکی در اندازه های مختلف وکاربردهای مختلفی وجود دارند .

اجزای دستگاه سانتریفیوژ:

 اجزای دستگاه سانتریفیوژ موتور، روتر، چمبر، شافت، تایمر، سرعت سنج، ترمز، کنترل کننده سرعت و دما، لوله های نمونه، قطعات الکترونیکی و فن میباشد.

عملکرد سانتریفیوژ چگونه است؟

نحوه‌ی کار سانتریفیوژ اینگونه است که یک روتور حول یک محور ثابت توسط یک موتور الکتریکی چرخانده می‌شود. نیروی گریز از مرکز ایجاد شده توسط این چرخش، باعث می‌شود تا مواد مختلف با توجه به چگالی‌هایشان از یکدیگر جدا شوند.

کاربرد دستگاه سانتریفیوژ:

عمده ی استفاده از سانتریفیوژ  در آزمایشگاه ها جهت جداسازی اجزای تشکیل دهنده خون، ادرار و ... میباشد و بعد از آن صنایع نفتی و پلیمری- صنایع داروسازی، کشاورزی- صنایع غذایی و نوشیدنی و ... میباشد.

بیاید باهم سانتریفیوژ ها را دسته بندی کنیم:

سانتریفیوژهای رومیزی دسته وسیعی از سانتریفیوژها هستند . بسته به نیاز تحقیق، می توان جنبه های مختلفی را در نظر گرفت. حداکثر سرعت در RCF ها می تواند از چند صد تا بیش از 50000 x g متغیر باشد. حجم لوله می تواند از کمتر از 1 میلی لیتر (مانند لوله های PCR) تا چند لیتر باشد. انواع مختلف روتورها مانند زاویه ثابت، سطل نوسانی و جریان پیوسته نیز معمولاً قابل تعویض هستند.

سانتریفیوژهای رومیزی یخچالی ابزارهای فشرده ای هستند که برای سانتریفیوژ نمونه هایی که ممکن است به دما حساس باشند، مانند سلول های زنده، حیوانات یا پروتئین ها ایده آل هستند. بسیاری از روتورها و آداپتورهای قابل تعویض برای گنجاندن طیف وسیعی از حجم نمونه از کمتر از 1 میلی لیتر تا چند لیتر دارند. سرعت ها نیز می تواند متفاوت باشد و برخی از مدل ها می توانند تا 60000 x g نیز برسند.

سانتریفیوژهای رومیزی بالینی سانتریفیوژهای فشرده و کم سرعتی هستند که برای جداسازی اجزای خون کامل مانند سرم، پلاسما، گلبول های قرمز و همچنین سایر مایعات بدن ایده آل هستند. سرعت آنها ممکن است بین 200 دور در دقیقه تا 6000 دور در دقیقه باشد. اکثر سانتریفیوژهای بالینی می‌توانند لوله‌های خونگیری معمولی را در خود جای دهند.

سانتریفیوژهای خلاء / متمرکز کننده ها می توانند از خلاء، نیروی گریز از مرکز، دما و/یا گاز برای حذف حلال مایع برای غلظت یا خشک شدن نمونه ها استفاده کنند. این ابزار برای خالص سازی یا آماده سازی نمونه هایی مانند اسیدهای نوکلئیک، پروتئین ها، پپتیدها و سایر ترکیبات برای انواع کاربردهای تحقیقاتی ایده آل است. برای تبخیر حلال‌ها، معمولاً از سانتریفیوژهای خلاء در سیستم‌های گرمایشی استفاده می‌شود.

 

نحوه کار با دستگاه سانتریفیوژ:

1. ابتدا باید بدانیم که دستگاه سانتریفیوژ را در محلی نصب کنیم که صاف باشد، و لغزشی وجود نداشته باشید. از انجایی که عملکرد سانتریفیوژ بر اساس میدان هست، محل دستگاه را جایی بگذارید که در محل میدان نباشد. نحوه ی قرار دادن نمونه ها بسیار مهم است، تا تعادل برقرار باشد و به درستی در جای خود قرار گیرند.
2. به طور مثال اگر لوله های نمونه فرد بودن، برای حفظ تعادل میتوانید لوله با یک مایعی چون آب اضافه کنید.
3. مطمئن باشید درب سانتریفیوژ قفل میشود و سپس دستگاه را روشن کنید.
4. برای تنظیمات دستگاه سانتریفیوژ، با توجه به برند دستگاه، یوزر منوال دستگاه را مطالعه کنید و در صورت هر گونه ابهام، با بخش فنی شرکت نمایندگی یا تولیدی تماس بگیرید.
5. دو پارامتر در یک سانتریفیوژ بسیار مهم میباشد. 1- سرعت چرخش که واحد آن rpm یا دور بر دقیقه است و نیروی نسبی گریز از مرکز که قدرت سانترفیوژ کردن هم نام دارد.
6. معیاری که برای بازدهی کلی روتور یک سانتریفیوژ مشخص می‌شود، K-factor میباشد. به این معنا که هرچه این میزان کمتر باشد، زمان برای جدا سازی هم کمتر است. میتوان گفت هنگام خرید برای سانتریفیوژ های حساس تر میتوان این فاکتور را در نظر گرفت.

هنگام کار با دستگاه سانتریفیوژ به چه مواردی توجه داشته باشیم؟

• قبل از روشن کردن دستگاه، مایعاتی که داخل روتر ریخته شده است را پاک کنید.
• نمونه ها را به طور صحیح در جایگاه قرار دهید.
• زمانیکه فرایند سانتریفیوز به اتمام رسید، 15 دقیقه صبر کنید تا آئروسل‌ها ته‌نشین شوند و سپس درب را باز کنید.
• اگر هنگام سانتریفیوژ کردن، یکی از نمونه ها شکست ، اطراف روتر را تمیز کنید.

 

نگهداشت سانتریفیوژ:

• به دلیل نوسانات برقی، دستگاه سانتریفیوژ را به یک ups مجهز شود.
• روزانه دستگاه سانتریفیوژ را تمیز کنید.( با گلوتار آلدئید 1 درصد یا محلول رقیق شده یک مولار هیپوکلریت سدیم توصیه می شود.)
• دستگاه سانتریفیوژ را هر 3 ماه یکبار کالیبره کنید. تا از صحت دستگاه اطمینان حاصل کنید.(کالیبراسیون توسط واحد فنی شرکت های مهندسی پزشکی انجام میشود)

در انتخاب یک دستگاه سانتریفیوژ علاوه بر در نظر گرفتن کیفیت دستگاه ، باید به موارد زیر توجه کرد:

• ابتدا به فروشنده مشخصات سانتریفیوژی که نیاز دارید را بگویید تا آنها شمارا کامل راهنمایی کنند.
• تعداد دور و تعداد شاخه دستگاه را بررسی کنید.
• خدمات پس از فروش شرکت ها را در نظر داشته باشید.